Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.
!Jelenia Góra - AP - opis
23.08.2011 12:41
Archiwum Państwowe w Jeleniej Górze
Genealogia jest jedną z nauk pomocniczych historii, a same poszukiwania genealogiczne są nie tylko interesujące, ale jednocześnie trudne i żmudne. Pomimo tego z powodzeniem prowadzą je nie tylko naukowcy, ale i amatorzy. Ci ostatni pragną dowiedzieć się kim byli ich przodkowie, aby móc zbudować drzewo genealogiczne własnej rodziny.Coraz więcej osób odtwarza swoje drzewo genealogiczne, szuka swoich przodków i korzeni. W poszukiwaniach takich podstawową pomocą są księgi metrykalne: kościelne i urzędów stanu cywilnego. W Archiwum Państwowym we Wrocławiu Oddział w Jeleniej Górze znajdują się zarówno jedne jak i drugie, a także wiele innych dokumentów, które mogą być pomocne przy tego typu poszukiwaniach. Zaliczyć można do nich księgi adresowe, różnego rodzaju spisy mieszkańców, wykazy właścicieli itp. Wszystkie wymienione w tym artykule materiały sporządzone są w języku niemieckim i dotyczą ludności – głownie niemieckiej – zamieszkałej w Jeleniej Górze oraz powiecie jeleniogórskim do 1947 r. Toteż większość osób zwracających się do tutejszego Archiwum Państwowego o przeprowadzenie poszukiwań genealogicznych, lub przybywających doń aby przeprowadzić je osobiście, to Niemcy. Zdarzają się również osoby innych narodowości, których przodkowie byli mieszkańcami tych ziem. Zapisy w księgach wydawać się mogą suche i mało mówiące o ludziach, których dotyczą. Ale tak nie jest. Rozpiętość prawie trzech wieków, z których pochodzą księgi kościelne, pozwala prześledzić życie nie tylko poszczególnych osób, ale całych pokoleń, począwszy od momentu urodzenia, poprzez ślub, narodziny dzieci, miejsca zamieszkania, wykonywanego zawodu aż do śmierci i miejsca ostatniego pochówku. Jednym z ważnych zadań administracyjnych parafii wyznaniowej, tak katolickiej jak i ewangelickiej, było i jest prowadzenie ksiąg metrykalnych. W krajach niemieckich pierwsze księgi metrykalne powstały w XVI w. Do końca XVIII w. miały one charakter wyłącznie wewnątrzkościelny i służyły do kontroli spełniania powinności religijnych przez członków parafii oraz do celów ewidencyjnych. Duchowni prowadzili rejestr chrztów, małżeństw i zgonów (pochówków). Do czasu powołania urzędów stanu cywilnego, co w państwie pruskim nastąpiło w 1874 r., parafie były jedynymi instytucjami rejestrującymi powyższe zdarzenia.W zbiorach Archiwum Państwowego we Wrocławiu Oddział w Jeleniej Górze zachowały się zaledwie trzy zespoły archiwalne, na które w całości składają się księgi metrykalne, a mianowicie
-Nr 118 „Księgi metrykalne ewangelickiej gminy wyznaniowej w Jeleniej Górze
(Hirschberg)” z lat 1709-1947, 164 j.a. = 10,00 mb
-Nr 119 „Księgi metrykalne ewangelickiej gminy wyznaniowej w Siedlęcinie
(Boberrörsdorf)” z lat 1748-1946, 36 j.a. = 2,00 mb
-Nr 120 „Księgi metrykalne ewangelickiej gminy wyznaniowej w Sobieszowie
(Hermsdorf unterm Kynast)” z lat 1742-1943, 15 j.a. = 1,00 mb
Już w 1929 r. ówczesne Stadt-und Kreis Archiv Hirschberg, czyli Miejskie
i Powiatowe Archiwum w Jeleniej Górze, przejęło pierwsze księgi metrykalne,
Wszystkie trzy wyżej wymienione zespoły są zinwentaryzowane, posiadają inwentarze książkowe zatwierdzone na Komisji Metodycznej, a także posiadają ich wersje elektroniczne, dostępne od niedawna w internecie na stronach Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych (http://www.archiwa.gov.pl). Z roku na rok obserwuje się coraz większe zainteresowanie tymi księgami, zwłaszcza wśród osób prowadzących poszukiwania genealogiczne własnej rodziny. Widać to zarówno po ilości przeprowadzonych kwerend genealogicznych, jak i wydanych zezwoleń na osobiste korzystanie z tychże ksiąg. Wykorzystanie komputerów daje obecnie duże możliwości do opracowania tego typu masowych źródeł historycznych, a następnie różnorodnego przetwarzania pozyskanych w ten sposób danych. Księgi metrykalne ewangelickich gmin wyznaniowych, przechowywane w jeleniogórskim Archiwum Państwowym, czekają jeszcze na tego typu opracowanie. Znajdujące się w każdym z trzech wymienionych zespołów księgi urodzeń (chrztów) zawierają podstawowe dane dotyczące narodzonego dziecka, jego rodziców i rodziców chrzestnych, a mianowicie:. Dane dotyczące dziecka to przede wszystkim: nazwisko po ojcu, nadane na chrzcie imiona, płeć dziecka, legalność urodzenia, data i miejsce urodzenia, data chrztu, miejsce zamieszkania jego rodziców. Dane dotyczące ojca dziecka to: imię, nazwisko, tytuł (pochodzenie społeczne), zawód. Dane dotyczące matki dziecka to: imię, nazwisko panieńskie, czasem imię ojca, tytuł (pochodzenie społeczne), zawód. Dane dotyczące rodziców chrzestnych to: nazwiska, imiona, tytuły (pochodzenie społeczne), zawód lub stanowisko, miejsce zamieszkania.W każdej księdze, na koniec danego roku, podliczone były dane dotyczące ogólnej liczby urodzeń, ilość urodzonych dziewczynek i chłopców, ilość dzieci małżeńskich i pozamałżeńskich. Księgi ślubów zawierają informacje dotyczące nowożeńców, ich rodziców i świadków. Dane dotyczące męża i żony: data i miejsce ślubu, imiona obojga małżonków,
nazwisko męża, nazwisko panieńskie żony, imię ojca panny młodej, wiek obojga małżonków, stan cywilny przed ślubem (kawaler, panna, wdowiec, wdowa), tytuły (pochodzenie społeczne), zawód, parafia zamieszkania małżonków, miejsce zamieszkania.
