Amand - święty (VIIw)

DE S. AMANDO EPISCOPO TRAIECTENSI ELNONE SIVE AMANDOPOLI IN BELGIO,
AN. CHR DCLXXXIV
(…)
Avctore G. H.
(…)
[79] Hæc Gandaui. Tornaci interim sibi sociisq; cellam habebat; in quam mortuum patibulo detractum curauit deferri, [Tornaci mortuum suscitat:] precibusq; ad Deum fusis, ad vitam illum reuocauit. Quo miraculo diuulgato, ecclesiæ monasteriaque circumquaque exstrui cœpta. [monasteria construit an. 632:] Forte Lutosanum & Rotnacense intelliguntur in antiquo Bracbanto, non procul Tornaco sita. Notitia tunc quoque inita in reliquo Bracbanto, pago Senonago, ac vicina Hasbania, in quibus locis degebant B. Pipinus Dux, pater SS. Gertrudis & Beggæ; Walbertus parens SS. Waldetrudis & Aldegundis; Witgerus, a quo progenitæ SS. Gudila & Rainildis, omnes viri Principes, & magno in honore habiti in aula Dagoberti Regis, qui circa annum ⅠƆCXXXII, vt scribit Fredegarius in Chronico cap. 58, tanta prosperitate regale regimen regebat, vt etiam gentes, quæ circa limitem Auarorum & Sclauorum consisterent, eum prompte expeterent: vt ille post tergum illorum iret feliciter, & Auaros & Sclauos ceterasque Gentium nationes vsque manu publica suæ ditioni subiiciendum fiducialiter spondebat. [Sclauos adit an. 633:] Præfuisse tunc Sclauis Samonem Francum ex pago Senonago oriundum, supra diximus: quem ea occasione S. Amandus ad fidem Christianam allecturus, vltra Danubium in Carinthiam vicinasq; prouincias profectus, annum ⅠƆCXXXIII, quantum colligimus, in eam expeditionem insumpsit.(…)
-=-=-=-=
Vita
auctore Baudemundo eius discipulo, Abbate Blandiniensi,
Ex XI codicibus MSS. & Surio.(…)

