Hołowiecko, pow. starosamborski

Hołowiecko (po rusku Hołowećko) dolne i górne, wieś w pow. staromiejskim, na granicy pow. staromiejskiego a turozańskiego. 22 kil. na płd.-zach. od Starego Miasta a 6 kil. na zachód od gościńca wiodącego z Starego Miasta do Turki. Na pld. od wsi leżą w pow. turczańskim osady: Dniestrzyk hołowiecki, Rypiany i Gwoździeo, w pow. staromiejskim zaś Tysowica na półn.-wsch, Wiciów na półn. a Graniowa na wsch. Wieś rozłożyła się w dolinie Dniestru na lewym i prawym jego brzegu, tudzież w dolinie Mszańca. Dniestr wchodzi w obręb gminy z Dniestrzyka hołowieckiego i płynie na, półn., ale zaraz potem skręca na wschód i płynąc już w tym kierunku przeważnie tworzy kilka zakrętów. Dolina jego wznosi się tutaj 452 in, i 448 m. n, p. m. W obrębie gminy płyną jeszcze dwa ważniejsze dopływy Dniestru od lewego brzegu: Mszaniec i Zołotnowiec, oba od półn.-zach. na płd-wsch. Z wyjątkiem dolin rozłożonych nad wodami bieżącymi jest cała wieś górzysta, Południowa jej część na prawym brzegu Dniestru wypełnia wzgórze przeważnie lesiste, ze szczytem Tomen (671 m*) na samej wsch. granicy powiatu. W zach. części tego obszaru leży las Dmytryki ze szczytami 647 i 693 m. wysokimi a wznoszącymi się również na samej granicy powiatu południe wo-zaehodniej. Górzysta ta część opada na półn. ku dolinie Dniestru i w tym kierunku wysyła też swe wody do tej rzeki. W półn. części wsi ciągnie się między Mszańcem a Zołotnowcem pasmo górskie lesiste od doliny Dniestru na półn,
zach. W części płd. dochodzi ono 649 m. a kończy się w części płn. szczytem Dział (pod Wiciowem) 755 m. wysokim. Po nad lewym brzegiem Zołotnowca rozłożył się las Wetwi-szczyk ze szczytem 688 m. wysokim a oddzielony od wsch. doliną bezimiennego potoku od długiego pasma górskiego Werohorowy, idącego od półn.-zach. ku płd.-wach, a leżącego na granicy Hołowiecka, Tysowicy. Wedle obliczeń z r. 1869 było domów 311, mk. 1443 (713 m., 730 k.), wedle szematyzmu z r. 1881 jest w H-górnem mk, 345, zaś w H. dolnem 1125. Własność większa obejmuje lasów 659 mrSJ włościanie maja roli ornej 2234, łąk i ogr. 194, pastw. 1165, lasów 189 mr. Parafia rz. kat, w Turoe. Par. gr. kat, dla IL-górnego w miejscu. Jest tu cerkiew drewniana, założona r. 1742 a posiadająca metryki od r, 1796. Dla IŁ-niższego jest par. gr, kat. także w miejsca.tutaj jest cerkiew drewniana założona roku 1500, asekurowana na 2000 złr. a posiadająca metryki od r. 1785. Jest tu także piękna mitirowana kaplica nad Dniestrem, założona roku 11855, w której odprawia się msza św. Podanie niesie, że cerkiew w Hołowiecku założona była w lesie i że była monasterską, a przez czas jakiś jedyną w tej okolicy tak, że z miasteczka powiatowego obecnie, z Turki, wierni w święta wielkanocne do niej święcić przynosili. W H. jest kasa pożyczkowa gminna z kapitałem 744 złr. Wieś należała dawniej dodóbr stołowych w krainie gwoździeckiej (ob.), ekonomii Samborskiej a ziemi przemyskie!.W H. kopią naftę z kilku szybów ale w małej aż dotąd ilości, pokrywającej tylko koszta roboty.

W r. 1565 wś ta w ststwie samborskiem miała 44 kmieci na 19 łan. Cerkiew, pop, sołtys. Ogólny dochód zł. 66 gr. 28 den. 13
[SGKP]