Antoni Schmidt

nagrobek

Martyna Jarosińska

Uzupełnienia za stronę Muzeum Historii Kielc

Antoni Schmidt (15. VI. 1837 - 20. XII. 1917) ps. Kosa pochodził ze szlacheckiej rodziny w Radomskiem. Ojciec jego, Ernest, był inżynierem w Suchedniowie. Matka zaś, Helena z Mecherzyńskich, była cioteczną siostrą ojca Stefana Żeromskiego.

Antoni, po ukończeniu studiów na Wydziale Farmaceutycznym Akademii Medyko - Chirurgicznej, został prowizorem w warszawskiej aptece Wincentego Karpińskiego. Zaangażował się w pracę powstałej niepodległościowej Organizacji Narodowej. Po wybuchu powstania jest zarządzającym kancelarią żandarmów (zwanych sztyletnikami), bierze też bezpośredni udział w bojach - walczy pod Siemiatyczami.

W powstaniu narodowym 1863 roku biorą udział również bracia Antoniego: Julian i Leon oddali swe życie na polu walki, Ignacy pełnił w Olkuszu funkcję powstańczego kwatermistrza, był zwolniony z pracy i aresztowany.

W październiku 1863 roku otrzymał od Rządu Narodowego nominację:
... Obywatelu Antoni Schmidt! Pańska pełna chwały i poświęcenia służba dla Rządu i Narodu jest nam wiadoma. Od początku 1862 roku był Pan setnikiem formujących się wówczas wojsk narodowych, w 1863 roku był Pan poborcą podatkowym podatku narodowego, zajmując oprócz tego zaszczytne miejsce w organizacji miejskiej i spełniając specjalne misje wyższych władz narodowych. Wypróbowawszy pańską energię, duży zasób wiedzy i całkowite oddanie Ojczyźnie, Rząd w tej trudnej chwili powołuje Pana do nowych obowiązków, mianując Pana głównym zarządzającym zakładami chemicznymi Rządu Narodowego i przyboczną apteką ...

W konspiracji produkował więc dla potrzeb Rządu Narodowego materiały wybuchowe, samozapalające i trucizny. Dnia 21 stycznia 1864 r. został aresztowany i po przeprowadzonej rozprawie, sąd wojenny skazał go na karę śmierci, którą miano wykonać 17 sierpnia 1864 r. Już pod szubienicą, wyrok śmierci zamieniono, aktem carskiej łaski, na 20 lat katorgi w kopalniach złota w Akatui na Zabajkalu. W roku 1877 przeniesiony został na osiedlenie do Jekaterynosławia. Na Syberii poznał swą przyszłą żonę - Zofię z Kołudzkich, córkę zesłańca Józefa Kołudzkiego, z którą wziął ślub w roku 1877. Do kraju powrócił w roku 1883 i początkowo zamieszkał w Górnie, u swego brata Ignacego Schmidta i Franciszki z Katerlów, którzy stanowili wujostwo Stefana Żeromskiego.

Stefan Żeromski w Dziennikach, pod datą 29 lipca 1883 r., zapisał:
... W kościele u Św. Katarzyny. Był tam Antoni Schmidt, wzięty na Syberię w roku 63. Powrócił w tych dniach. Miał być powieszony w powstanie, stał już na szubienicy i stryczek miał na szyi, wyrabiał bowiem trucizny, zatrute sztylety itd. Jest aptekarzem. Powrócił patriotą tysiąc razy gorętszym, niż pojechał. Jeżeli Europa jest gimnazjum dla takich ludzi - to Sybir uniwersytetem. ...

Około roku 1898 Ignacy przeniósł się do Krążka (górnicze osiedle koło Bolesławia). Tu prowadził aptekę do końca swych dni. "Aptekarz z Krążka" był ceniony i szanowany za znaną ludziom przeszłość powstańczą