CAPVT IV
Iter ad Sclauos. Exilium S. Amandi. Baptismus S. Sigeberti.
[15] Cvm iam vir sanctus videret prædicatione sua quosdam ad Deum conuerti, ex hoc maiori æstuabat desiderio, quatenus adhuc alij conuerterentur. Audiuit denique, quod a Sclaui nimio errore decepti, b a diaboli laqueis tenerentur oppressi. Illicque c martyrij palmam se assequi posse confidens, transfretato Danubio, eadem circumiens loca, [Sclauis Christum prædicat:] libera voce euangelium Christi Gentibus prædicabat. Paucis vero ex eis in Christo regeneratis, videns etiam sibi non satis accrescere fructum, & martyrium, quod semper quærebat, nondum se adepturum, ad proprias iterum reuersus est oues, curamque gerens earum, ad cælestia regna prædicando perduxit.(...)
-=-=-=-=
Avctore Bavdemvndo, Ex MSS. (…)
-=-=-=
Auctore Aquitano anonymo,
Ex MS. Andreæ du Chesne.(…)
-=-=-=
auctore Harigero Abb. Lobien.
Ex gestis Pontificum Tungrensium & Traiectensium. (…)
[8] In eodem pago reus quidam iudicandus est præsentatus. Superueniens sanctus vir, pro eo,ne moreretur, Comiti preces humiliter satis effudit. Obduratus ille, beati viri precibus non intendit, quin potius damnatum hominem, primo cædi iussit, [suspensum] deinde ligno præcepit affigi. Postea, discedentibus cunctis, defuncti iam corpus in patibulo relinquitur; [a morte suscitat,] sed sanctus vir visitaturus miserum, post modicum regreditur. At, vbi iam defunctum reperit, depositum de ligno ad cubiculum, vbi orare consueuerat, secum facit deferri. Et, cum iuxta corpus orans pernoctasset, mane Fratres conuocans, aqua lotum, viuum restituit, ita vt ne vulnerum quidem eius saltem cicatrix appareret. Cuius miraculi nouitas i loci illius incolis intantum profuit, vt ad eum vndique concurrentes, idola sua, [multos conuertit:] propriis manibus diruerent, & ea in ecclesiis construendis expenderent.
[9] Post horum conuersionem, transito Danubio, Gentibus prædicare disposuit, [Slauis prædicat:] sed pluribus ex eis in infidelitate persistentibus, paucos tamen Christo regenerauit, ac deinde ad propria regressus est. (…)
-=-=-=-=
Auctore Philippo Haruengio de Eleemosyna, Abbate Bonæ-Spei Ord. Præmonstrat.
Ex II MSS. collatis cum edit. Duac. (…)
Cap. XXV
[38] Nihil relinquit intentatum sancta sedulitas, nec difficultatis obiectus affectum veræ pietatis elidit, vel amori sancto generat diffidentiam res timoris. Vir itaque, ne quid sibi apud Dominum meriti defluat aut fauoris, non sibi parcere proponit, vt saluti consulat aliorum, & vt congreget pereuntes, offerre proprij sanguinis hostiam non recusat. Igitur ad Sclauos iter s dirigit, quibus necdum fuerat annuntiatum de Christo: [ad Slauos prædicandi Euangelij caussa tendit:] vt in castra fidei colligat alienos, & ad gloriam Regis æterni sub signis doceat militare cælestibus, & tyrannicis sathanæ legibus reluctari. Sed non est omnium fides, nec obediunt omnes Euangelio: quia non capiunt tenebræ luminis sacramentum; nec sementi congruit terra, quæ non humoris proprij fœcundatur impendiis. Paucis tamen ad fidem conuersis, [paueis conuersis redit in Gallias:] verbi diuini curam delegat, & ministeria sacra disponit, ne quid posset deesse saluandis. Ipse vero ad proprias oues reuertitur, cum pertinaciter & promiscue cetera turba in errorum suorum iaceret inuolucris: nec sibi videretur idoneum, si margaritas Domini mitteret ante porcos, & sanctum canibus erogari. Excusso itaque in eos iuxta Domini præceptum puluere pedum, commeatu felici euocatur in Gallias, & prædicationis opus repetit intercisum. (…)
-=-=-=-=
auctore Milone monacho Elnon.
ex MSS. Antuerpien. & Elnonen. (…)

Liber III (…)
[5]

Te neque Apostolica numquam purgata securi,
Ac fidei sulcis, vllo neque vomere culta,
Pertransisse virum doleas, Sclauinia tellus.
Sicut auaro etenim cum multa pecunia crescit, [Slauos adit,]
Crescit amor, summamque famem completio gignit,
Sic hic, si liceat fatuis conferre benigna,
Crescere, quo creuit, virtutum lucra bonarum
Accumulare parans, & auarior amplius extans.
Partibus & multis cum sparso semine verbi
Surgeret hinc atque hinc feliciter inclyta messis,
Comperit astrictos Sclauos errore inimici:
Quo se martyrium pro Christo posse mereri
Confidens Sanctus, glacialem transiit a Istrum. [spe martyrij:]
Incipit & glebas duræ proscindere terræ,
Inde Euangelij semen dispergit vbique,
Per loca, perque domos, per rura & compita iactans;
Fundit aquas siccis superis de fontibus aruis,
Suggerit, immittit, concludit, compluit, ambit. [multum laborat,]
Nil facto superest, quod dignum duxit, agendum.
Is tamen vt segetem pleno non gramine votis
Respondere videt propriis, cassumque laborem
Se saxis inferre doleris, resilire retrorsum
Cernens conspicuum ferrum fulcantis aratri:
Per vacuumque tuens in spinis quærere messem,
Martyriique piam nec palmam prendere posse;
Ad proprias iterum Christo est comitante reuersus
Pastor & agnus oues, ouium dux ipse suarum: [paruo fructu,]
Ne tamen incassum tantos fudisse labores
Pœniteat, longumque iter properanter adisse.
Nec quiuisse aliquem, vel paruum, sumere fructum;
Paucula grana legens cælestibus indidit horreis.
(…)