Strzelbice, pow. starosamborski

Strzelbice po rus. Strilbyczi, wś, pow. staromiejski, 4 klin. na płn.-wsch. od Staregoraiasta (sąd pow., urz. poczt., tel.), 10 kim. na płd. od st. kol. Pelsztyn-Głęboka. Na płn. leżą: Tarnawka, Laszki Murowane, Szumina i Starasol, na wsch, Sozań i Smolnica, na pld.- wsch. Staremiasto, na płd. Terszów, na zach. Bilicz i Suszyca Wielka. Płd. część obszaru przepływa Jabłonka, dopł. Dniestru, od zach. z Bilicza na wsch. do Smolniey i przyjmuje w obrębie wsi kilka strug, z których znaczniejsze: Lewurda i Sinolanka (z lew. brzegu). Zabudowania wiejskie leżą w dolinie Jabłonki (403 mt.) Na płn.-zach. leży las Lewurda al. Lewńrdzie, ze szczytem 498 mt. wzn. Naj - wyższe wzn. na płd. 684 mt. Na płd.-wsch. wzgórze „Woldicz" (521 mt.). Płn.-wsch. część wsi przebiega gościniec ze Staregomiasta do Chyrowa. Własn. więlc. (hr. Ludwika i Jadwigi Wodzickich) ma roli or. 125 mr, łąk i ogr. 18 mr., pastw. 138 mr., lasu 1714 mr.; wł. mn. roli or. 2186 mr., łąk i ogr. 292 mr., pastw. 434 mr., lasu 290 mr. W r. 1880 było 242 dm, 1249 mk. w gm. (1146 gr.-kat., 35 rzym.-kat., 68 iu. wyz.; 1230 Rusinów, 12 Polaków, 7 innej naród.). Par. rzym.-kat. w Staremmieście, gr.-kat. w miejscu, dek. staromiejski. We wsi jest cerkiew murowana, postawiona w r. 1851, szkoła etat. 1-klas., kas. pożyczk. gm. z kapit. 2580 złr. i' tartak wodny o jednym gatrze i jednej pile zwyczajnej, spotrzebowujący rocznie 400 mt. sześć, drzewa jodłowego i świerkowego, a produkujący 250 mt. sześć, desek i brusów. W 1873 r. rozpoczęto tu poszukiwanie nafty i przebito warstwę naftową w głębokości 10 sążni. Najgłębszy szyb dochodził 80 sążni (szybów było 21, a wszystkie razem dostarczały 865 cetn. ropy rocznie). Geolog Paul zwiedzał tę okolicę w r. 1881 i wyraził zdanie, że pogłębiano szyby nie doszły jeszcze do warstw rzeczywiście roponośnych (Jahrb. dergeol. Reichs- auat., 1881, str. 161). Postać bogatego włościanina tutejszego upamiętnił Władysław Łoziński w obrazku p. t. „Krezus Strzelbi- cki" w „PodkarpackiomNaddniestrzu" (Dziennik literacki, 1862, str. 170). Za czasów Rzpłtej należała wieś do dóbr kor., ekonomii samborskiej a krainy gwoździeckiej. W lustracyi z r. 1686 (Rk. Ossol., 1255, str. 200) czytamy: Ta wś ma łan. 44, z osobna łan. kniazkich 4, popowski jeden. Czynsze na sw. Marcin: Żyrowszczyzny dają z łanu każdego 1 zł. 10 gr., stróżnego płacą z łanu każdego po gr. 9, kuchennego z chlebników płacą po gr. 272! myta daje gromada na rok zł. 5; za sądy zborowe dają z każdego łanu dwiema raty zł. 10; owsa z łanu półmiarków 2, gęś 1, kur 2; drew powinni z łanu wywieść do żupy wozów 150, albo czynszu zapłacić zł. 110; kniaziowie z domów górnych dają z każdego, wiele ich będzie, po zł. 2; z domów kniazkich, które na dwóch łan siedzą, dają zł. 6 gr. 12; z pustych łan. dają z każdego zł. 16; pop z popowstwa płaci czynszu zł. 1 gr. 11; tenże z domów swoich płaci z każdego po gr. 24. Czynsze na św. Wojciech: kuchennego od chlebników płacą po gr. 2'/2; stróżnego z łanu po gr. (w tem miejscu rękopis nieczytelny); jajec z łanu każdego po 18; za jagnię wielkanocne zł. 1; dziesięcinę owczą płacą albo od dwudziestu owiec