Karwacki ////// Карвацький Карвацькa (Ukraina)

24.05.2014 13:58

Карвацький Карвацька / Карвацькі в Україні

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

CIEKAWE i ZABAWNE (17.10.2015) :

KARWACCY analiza rodowodu wg genealogów rosyjskich w genway: W 60 % ta rodzina ma polskie pochodzenie i pochodzi bądź z samej Polski bądź z graniczących z nią Bialorusi i Ukrainy. Prawie wszyscy przedstawiciele tej rodziny związani są z polska szlachtą. W 10 % noszący to nazwisko mogą być potomkami starego ruskiego książęcego lub bojarskiego rodu. (ZAPEWNE CHODZI O GNIAZDO W TOBOLSKU XVI/XVII w.). W obu przypadkach nazwisko wskazuje na miejsce gdzie mieszkali dalecy przodkowie człowieka lub miasto lub wieś skąd według legendy pochodził ten ród (KARWACZ k. Przasnysza), ale także może pochodzić od imienia dalekiego przodka tego człowieka. Oprócz tego w 30 % przypadków tej rodziny przodkiem była osoba duchowna, absolwent seminarium. W takich przypadkach nazwisko przyjmowano wg woli kierownictwa uczelni i mogło być tworzone od nazwy miejscowości, kościelnego święta lub imienia świętego. Rodzina Karwackich odnosi się do rzędu UNIKALNYCH W ROSJII i bliskiej zagranicy.. W istniejących starych dokumentach mieszkańców tej rodziny odnosi się do arystokracji z rosyjskiego nowogrodzkiego bojarstwa w 18-19 wieku, posiadająca rzeczywiste państwowe przywileje (aneks 416)

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

Анализ фамилии:

Эта фамилия в 60% случаев имеет польское происхождение и происходит либо из самой Польши, либо из граничащих с ней стран (Украина, Белоруссия).

W 60 % ta rodzina ma polskie pochodzenie i pochodzi bądź z samej Polski bądź z graniczących z nią Bialorusi i Ukrainy.

Почти все представители таких фамилий относились к польской шляхте.
Prawie wszyscy przedstawiciele tej rodziny związani sa z polska szlachtą.

В 10% процентах носитель такой фамилии может быть потомком древнего русского княжеского или боярского рода.
W 10 % noszący to nazwisko mogą być potomkami starego ruskiego książęcego lub bojarskiego rodu. (ZAPEWNE CHODZI O GNIAZDO W TOBOLSKU XVI/XVII w.)

В обоих случаях фамилия указывает, как правило, на место, где жили дальние предки человека или же тот город или село, откуда, по легендам, происходит этот род, но может происходить и от имени дальнего предка человека.
W obu przypadkach nazwisko wskazuje na miejsce gdzie mieszkali dalecy pzrodkowie człowieka lub miasto lub wies skad według legendy pochodził ten ród (KARWACZ k. Przasnysza), ale także może pochodzić od imienia dalekiego pzrodka tego człowieka.

Кроме того, в 30% случаев такая фамилия была получена предком священнослужителем, когда он выпускался из семинарии. В этих случаях фамилия давалась по воле руководства училища и могла быть образована от названия местности, церковного праздника, имени святого.
Oprócz tego w 30 % przypadków ta rodzina była przodkiem osóby duchownej, absolwentem seminarium. W takich przypadkach nazwisko
Przyjmowano wg woli kierownictwa uczelni i moglo być tworzone od nazwy miejscowości, kościelnego swieta lub imienia swietego.
Значение фамилии:

К сожалению, у нас недостаточно информации о фамилии Карвацкий. Зарегистрируйтесь у нас на сайте, и наше активное сообщество поможет Вам в исследование Ваших корней. NIESTETY U NAS MAŁO INFORMACJI O RODZINIE KARWACKICH !!!!