Dane dotyczące rodziców państwa młodych: imiona rodziców, nazwiska, w przypadku matek także nazwiska rodowe, tytuły (pochodzenia społeczne), zawód lub stanowisko.Dane dotyczące świadków: imiona, nazwiska, tytuły (pochodzenie społeczne), zawód,miejsce zamieszkania, czasem stopień pokrewieństwa z nowożeńcami. Na zakończenie każdego roku podliczone są dane ilościowe dotyczące liczby zawartych ślubów i przedziałów wiekowych.Księgi zgonów zawierają stosunkowo najmniej informacji. Dane o zmarłym: imię, nazwisko, płeć, wiek w chwili zgonu określany liczbą lat a w przypadku dzieci także miesięcy i dni, data zgonu i data pogrzebu, miejsce zamieszkania w chwili zgonu, stan cywilny, pochodzenie społeczne, zawód, przyczyna zgonu. Dane dotyczące współmałżonka: imię, nazwisko (nazwisko panieńskie), czy żyje. Dane dotyczące rodziców zmarłego: imiona, nazwiska, nazwisko rodowe matki, pochodzenie społeczne, zawód lub stanowisko, miejsce zamieszkania.
Anna Borys Rocznik Jeleniogórski
Genealogia jest jedną z nauk pomocniczych historii, a same poszukiwania genealogiczne są nie tylko interesujące, ale jednocześnie trudne i żmudne. Pomimo tego z powodzeniem prowadzą je nie tylko naukowcy, ale i amatorzy. Ci ostatni pragną dowiedzieć się kim byli ich przodkowie, aby móc zbudować drzewo genealogiczne własnej rodziny.Coraz więcej osób odtwarza swoje drzewo genealogiczne, szuka swoich przodków i korzeni. W poszukiwaniach takich podstawową pomocą są księgi metrykalne: kościelne i urzędów stanu cywilnego. W Archiwum Państwowym we Wrocławiu Oddział w Jeleniej Górze znajdują się zarówno jedne jak i drugie, a także wiele innych dokumentów, które mogą być pomocne przy tego typu poszukiwaniach. Zaliczyć można do nich księgi adresowe, różnego rodzaju spisy mieszkańców, wykazy właścicieli itp. Wszystkie wymienione w tym artykule materiały sporządzone są w języku niemieckim i dotyczą ludności – głownie niemieckiej – zamieszkałej w Jeleniej Górze oraz powiecie jeleniogórskim do 1947 r. Toteż większość osób zwracających się do tutejszego Archiwum Państwowego o przeprowadzenie poszukiwań genealogicznych, lub przybywających doń aby przeprowadzić je osobiście, to Niemcy. Zdarzają się również osoby innych narodowości, których przodkowie byli mieszkańcami tych ziem. Zapisy w księgach wydawać się mogą suche i mało mówiące o ludziach, których dotyczą. Ale tak nie jest. Rozpiętość prawie trzech wieków, z których pochodzą księgi kościelne, pozwala prześledzić życie nie tylko poszczególnych osób, ale całych pokoleń, począwszy od momentu urodzenia, poprzez ślub, narodziny dzieci, miejsca zamieszkania, wykonywanego zawodu aż do śmierci i miejsca ostatniego pochówku. Jednym z ważnych zadań administracyjnych parafii wyznaniowej, tak katolickiej jak i ewangelickiej, było i jest prowadzenie ksiąg metrykalnych. W krajach niemieckich pierwsze księgi metrykalne powstały w XVI w. Do końca XVIII w. miały one charakter wyłącznie wewnątrzkościelny i służyły do kontroli spełniania powinności religijnych przez członków parafii oraz do celów ewidencyjnych. Duchowni prowadzili rejestr chrztów, małżeństw i zgonów (pochówków). Do czasu powołania urzędów stanu cywilnego, co w państwie pruskim nastąpiło w 1874 r., parafie były jedynymi instytucjami rejestrującymi powyższe zdarzenia.W zbiorach Archiwum Państwowego we Wrocławiu Oddział w Jeleniej Górze zachowały się zaledwie trzy zespoły archiwalne, na które w całości składają się księgi metrykalne, a mianowicie
-Nr 118 „Księgi metrykalne ewangelickiej gminy wyznaniowej w Jeleniej Górze
(Hirschberg)” z lat 1709-1947, 164 j.a. = 10,00 mb
