Bujaków to miejscowość o charakterze typowo wiejskim, dawniej należąca do powiatu rybnickiego, obecnie wchodzi w skład miasta Mikołowa w województwie śląskim. Wioska położona jest w malowniczej okolicy, co potwierdza niejeden przewodnik turystyczny. Malowniczości dodaje, położony w samym środku miejscowości, zabytkowy kościół parafialny pod wezwaniem św. Mikołaja. Zachowało się także zabytkowe probostwo z 1820 roku oraz budynek dawnej szkoły tzw. organistówki z 1840 roku, w którym mieści się obecnie biblioteka, biuro sołtysa i poczta. W środkowej części wioski zachowała się murowana kapliczka słupowa z czasów wojny 30-letniej z lat 1618-1648. Znajduje się ona w ogrodzie jednej z posesji przy ul. Wojciecha Korfantego i stoi na tzw. Mogile szwedzkiej. Z dawnej zabudowy drewnianej wsi nie zachował się dzisiaj żaden dom, chociaż w połowie naszego stulecia było ich jeszcze kilka. W dawnym Folwarku dworskim w zachodniej stronie Bujakowa stał piętrowy drewniany spichlerz z XVIII wieku, który został przeniesiony do Śląskiego Parku Etnograficznego w Chorzowie.
Kościół pod wezwaniem św. Mikołaja Św. Mikołaj jest patronem bujakowskiego kościoła od niepamiętnych czasów. Jego postać pojawiła się także na herbie z przełomu XVIII i XIX w. Obecnie obraz przedstawiający patrona znajduje się w głównym ołtarzu, a jego figura stoi przed kościołem. Kiedy św. Wojciech, bp. Pragi, Pielgrzymował przez naszą ziemię do Gniezna, poświęcił około 995 roku pierwszy kościół w Bujakowie.Tak w wielkim skrócie brzmi treść legendy przekazywanej od pokoleń w tej parafii. W przeszłości niektóre publikacje nawiązywały do niej, jednak nie są potwierdzone żadnym źródłem historycznym. Na pamiątkę tego legendarnego zdarzenia w dawnym kościele bujakowskim przechowywano obraz z wizerunkiem św. Wojciecha . Obecnie jeden z witraży umieszczony w prezbiterium przedstawia postać tego Świętego. Zaś przed kościołem postawiono pamiątkową kapliczkę św. Wojciecha. W drugiej połowie XIII wieku mieszkańcy Bujakowa wznieśli wokół pierwszego, drewnianego kościoła wysoki (5m) mur. Miał on chronić ich przed najazdami groźnych w tych czasach husytów. Istnieją wzmianki, jakoby ówczesny kościół został poważnie uszkodzony, ale nie zniszczony. Można przypuszczać, że szkody te przyspieszyły decyzję o budowie nowego kościoła. Około 1500 roku doszło do budowy nowego kościoła parafialnego, na miejscu poprzedniego. Najpierw zbudowano nawę główną, używając do tego kamienia z częściowo rozebranego muru okalającego kościół Fundatorem tego kościoła była szlachecka rodzina Bujakowskich, której członkowie spełniali patronat nad miejscowym kościołem. Zbudowano murowaną kaplicę, a pod nią urządzono kryptę grobową dla członków tej rodziny. Po wojnie 30-letniej przystąpiono do dalszej rozbudowy kościoła. Wyburzono wschodnią ścianę nawy głównej i w to miejsce dobudowano prezbiterium. Połączono także kaplicę Bujakowskich z kościołem łagodnym łukiem. Od północy, naprzeciwko kaplicy dobudowano zakrystię, która była prawie o połowę mniejsza od kaplicy. Pod nią zbudowano kryptę dla duchownych. Kościół posiadał także drewnianą dzwonnicę z dwoma dzwonami, trzeci-sygnaturka znajdował się w małej wieżyczce na kościele. Kolejny etap przebudowy kościoła rozpoczął się w 1875r. Wykonano dodatkowe wejście do kościoła przez dzwonnicę. Cały kościół pokryto nowym dachem. Zakrystię przebudowano i utworzono z niej bliźniaczą kaplicę. W 1888r. zakupiono nowy ołtarz z obrazem św. Mikołaja. Był on bogato złocony, w bocznych wnękach umieszczono figury apostołów św. Piotra i Pawła, a na szczycie figurę pelikana karmiącego pisklęta własną krwią. Następnego roku zakupiono nowe organy, które służą parafii do dziś.
Matka Boża Bujakowska Drewniana Figura Matki Boskiej Bujakowskiej pochodzi z ok. 1480 r. Przedstawia ona Madonnę z rękami skrzyżowanymi na piersiach. Możliwe, że znajdowała się wcześniej w bujakowskim kościele. Nie wiadomo kiedy znalazła się w zabytkowej kapliczce na tzw. "mogile szwedzkiej". Kiedy w latach 80. XX wieku odnalazł ją ówczesny proboszcz Jerzy Kempa wymagała renowacji. Konserwację przeprowadził Henryk Bartosz. 8 grudnia 1982 r. figurę uroczyście wniesiono do kościoła. Została umieszczona w prezbiterium i ogłoszona Matką Boską Bujakowską. Natomiast w kapliczce na "szwedzkiej mogile" pojawił się jej obraz namalowany na desce.