Przekład google:
Karvatsky w większości przypadków jest pochodzenia polskiego i jest utworzone z obu samego kraju lub z krajów sąsiednich (Białoruś, Ukraina). Zdecydowana większość przedstawicieli nazw Karvatsky należał do polskiej szlachty. W 10% rodzin, w mediach jest prawdopodobnie potomkiem starożytnego rosyjskiej rodziny książęcej i bojarów. Ale w obu przypadkach oznacza to nazwisko, głównie w obszarze, gdzie prozhilvali odległych przodków człowieka lub wieś, gdzie, według legendy, jest to rodzina, ale nazwisko może nastąpić w imię lub pseudonim odległego przodka człowieka. Ponadto, w 29% przypadków, nazwa ta została podana do przodka księdza, kiedy został wyprodukowany w seminarium. W takich przypadkach, nazwisko otrzymał z woli szkół zarządzania i może być utworzony od nazwy miejsca, wakacje kościoła, którego nazwa pochodzi od świętego.

http://www.onomastikon.ru/proishogdenie ... tskiiy.htm

Znaczenie i historia nazwiska Karvatsky

Фамилия Карвацкий относится к разряду довольно уникальной в областях России и стран ближнего зарубежья. В ссылающихся значимых старинных бумагах жители с этой фамилией относились к сословию аристократии из русского новгородского боярства в 18-19 в., имевщих существенную государеву привелегию. Исторические упоминания фамилии можно обнаружить в указателе переписи Всея Руси в пору правления Ивана Грозного. У великого князя хранился специальный список княжеских и благозвучных фамилий, которые вручались придворным только в случае похвалы или поощрения. Поэтому данная фамилия сохранила личное первичное происхождение и является уникальной..

Rodzina Karwackich odnosi się do rzędu UNIKALNYCH W ROSJII i bliskiej zagranicy.. W istniejących starych dokumentach mieszkańców tz tej rodziny odnosi się do arystokracji z rosyjskiego nowogrodzkiego bojarstwa w 18-19 wieku, posiadajaca rzeczywiste państwowe przywileje. Historycznie wspomniana rodzina pojawia się w indeksie spisu ludności Rosji za panowania Iwana Groźnego. U wielkiego ksiecia zachował się specjalny spis książęcych i bojarskich rodzin, w przypadku specjalnych zasług i nagród.

Znaczenie i historia nazwiska Karvetsky
Przekład google.

Karva/etsky w większości przypadków jest pochodzenia polskiego i jest utworzone z obu samego kraju lub z krajów sąsiednich (Białoruś, Ukraina). Zdecydowana większość przedstawicieli nazw Karvetsky należał do polskiej szlachty. W 10% rodzin, w mediach jest prawdopodobnie potomkiem starożytnego rosyjskiej rodziny książęcej i bojarów. Ale w obu przypadkach oznacza to nazwisko, głównie w obszarze, gdzie prozhilvali odległych przodków człowieka lub wieś, gdzie, według legendy, jest to rodzina, ale nazwisko może nastąpić w imię lub pseudonim odległego przodka człowieka. Ponadto, w 29% przypadków, nazwa ta została podana do przodka księdza, kiedy został wyprodukowany w seminarium. W takich przypadkach, nazwisko otrzymał z woli szkół zarządzania i może być utworzony od nazwy miejsca, wakacje kościoła, którego nazwa pochodzi od świętego.

Karva/etsky jest dość wyjątkowe w regionach Rosji i krajach sąsiednich. W łączeniu ważne stare kwity imienników były znane postacie z filisterstwa słowiańskie Nowogród 18-19 w., Mając do dyspozycji przyzwoity władzę i zaszczyty. Pierwsze wzmianki o nazwach można znaleźć w spisie tabeli starożytnej Rosji za panowania Jana Groźnego. Król miał określoną listę szlachetnych i pięknych nazw, które zostały podane do krewnych tylko wtedy, pochwały lub nagrody. W związku z tym, że wspomniana nazwisko potępił własne oryginalne pochodzenie i jest rzadko ..
Pisanie nazw łacińskich: KARVETSKIIY

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
(Andrzej Karwacki - Kraków)

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

Aneks 330/ 260
Początek sukcesji podolskiej jeszcze raz:
(LEGITYMIZACJE podolskie jeszcze raz (aktualizacja 25.01.2015)