-Nr 119 „Księgi metrykalne ewangelickiej gminy wyznaniowej w Siedlęcinie
(Boberrörsdorf)” z lat 1748-1946, 36 j.a. = 2,00 mb
-Nr 120 „Księgi metrykalne ewangelickiej gminy wyznaniowej w Sobieszowie
(Hermsdorf unterm Kynast)” z lat 1742-1943, 15 j.a. = 1,00 mb
Już w 1929 r. ówczesne Stadt-und Kreis Archiv Hirschberg, czyli Miejskie
i Powiatowe Archiwum w Jeleniej Górze, przejęło pierwsze księgi metrykalne,
Wszystkie trzy wyżej wymienione zespoły są zinwentaryzowane, posiadają inwentarze książkowe zatwierdzone na Komisji Metodycznej, a także posiadają ich wersje elektroniczne, dostępne od niedawna w internecie na stronach Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych (http://www.archiwa.gov.pl). Z roku na rok obserwuje się coraz większe zainteresowanie tymi księgami, zwłaszcza wśród osób prowadzących poszukiwania genealogiczne własnej rodziny. Widać to zarówno po ilości przeprowadzonych kwerend genealogicznych, jak i wydanych zezwoleń na osobiste korzystanie z tychże ksiąg. Wykorzystanie komputerów daje obecnie duże możliwości do opracowania tego typu masowych źródeł historycznych, a następnie różnorodnego przetwarzania pozyskanych w ten sposób danych. Księgi metrykalne ewangelickich gmin wyznaniowych, przechowywane w jeleniogórskim Archiwum Państwowym, czekają jeszcze na tego typu opracowanie. Znajdujące się w każdym z trzech wymienionych zespołów księgi urodzeń (chrztów) zawierają podstawowe dane dotyczące narodzonego dziecka, jego rodziców i rodziców chrzestnych, a mianowicie:. Dane dotyczące dziecka to przede wszystkim: nazwisko po ojcu, nadane na chrzcie imiona, płeć dziecka, legalność urodzenia, data i miejsce urodzenia, data chrztu, miejsce zamieszkania jego rodziców. Dane dotyczące ojca dziecka to: imię, nazwisko, tytuł (pochodzenie społeczne), zawód. Dane dotyczące matki dziecka to: imię, nazwisko panieńskie, czasem imię ojca, tytuł (pochodzenie społeczne), zawód. Dane dotyczące rodziców chrzestnych to: nazwiska, imiona, tytuły (pochodzenie społeczne), zawód lub stanowisko, miejsce zamieszkania.W każdej księdze, na koniec danego roku, podliczone były dane dotyczące ogólnej liczby urodzeń, ilość urodzonych dziewczynek i chłopców, ilość dzieci małżeńskich i pozamałżeńskich. Księgi ślubów zawierają informacje dotyczące nowożeńców, ich rodziców i świadków. Dane dotyczące męża i żony: data i miejsce ślubu, imiona obojga małżonków,
nazwisko męża, nazwisko panieńskie żony, imię ojca panny młodej, wiek obojga małżonków, stan cywilny przed ślubem (kawaler, panna, wdowiec, wdowa), tytuły (pochodzenie społeczne), zawód, parafia zamieszkania małżonków, miejsce zamieszkania.
Dane dotyczące rodziców państwa młodych: imiona rodziców, nazwiska, w przypadku matek także nazwiska rodowe, tytuły (pochodzenia społeczne), zawód lub stanowisko.Dane dotyczące świadków: imiona, nazwiska, tytuły (pochodzenie społeczne), zawód,miejsce zamieszkania, czasem stopień pokrewieństwa z nowożeńcami. Na zakończenie każdego roku podliczone są dane ilościowe dotyczące liczby zawartych ślubów i przedziałów wiekowych.Księgi zgonów zawierają stosunkowo najmniej informacji. Dane o zmarłym: imię, nazwisko, płeć, wiek w chwili zgonu określany liczbą lat a w przypadku dzieci także miesięcy i dni, data zgonu i data pogrzebu, miejsce zamieszkania w chwili zgonu, stan cywilny, pochodzenie społeczne, zawód, przyczyna zgonu. Dane dotyczące współmałżonka: imię, nazwisko (nazwisko panieńskie), czy żyje. Dane dotyczące rodziców zmarłego: imiona, nazwiska, nazwisko rodowe matki, pochodzenie społeczne, zawód lub stanowisko, miejsce zamieszkania.
Anna Borys Rocznik Jeleniogórski