I. Przedmowa 2. Wstęp 3. Okres starożytności i wczesnego średniowiecza 1. Od lokacji miasta do wojen szwedzkich w połowie XVII w. 5. Od „Potopu” szwedzkiego do drugiego rozbioru Polski 6. Pod zaborem pruskim 1793—1918 7. Spis tabel 8. Serwis zdjęciowy
AUTORZY OPRACOWAŃ: Andrzej Choniawko, Henryk Dąbrowski, Ludwik Gomolec, Krzysztof Jodłowski, Zygmunt Kaczmarek, Jerzy Kądziołka, Bogusław Linette, Stanisław Nawrocki, Maria Rutowska, Jacek Sobczak, Andrzej Wędzki. Marian Woźniak, Aldona Downar—Zapolska
PRZEDMOWA
Środa należy do najstarszych miast wielkopolskich. Od połowy XV w. do rozbiorów miasto słynęło z sejmików szlacheckich, które tu właśnie gromadziły szlachtę z województw poznańskiego i kaliskiego. Od XIX w. średzianie brali czynny udział w walkach o niepodległość, do dziś na miejscowym cmentarzu są mogiły powstańców. Tragedia okupacji hitlerowskiej dotknęła także mieszkańców Środy. Miasto odzyskało wolność 23 stycznia 1945 r. Bogata historia Środy Wielkopolskiej zasługuje zatem, aby jej poświęcić monografię naukową. Kilkakrotnie podejmowane próby opracowania dziejów miasta kończyły się niepowodzeniem. Skromne publikacje wydawane przez Średzkie Towarzystwo Kulturalne, Społeczną Radę Kultury i Bibliotekę poświęcone były wybitnym postaciom związanym z regionem, ważniejszym wydarzeniom i niektórym zakładom pracy. Dzięki staraniom regionalistów i działaczy kultury oraz pomocy władz politycznych i administracyjnych miasta naukowcy poznańscy pod kierunkiem prof. Stanisława Nawrockiego opracowali monografię Środy Wielkopolskiej. Mamy nadzieję, że książka ta pogłębi znajomość regionu, wzbudzi refleksje nad dziejami miasta i jego mieszkańców. Jesteśmy głęboko przekonani, że bez poznania i umiłowania regionu, jego przeszłości i tradycji, nie można uczestniczyć w tworzeniu dnia dzisiejszego swego miasta. Serdeczne podziękowania składamy wszystkim, którzy pomagali współtworzyć tę książkę.