Obecnie wielką atrakcją Bujakowa jest usytuowane obok kościoła ogród botaniczny. Zajmuje on teren przy kościele o powierzchni ok. 1 ha. Na jego obszarze znajduje się probostwo i klasztor Sióstr Służebniczek. Ogród słynie z wielu gatunków drzew, krzewów i kwiatów. Znajduje się w nim także zabytkowa studnia z 1604 r. oraz jeden z nielicznych na Śląsku krzyż pokutny z 1681 r. Warte wymienienia są także: sadzawka z kwitnącymi nenufarami, zabytkowa barć pszczela, pasieka oraz kilka kapliczek. W tyle ogrodu wybudowany został drewniany domek, w którym mieszkają kapłani.
Bujaków na starej mapie z 1636 roku
Na mapie Bujaków przedstawia się jako teren objęty osadnictwem, o czym świadczy m. in. zespół domostw. Domy w Bujakowie są w ilości identycznej co w pobliskich Paniowach lecz w ilości większej niż np. Borowa Wieś, Śmiłowice czy Mokre. Dużo większe są Ornontowice. Powyższe należy tak interpretować, że ilość domów oznaczona na przedmiotowej mapie nie odpowiada rzeczywistości tylko pewnej proporcjonalności w stosunku do ilości domostw w danym rejonie co można zdefiniować jako „wielkość skupiska domostw”. Jest to, więc wielkość nie ilościowa co jakościowa. Na uwagę zasługuje fakt, że przy rysowaniu mapy autor posłużył się t. zw. perspektywą z kawaliery, co oznacza przedstawienie zabudowy z rzutu bocznego i górnego równocześnie. Mimo powtarzalności symboli w różnych miejscach mapy odczytujemy jednak rozplanowanie osad i jej charakter.
Bujaków jawi się jako osada zwarta o dużym zróżnicowaniu gabarytowym domostw co wyróżniają chaty wiejskie bez kominów w większości te mniejsze, mniej zamożnych właścicieli i dość dużo jak na ten okres rozwoju Górnego Śląska chat wielkich z ciągami kominowymi. Wyróżniono też dom z chorągiewkami, co świadczy o istnieniu większej formy organizacji życia w Bujakowie jak np. sołectwo. Co ważne, Bujaków otoczony był „wągrodami” to jest ogrodzeniem lub opłoceniem. W tym czasie na Górnym Śląsku opłocenia były wykonane w szeregu a może w większości wsi. Domostwa stoją w pobliżu starodrzewów. Pomimo, że wieś ma charakter rolniczy i zlokalizowany obok rzeki, nie posiadała dużego młyna wodnego oraz kuźni żelaza. Na techniczny rozwój Bujakowa należy poczekać jeszcze ponad wiek. Bujaków objęty był szachownicą pól, pewnie podzielony na niwy, łąki i pastwiska. Na mapie zaznaczono również szlaki drogowe, te ważniejsze „drogi ubite”. Jest więc droga z kierunku Stara Kuźnia na Paniowy, później i obecnie część drogi Halemba – Bujaków, t. zw. droga górnicza i dalej na Orzesze - Rybnik, krzyżująca się z drogą Mokre w kierunku Borowa Wieś tj. część ważnej i głównej drogi Mikołów – Gliwice, obecnie Wygoda. W połowie drogi z Mokrego do ww. krzyżówki odchodzi droga obok Paniów w kierunku Bujakowa przez Kiferberg i dalej. Kiferberg to Sośnia Góra pomiędzy Bujakowem a Mokrem. Na mapie oznaczono, że na Kiferbergu istniał duży dwór. Istniały i inne lokalne połączenia drogowe łączące ww. drogi z Bujakowem a po ich śladzie pewnie do dziś prowadzi się transport, oczywiście na innych nawierzchniach i większych szerokościach jezdni. Wokół Bujakowa wielkie tereny leśne z dużą ilością zwierzyny. Na uwagę zasługuje fakt, że brak na mapie w osadach np. Paniowy czy Bujaków kościołów. Kościół Bujakowski jako jeden z najstarszych w diecezji katowickiej, jest już od 1500 roku piękny i murowany. Powstanie mapy przypada na okres wojny XXX – letniej, która burzliwie odbiła się na Śląsku. Wprawdzie nie było tu wielkich bitew i starć, ale sam pobyt wojska wystarczył, aby kraj rujnować i wyczerpać. Myślę, że pewne zużycie i starzenie się mapy wpłynęło na pominięcie szczegółów przy pracach naprawczych i rekonstrukcji ubytków. Bujaków był osadą rozciągniętą wzdłuż drogi wiejskiej, przy której stał m. in. kościół a nie tak jak w pobliskich Ornontowicach gdzie wioska była powierzchniowo duża z centralnie umiejscowionym kościołem. Ciekawostką jest zaznaczenie szubienicy przy drodze z Mikołowa do Gliwic przy kopcach granicznych oznaczonych „R” i „99” (okolice obecnej Wygody).
Wolny1
za http://www.sw-mikolaj.katowice.opoka.org.pl tekst opisujący Bujaków ze starej mapy Konstanty Wolny jr
