Onufry Duchyński

Onufry Gustaw Duchyński (w literaturze często błędnie Duchiński). Ur. 1805 Włocławek.
Walczył w powstaniu listopadowym jako ochotnik, przez Giełguda mianowany na podporucznika. Walczył w 18 pułku piechoty. Wycofał się z Dębińskim z Litwy do Warszawy, otrzymał dyplom dobrze zasłużonego Ojczyźnie, a 15.09.1831 krzyż złoty Virtuti Militari od przez Rybińskiego.[1] Po powstaniu złożył przysięgę na wierność carowi, lecz emigrował do Francji. Mieszkał w Strasbourgu [2] i Paryżu, i La Rochelle[1]. Ożenił się z Marią Dumas i miał syna: Witolda Marię Alberta[6] oraz drugiego syna. Uczyli się oni w szkole Benignolskiej.[5]

Powrócił do Polski przez Kraków i Warszawę przybywając do Wilna. Od marca do 15.08.1863r. był naczelnikiem wojskowym województwa grodzieńskiego w stopniu pułkownika. Wyznaczono go także naczelnikiem sił zbrojnych województw augustowskiego i grodzieńskiego, z dodaniem powiatów trockiego, lidzkiego i nowogródzkiego.[3]
Po porozumieniu się w Sokółce ze znanym partyzantem Walerym Wróblewskimi, wyruszył do Białego Stoku, gdzie mieszkał u prof. Ignacego Aramowicza[9] i stąd dał hasło powstania w grodzieńskiem. W drugiej połowie kwietnia zgromadził się z Bielszczanami, Białostączanami i Sokolszczanami w puszczy Białowieskiej. Formował tu oddziały, w ostępie pod Kometowszczyzną [4] Miał przeszkolenie w wojsku regularnym, lez nie miał jednak doświadczenia w partyzanckich działaniach leśnych. Stąd powstały liczne błędy, które popełniał pomimo szczerego zaangażowania i wysiłku jaki wkładał.
Pod Wawiłami poniósł klęskę (29.4.1863). Rosjanie zabrali oddziałom odzież, 1800 rubli i spowodowali ucieczkę, lecz oddział zgromadził się na powrót w liczbie 200 dawnych i 170 nowych powstańców. Przez 17 dni ćwiczono musztrę na wzgórzach Budziska, potem oddzielono 50 szemrzących na głód. 8 czerwca w Puszczy Rożanskiej nastąpiła walka z 3 rotami kozaków (dowództwo objął tu Wróblewski). Oddział Duchińskiego połączył się z oddziałem grodzieńskim i wołkowyskim.[4] Mereczowszczyzna 8.06.1863,
Następnie pomyślna bitwa pod Bierkami nieopodal Sieradowa (10.06.1863) [7]
Dnia 16 czerwca pod Łyskowem o 6 wieczorem udało się odeprzeć nagły wieczorny atak Moskali. Dowództwo objął Wróblewski. Moskale zostali pobici. Zdobyto 29 sztucerów.[4][7] Żarkowszczyzna 21.06.1863, Paszkowskie Ostrówki 9.08.1863 [7]
Mając żarliwe serce i rozumiejąc swoje braki w wykształceniu taktycznym poddał się do dymisji. 15.08 Rząd Narodowy zwolnił go z piastowanych funkcji, po czym wkrótce wyjechał on z oddziału i z kraju.[9]