1500 ANDRZEJ KARWACZKI w Busku
1540 ………………..
1570 ………………….Załoźce ?
1600 * TOMASZ KARWACKI bojar x. Wisniowickiego, pisarz zaloziecki
1630 …………….Horpin - Bukaczowce ?
1670 …………….Horpin – Bukaczowce ?
1700 ** JERZY KARWACKI i Anna Dołżanska brat KAZIMIERZA z Horpina
1730 *** STEFAN KARWACKI i 1) Marianna Bilińska 2) Magdalena Saliczanka; brat stryjeczny MARCINA z HORPINA

1760 **** GRZEGORZ KARWACKI (s. Bilinskiej) …… linia Grzegorza ????
1760 **** ELIASZ / ILLIA KARWACKI (s. Seliczanki); kuzyn TOMASZA I MACIEJA z Horpina

Obaj synowie Stefana wylegitymowani ze szlachectwa 1782 r. w grodzie trembowelskim (Prot. 301. f. 34). (czyli po I rozbiorze austriackim) równolegle były legotymizacje z Horpina w Busku TOMASZ i MACIEJ KARWACCY synowie Marcina i Anastazji Wisniowskiej, wnukowie KAZIMIERZA KARWACKIEGO i Marianny Illnickiej*) patrz niżej.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

(trembowelska) Stare legitymizacje austriackie:
1670- 1700 * JERZY, z Anny Dołżańskiej, pozostawił syna
1700 – 1730 ** STEFANA,
żonatego 1-o v. z Maryanną Bilińską, z której
1730 - 1760 syn *** GRZEGORZ,
2-o v. z Magdaleną Seliczanką, z której
1730 – 1760 syn *** ELIASZ. Obaj synowie Stefana wylegitymowani ze szlachectwa 1782 r. w grodzie trembowelskim (Prot. 301. f. 34). (czyli po I rozbiorze austriackim)

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

1790 ***** ANTONI KARWACKI s. Eliasza / ILLIA
LINIA ANTONIEGO s. Eliasza
1810 ****** MICHAŁ
1830 ******* JÓZEF(13.II.1850 / 940)
1840 ******** JAN (13.II.1850 / 940) , KAZIMIERZ, MICHAŁ, JAN
(Opr.sbr. 28 IV. 1866)
1830 ******* ANTONI (13.II.1850 / 940)
1850 ******** MAREK, KAZIMIERZ, JAN (Opr.Sb. 16 stycz 1869)
1830 ******* ERAZM(13.II.1850 / 940)
1850 ******** JÓZEF, FRANCISZEK KSAWERY, WOJCIECH
(Opr.Sb. 16 stycz 1869)

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

1790 ***** HYACENTY KARWACKI s. Eliasza / ILLIA
LINIA HIACENTEGO s. Eliasza
1810 ****** MIKOŁAJ KARWACKI
1830 ******* ANDRZEJ KARWACKI (13.II.1850 / 940)
1830 ******* MICHAŁ KARWACKI (13.II.1850 / 940)
1830 ******* JAN KARWACKI (13.II.1850 / 940)
1850 ******** ANTONI, JAN, PIOTR, KAROL(Opr.sbr. 28 IV. 1866)
, WOJCIECH, MARCIN (3023, 14 lipiec 1883)
1830 ******* WAWRZYNIEC KARWACKI (13.II.1850 / 940)

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

(buska) LEGITYMIZACJE KARWACKICH W ZABORZE I (1772) AUSTRIACKIM na Ziemii Buskiej i Podolu Zachodnim galicyjskim w roku 1782
I Zabór austriacki 1772-1793/ZBRUCZ graniczny z I RP na wschodzie
I Zabór austriacki 1772/ II zabór 1793 ZBRUCZ graniczny z 2 zab.ros. na wschodzie do 1809 roku

