Sąsiadowice, pow. samborski

Sąsiadowice z Wyhadówhą^ rus. Susidowyćzi, wś, pow. Samborski, 15 kim. na płn.-zach. od Sambora, 4 kim. od st. kol.,, urz. pocz. i tel. w Felsztynie. Na płn, leży Bukowa, na płn.-wsch. W. Lutowiska, na wsch. Nadyby (stać. kol.), na płd. Czaple, na zach. Głęboka (st. kol. Felsztyn-Głęboka). Wś leży w dorzeczu Dniestru za pośrednictwem potoków płynących do Strwiąża. Największy z nich powstaje na płn., w lesie Sąsiadowi ckim i płynie prawie środkiem obszaru na płd. do Cza-pel. W dolinie pot. (zwanego Głębokim) leżą zabudowania wiejskie. Na płn.-zach. wznosi się wzgórze „Guty" do 369 mt. (znak triang). Najniższy punkt (305 mt.) na płd. w dolinie pot. Głębokiego. Kolej żelazna przebiega płd. część obszaru od wsch. na zach. Na wschód od zabudowań wiejskich a na płn. od drogi do Felsztyna leży na wzgórzu („Góra Łaskawa", „Mons placidus") klasztor karmelitów, z murowanym kościołem św. Anny (344 mt.). Na płn. od klasztoru leży przysiółek „Wyha-dówka" (al. Uhadówka, 349 mt.), a na pin. od Wyhadowki przys, „Podlesie" z cegielnią i karczmą. Na płn.-wsch. przy drodze do Wo-ijutycz leży karczma ,,Stasiówka" (353 mt.). Własn. większa (hr. Jana Dunina i konwentu karmelitów) ma roli or* 461, łąk i ogr. 165, pastw. 35. lasu 632 mr.; wł. mn. roli or. 1502, łąk i ogr. 320, pastw. 34 mr. W r. 1880 było 314 dm., 1561 mk. w gm., 1499 rz.-kat., 28 gr>kat., 34 izrael.^1560 Polaków, 1 Rusin. Par. rz.-kat. w miejscu, dek. Samborski, dyec. przemyska. Do par. należą: Czaple, Humieniec, Janów, Wola Raj nowa i Pawłówka. Feliks z Fulsztyna Herburt, ststa mościski, wystawił naprzód kościół św. Anny, konsekrowany w r. 1591? A następnie fundował za pozwoleniem Macieja Pstrokońskiego, bisk. przemyskiego, danym w Brzozowie d. 23 lipca 1603, r, klasztor karmelitów i na uposażenie tego przeznaczył połowę Sąsiadowic. W r. 1677 Erazm Herburt darował klasztorowi dochody dawniejszego kościoła parafialnego św. Mikołaja, przy którym plebani dla najazdów tatarskich mieszkać nie chcieli; darowiznę tę zatwierdził nuneyusz apostolski na dworze Jana III, z upoważnienia Inocentego IX w 1683 r. W kościele znajduje się w wielkim ołtarzu obraz św. Anny (rzeźbiony i wyzłacany), słynący cudami i ściągający corocznie na odpust d. 26 lipca mnóstwo pobożnych. W książeczce wydanej r. 1755 p» t. „O początkach zjawienia się św. Anny we wsi S. na górze zwanej Mons Placidus" czytamy: „W r. 1589 JWPan Erazm Herburt, syn Stanisława Herburta, wielkich w ojczyźnie za sług senatora, umyślił wystawić kościół na cześć św. Anny. W tym czasie we wsi jego dziedzicznej S., poddany chłop orząc łan Szwajowski, wyorał na polu obraz św. Anny z Najświętszą Panną i Panem Jezusem. O czem dowiedziawszy się Erazm Herburt, natenczas mieszkający Blisko, w Głęboce, przybył, i z wielką radością i nabożeństwem statuę do pobliskiego kościoła p. w. św. Mikołaja przeniósł przy licznem udziale ludu i duchowieństwa. Nazajutrz pokazała się św. Anna znowu na łanie Szwaj owym; Herburt przeniósł ją raz drugi do kościoła św. Mikołaja, lecz znów wróciła na miejsce dawne; co widząc Herburt kazał w tern miejscu wybudować tymczasem kaplicę z ołtarzem i począł zaraz myśleć o nowym murowanym kopcicie, który skończywszy uprosił dla poświęcnia kś. Dym. Solikowskiego, arcyb. lwowskiego. Dla pomnożenia czci św. Anny, Erazm Herburt oo. karmelitów, dawnej zakonnej obserwancyi z krakowskiego sprowadziwszy konwentu, kościół im z wymurowanym klasztorem oddał, oraz inne dwa kościoły: jeden św. Mikołaj a\ w 8., drugi św. Marcina w Felsztynie, obydwa od siebie wystawione, i przy nim za pozwoleniem rzymskiem i biskupa curam animarum nad parafianami tych kościołów zlecił. Gdy zaś św. Anna przez wiele lat różnymi cudami się wsławiła, wprowadzono do jej kościoła bractwo św. Anny w r. 1725". Nad zakrystyą w kościele znajduje się herb Herburtów, a naprzeciw, na tabliczce, napis odnoszący się do konsekracyi kościoła w r. 1591. W kościele jest grobowiec Borzęckich a w ścianie wmurowane dwa wizerunki owalne: Borzęckiego i jego żony, i napis objaśniający, że tu spoczywa Franciszek Borzęcki i żona jego Maryanna z Pociejów, z datą 1717 r. Kościół i klasztor były dawniej obwarowane. Od płn. i wschodu przechowały się jeszcze wały, dość wysokie, z fosą. Par. gr.-katol. w Felsztynie. We wsi jest szkółka dwuklasowa etatowa i kasa poźyczk. gm. z kapitałem 3300 złr. W r. 1448 nadał Piotr, bisk. przemyski, kanonikom kapituły przemyskiej w zamian za dziesięciny i grunt w Radymnie, dziesięciny w Fulsztynie, Sąsiadowicach i innych wsiach okolicznych (Liske, Akta G. i Z., S.5 VIII, str. 122 i 123).
[SGKP - oprac: La. Dz.]

Galeria nagrobków z cmentarza w Sąsiadowicach