Mikołajów, pow. proskurowski

Mikołajów, mko, pow. proskurowski, na pograniczu Wołynia, przy ujściu rz. Maniłowki do Bożka, o 16 w. od Czarnego Ostrowu (st. dr. żel. odesko-wołoczyskej), o 21 w. na płn.-zach. od Proskurowa a 22 V3 od Kupiela, w 4 okr. pol., grn. Czarny Ostrów, par. 11, st. p. Czarny Ostrów, 1848 mk., w połowie ubogich żydów, 377 dm.; cerkiew pod wez. N". Panny liczy 1500 parafian i 87 dz. ziemi, kość. kat. dek. proskurowskiego, pod wez. ś. Mikołaja, wymurowany 1770 r. kosztem ks. Augusta Czartoryskiego, poświęcony w 1771 r., liczy 1529 parafian (1883 r.), ratusz, synagoga, 47 sklepów, 117 rzemieślników, 26 targów, cegielnia, fabryka prostego sukna i krupczatki, st.' p. konna gminna. Miasteczko, dość porządnie" zbudowane, założone zostało około 1555 r. przez Mikołaja Sieniawskiego, wojew. ruskiego, i od jego imienia nazwane, a ponieważ ziemia ta należała do Czarnego Ostrowu, będącego w posiadaniu Wiszniowieckich, wszczął się więc proces trwajacy wieki i jeszcze w 1795 r. nieukończony. Tymczasem ostatnia Sieniawska wniosła M. w dom Czartoryskich. August Czartoryski, wda ruski, pobudował tu obecny kość. i ozdobił ratuszem. Podług taryfy z 1776 r. znajdowało się tu 374 dm. opłacających podymne. Od Czartoryskich (scheda Maryi z Czartoryskich ks. Wirtemberskiej) M. wrócił do sukcesorów Wiszniowieckich, Przezdzieckich; dziś jest własnością Konstantego Przeździeckiego, który posiada w kluczu tym 6,649 dz. ziemi używalnej. Jurydyka mikołaj o wska inaczej Księdzowka, dziś rządowa, ma 110 dz. ziemi. Bo parafii katol. mikołaj o wskiej, oprócz M., należą wsie: Chodkowce, Czerepówka, Hladki, Hryniowce Polowe, Jurydyka, Kalinówka, Klimaszówka, Kopaczówka, Maniłówka, Orlince, Pachutyńce, Paszkowce, Stawczyńce, Wezdeń i Zarudzie
[SGP]