archiwistyka

Nauka humanistyczna zajmująca się teorią tworzenia, metodyką gromadzenia, przechowywania, opracowywania i udostępniania zbiorów akt historycznych. Dzięki teorii i doświadczeniom tworzone są podziały zbiorów, z nich wynika możliwość dostępności akt genealogicznych i innych. Archiwistyka nie ma na celu udostępniania akt, lecz najwyżej opracowanie zasad bezpieczeństwa w przypadku konieczności udostępniania - z czego wynikają niekiedy liczne nieporozumienia.

Każdy dokument znajduje się w określonym zbiorze - tj. archiwum, grupie merytorycznej (fondy), grupie pozyskania (opis), całostce (sprawa, teczka). Przy czym prowadzone są prace aby akta znajdowały się w archiwum właściwym dla regionu wytworzenia aktu. Praktyka często dalece odbiega od tego systemu. Strony, karty w sprawach są numerowane (paginacja). W przypadku braku paginacji akt na ogół nie udostępnia się ze względów bezpieczeństwa. Nie udostępnia się też akt delikatnych, lub zbyt współczesnych ze względu na ochronę danych osobowych.

Można wyróżnić szereg dyscyplin naukowych i badawczych - t.j.:
teoria archiwalna - zajmująca się filozofią gromadzenia, ustalaniem naczelnych zasad, oraz relacjami (w tym również prawem archiwalnym)
metodyka archiwalna - zajmująca się praktyczną stronę przechowywania zbiorów, należy tu też wyszczególnić teorię konserwacji
archiwoznawstwo - historia archiwistyki, jak też poszczególnych zbiorów akt
aktoznawstwo - zawartość merytoryczna poszczególnych akt, ich nazwy i rola w historii
archiwistyka kościelna - która oprócz celów archiwalnych uwzględnia jeszcze problematykę społeczną (np. specjalne traktowanie informacji o związkach nieślubnych, czy sprawy wynikających ze spowiedzi).

* Hasła z zakresu archiwistyki