barana, albo od każdej owcy po gr. 4. Powinność tej wsi: orać powinni dzień jeden z łanu w rok; straż podczas jarmarku powinni odprawować po 3 ze wsi. Leśni siekiery zabrane do żupy oddawać powinni; ko- sarza jednego z chleba dawać powinni, żeńca także jednego. W inwentarzu z r. 1760 (Rkp. Oss., Nr. 1632, str. 223) czytamy: „Ta wieś osiadła na łanach 44, videlicet sianych łanów 18, koszonych 18, pustych 8; z osobna kniazkich łan. 4, popowski 1. Chlebnika ad prae- sens znajduje się 158. Czynsze tej wsi (wymienione szczegółowo) wynoszą 1336 zł. 22 gr. Wójtowstwa górnego posesorki Krystyna Fryderyka de Bandre Oeinhen i Karolina Alojzy a primo Hojerowa, ad praesens Dąb- kowska, cześnikowa łomżyńska, siostry rodzone, na które prawo pokazały, vigore którego płacić powinne do kasy ekonomicznej czynszu inkorporowanego wraz z wójtowstwem w Biliczu będącem, które za jednym przywilejem possident, dwiema ratami, pierwszą na Hoże Narodzenie, drugą na św. Jan in summa złp. 600, tudzież hibernę na gardekurów Jego Król. Mości i inne onera fundi vigore tegoż prawa ferre tenentur. Wójtowstwa dolnego posesor Imei Pan Antoni, Jan Dobrzynie- cki, na które jtrawo producit, vigore którego płacić powinien do kasy ekonomicznej czynszu zł. 6 gr. 12, -ad haee hibernę na gardekurów Jego Król. Mości i inne onera fundi. Powinności tej wsi: orać powinni dzień jeden z łanu sianego raz w rok do folwarku staro- solskiego, ad praesens wynosi pługów 18, oraz z chlebnika każdego kosarza jednego i żeńca jednego. Straż podczas jarmarku powinni od prawować po 3 ze wsi. Na posługi za ordy- nansem podżupkowskini chodzą. Drzewo rokowe do żupy starosolskiej z każdego łanu sianego dają łupanego dwoje, krokiew jednę, łat dwie, brus seu kostkowe jedno, gontów kop dwie, lub za kopę płacą po gr. 15. Leśni naznaczeni do attendencyi lasów, siekiery zabrane z lasów do żupy starosolskiej oddawać powinni. Jazy, młyny w tej wsi będące, tudzież i inne budynki skarbowe reparują. Stróżnego do żupy płacą do roku zł. 14 gr. 12. Opisanie młynów dolnych: młyn dolny z drzewa, w którym na lewej ręce izba z piecem i oknami, młynnica także z drzewa dobra, kamienie spodnio dwa i wierzchnie dwa dobre; ten młyn słomą poszyty. Młyn drugi, takżo z drzewa, przy nim izba z piecem i oknami, przy izbie komora, w młynnicy kamienie dwa. Około tych młynów reparacyą czynić powinni gromady wsi: Dniestrzyka Hołowieckiego, Hołowiecka, Wiciowa etc. i nowe stawiać. Lasy tej wsi: Zapust od Suszycy, nazwany „Liwurda", rożnem drzewem jodłowem i bu- kowem zarosły. Chaszcze nazwane ,,Kiczurki", w których leszczyna, buczyna, miejscami jedlina. Las „od Sołwika" nazwany, w nim drzewo laskowe, bukowe, jodłowe i inne. Chaszcze od granic staromiejskich, nazwane „Tyssów" i „Janków". Chaszcze od Starej- soli, drobne, do grodzenia zgodne. Żaliła się gromada tej wsi, źe im Imci Pan Konopacki, posesor klucza ternowskiego, zabrania w lesie drew rąbać tak na opał, jako i skarbową potrzebę. Taż gromada skarży się, że żyd trzymający młyn, ćwierć pola gromadzkiego używa, z którego żadnego czynszu nie płaci, z której ćwierci czynszu pochodzi zł. 12. Łąkę podobnież przywłaszczył". [Lu. Bz. w: SGKP]