Smolnica, pow. starosamborski

Smolnica, wś, pow. staromiejski, 3 kim. na płn. od sądu pow. i urz. pocz. w Staremmieście. Na płn.-zach. leżą Strzelbice, na płn.-wschód Baczyna, na płd. Posada Niżna (część Starego-miasta). Granicy połud.-wschod. dotyka Dniestr. Płd. część obszaru przepływa dopł. Dniestru pot. Jabłonka i pot. Smolanka, lewy dopł. Jabłonki. Płd. część wsi przebiega gościniec wiodący z Sambora do Staregomiasta. Własn. wiek. ma roli or, 42, łąk i ogr. 1, past. 110; wł. mn. roli or. 85, łąk i ogr. 12, pastw. 20 mr. W r. 1880 było 27 dm., 154 mk. w gm. (86 gr.-kat., 31 rz.-kat., 37 izrael.; 89 Rusinów, 28 Polaków, 37 Niemców). Par. rzym. i gr.-kat. w Staremmieście. W Smolnicy istniał monastyr bazyliański. Wspomina o nim przywilej Jagiełły wydany w Sandomierzu r. 1407 a zatwierdzający uposażenie Władysława przemyskiego (Liske, Akt. gr. ziem., t. VII, str. 50). Klasztornych dóbr tego monasteru używali biskupi ruscy przemyscy (Szaraniewicz, Rzut oka na beneficya kościoła ruskiego, Lwów, 1875, str. 3), W punktach uspokojenia z nieunitami religii greckiej, spisanych na sejmie elekcyjnym w Warszawie w r. 1632 (A. G. Z., 1.1, str. 53) czytamy, między innymi, że władyctwo przemyskie ma zostawać przy nieunitach, a obywatele tameczni obrać sobie mają władykę nieunitę, któremu na rezydencyą ma być dany monastyr Spasa i monastyr Smolnica. Kon stytucya sejmu z r. 1641 nakazuje, aby epi skopia przemyska była przy unitach a dyzu nitom w rekompensę dano Ławrów, monaster św. Spasa i Smolnicę. Na soborze odbytym w Przemyślu w r. 1693, na którym był smól nicki igumen Sergij, uchwalono zaprowadzić w klasztorze smolnickim nowicyat. W r. 1764 z polecenia bisk. przemyskiego Atanazego Szeptyckiego odbyła się wizytacya monasteru. Było tu wówczas pod przewodnictwem i gumeny Zofii Lewińskiej ośm zakonnic i pięć nowicyuszek. Monaster zniesiono około r. 1780. Z cerkwi klasztornej, postawionej przez bisk. przemyskiego Krupeckiego (-J* 1651), stoją jeszcze dotąd główne ściany (ob. Kalendarz „Peremyszlianyn" z r. 1854, str. 25 i 92; z r. 1857 str. 127; z r. 1858 str. 11 i 15; Zoria hałycka z r. 1851, str. 128). Część dokumentów tyczących się zniesionego monasteru złożono w urzędzie obwodowym w Drohobyczu, zaś „regia priYilegia iregiae conrnii siones granicialesu tego monasteru miały się znajdować w archiwum biskupstwa przemyskiego gr.-kat. (Szaraniewicz, Rzut oka na beneficya, str. 51). Za czasów Rzpltej naleźała S. Dolna do dóbr koronnych, krainy gwoździeckiej a ekonomii Samborskiej. Według inwentarza z r. 1768 było wójtowstwo tej wsi w posiadaniu Katarzyny z Zamoyskich Mniszchowej, podkomorzyny litewskiej, wdowy, z prow. 577 złp. 14 gr. Później, przy zajęciu w r. 1772, w posiadaniu generała Starzyńskiego. W r. 1786 rozdzielono grunta między poddanych.
[SGKP]