Miejsce postoju przy traktach, zazwyczaj przy skrzyżowaniach dróg, lub przy drogach wylotowych z miasta lub rogu rynku, z prawem wyszynku. Zazwyczaj odbywały się tam także tańce.
W dawnych czasach pełniły rolę lokalnych ratuszy, gdzie radzono, podpisywano i odczytywano pisma i przepisy, wybierano kniaziów, wójtów itp. Prawo karczmy było zapewnieniem miejsca działania lokalnemu przywódcy społeczności. W czasach powstań często pełniły ważne miejsce orientacji i zbiórek oddziałów - stąd wiele potyczek w pobliżu karczm takich jak np. Pazurek - karczma czy Drugnia - dawna karczma. Przy większych budowano pokoje gościnne i zajazdy.
Najsłynniejszą polską karczmą jest "Rzym", stojąca oryginalnie pod Krakowem na terenie dzisiejszych Pychowic (choć w nieco przesuniętym miejscu).
W karczmach oznaczano prawa do wyszynku - miodu pitnego krzyżem, wina wieńcem a piwa i wódki słomianą wiechą - stąd przysłowie "Krzyż, wieniec i wiecha" Inaczej: zajazd, austeria, oberża, gospoda, szynk, zamtuz.
