"Dwory i pałace na Kresach Wschodnich" - Katarzyna i Jerzy Samusikowie
Album „Dwory i pałace na Kresach Wschodnich. Między Niemnem a Bugiem” jest pierwszą na rynku wydawniczym publikacją, w której tak szeroko omówione zostały dzieje dawnych rezydencji ziemiańskich, zachowanych do naszych czasów na obszarze między Niemnem a Bugiem (obecnie obszar ten jest częścią terytorium Białorusi).
W albumie opisane zostały losy kilkudziesięciu dworów, pałaców i zamków, należących niegdyś do tak znamienitych rodów, jak Radziwiłłowie, Sapiehowie, Chreptowiczowie, Sołtanowie czy Pusłowscy. Niektóre z tych siedzib były rodzinnymi gniazdami wybitnych polskich pisarzy – Adama Mickiewicza, Juliana Ursyn Niemcewicza, Elizy Orzeszkowej, Marii Rodziewiczówny.
Bogaty materiał ilustracyjny to kilkaset kolorowych fotografii autorstwa (w większości) Katarzyny i Jerzego Samusików. Album wydany został w wersji polsko-angielskiej.
AUTORZY
Katarzyna Samusik i Jerzy Samusik - zajmują się zbieraniem materiałów dotyczących historii szlacheckich siedzib znajdujących się na terenie Podlasia i pogranicza polsko-białoruskiego. Efektem tych zainteresowań są wydawnictwa albumowe („Pałace i dwory Białostocczyzny”, „Dwory w Łomżyńskiem”, „Dwory i pałace Podlasia”) oraz wiele artykułów poświęconych tej tematyce.
WSTĘP
Kresy Wschodnie to ziemie, które dały Polsce wielką dynastię królewską, najznamienitszych poetów, słynnych uczonych, wybitnych mężów stanu. Nic więc dziwnego, że chociaż znalazły się po II wojnie światowej poza granicami państwa polskiego, budzą nadal wielki sentyment i zainteresowanie swoją historią i dniem dzisiejszym. Podczas wyjazdów poza wschodnią granicę wiele osób szuka polskich śladów, którymi są najczęściej zabytkowe budowle. Znajdują je bez trudu, zwłaszcza w dużych miastach, takich jak Wilno, Grodno, Lwów...
Katarzyna i Jerzy Samusikowie szukali tych śladów podczas swoich wojaży, omijali duże miasta, zbaczali z głównych szlaków turystycznych i zaglądali tam, gdzie nie każdy może dotrzeć. Efektem tych podróży jest niniejsza publikacja - opis wielu dworów i pałaców między Niemnem a Bugiem, do których dotarli. Początkowo sądzili, że niewiele ich przetrwało do naszych czasów, wszak przez ziemie te przetaczały się fronty II wojny światowej, a po jej zakończeniu Sowieci starali się unicestwić wszystko, co należało niegdyś do polskich czy litewskich ziemian. Okazało się jednak, że znaczna liczba dworów i pałaców – wprawdzie w dużym stopniu zdewastowanych – przetrwała do naszych czasów.
Przez kilka ostatnich lat Katarzyna i Jerzy Samusikowie przemierzali wszerz i wzdłuż obwód grodzieński i brzeski obecnej Białorusi, żeby odnaleźć wszystkie (zachowane choćby w postaci ruin) dawne ziemiańskie siedziby. Większość to opuszczone, zdewastowane dwory, ale jest również kilka odrestaurowanych i zamienionych na muzea. Do tych drugich należą dwory Kościuszków w Mereczowszczyźnie i Mickiewiczów w Nowogródku oraz pałacyk Szwykowskich w Prużanie. Na szczególne wyróżnienie zasługują dwa, należące niegdyś do Radziwiłłów, zamki, których restauracja jeszcze trwa: Mir i Nieśwież. One również stały się już obiektami muzealnymi.
Dwory i pałace, które zachowały się na obszarze znajdującym się między Niemnem a Bugiem, to tylko niewielki odsetek ziemiańskich siedzib, istniejących na tym terenie w okresie międzywojennym i w latach wcześniejszych. Należy się jednak cieszyć, że wojenne zawieruchy przetrwały chociaż te...