1700 KAZIMIERZ KARWACKI (SKĄD ??) i Marianna Ilnicka, z która miał syna Marcina ożenionego z Anastazją Wisniowską, a oni mieli synów Tomasza i Macieja Karwackich, którzy legitymowali się ze szlechectwa w ziemi buskiej w 1782 roku dzieci Kazimierza Karwackiego i Marianny Ilnickiej:
1730 MARCIN KARWACKI (1720?) (syn Kazimierza i Marianny Ilnicka; ożeniony z Anastazją Wisniowską, z która miał synów (1750/60) Tomasza i Macieja Karwackich, którzy legitymowali się ze szlechectwa w ziemi buskiej w 1782 roku

• W ziemstwie zaś buskiem, legitymowali się ze szlachectwa 1782 r. Karwaccy Tomasz i Maciej, synowie Marcina i Anastazyi Wiśniowskiej, wnukowie Kazimierza i Maryanny Ilnickiej.

legitymowali się ze szlachectwa w ziemi buskiej DOPIERO w 1782 roku, między I i III zaborem austriackim

Wnukowie Kazimierza Karwackiego i Marianny Ilnickiej
Synowie Marcina Karwackiego i Anastazji Wiśnioweskiej z HORPINA:
1760 TOMASZ KARWACKI
1760 MACIEJ KARWACKI; synowie Marcina Karwackiego i Anastazji Wisniowskiej, wnukowie Kazimierza Karwackiego i Marianny Ilnicka; którzy legitymowali się ze szlechectwa w ziemi buskiej w 1792 roku (UWAGA: ich Ojciec MARCIN chyba był starszy od MARCINA z 1768 ojca Mikołaja i Michała

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

Karwacki ////// (stare klany ukrainskie)
Karwacki ////// Карвацький Карвацькa (Ukraina)

posty :
Karwacki ////// stare klany ukrainskie.. wołyńskie
Karwacki ////// bełsko-lwowsko-buskie
Karwacki ////// .. zakarpacko-iwanofrankowskie
Karwacki ////// .. zachodnio podolskie KLISZKOWCE
Karwacki ////// ..wschodnio podolskie
Karwacki ////// ..winnicko-żytomierskie
Karwacki ////// ..Kijów-Czerkasy-Mikołajew-Odessa
Karwacki ////// ..KRYM – CHERSON
Karwacki ////// .. ZAPOROZE-DNIEPROPIETROWSK-POLTAWA-CHARKOW
Karwacki ////// …inne slady Karwackich na Ukrainie

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

zrodla historyczne Karwackich na Ukrainie cz.1
zrodla historyczne Karwackich na Ukrainie cz.2
zrodla historyczne Karwackich na Ukrainie cz.3
zrodla historyczne Karwackich na Ukrainie cz.4
zrodla historyczne Karwackich na Ukrainie cz.5
zrodla historyczne Karwackich na Ukrainie cz.6
zrodla historyczne Karwackich na Ukrainie cz.7
zrodla historyczne Karwackich na Ukrainie cz.8
zrodla historyczne Karwackich na Ukrainie cz.9
zrodla historyczne Karwackich na Ukrainie cz.10
zrodla historyczne Karwackich na Ukrainie cz.11
zrodla historyczne Karwackich na Ukrainie cz.12
zrodla historyczne Karwackich na Ukrainie cz.13
euroazjatycka diaspora Karwackich

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

Odp: Karwacki ////// abonenci na Ukrainie
Odp: Karwacki ////// abonenci w Petersburgu i Moskwie
Odp: Karwacki //////abonenci w Minsku i Pinsku
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

Odp: Karwacki ////// Gniazdo Horpin buski
Odp: Karwacki ////// gniazdo Cygany podolskie
Odp: Karwacki ////// gniazdo Dzików Stary..
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

Odp: Karwacki ////// synteza wspólczesnych gniazd

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

Odp: Karwacki ////// Niesiecki, Boniecki, Uruski o "KARWACKI

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

Odp: Karwacki ////// ... inteligencja bukowinska
Odp: Karwacki ////// u zarania bud dynastii w Czerniowcach
Odp: Karwacki ////// Metryki wołynskie Karwackich
Odp: Karwacki ////// Dymitr Sergi.. kronikarz Kliszkowic
Odp: Karwacki ////// Jurij Michajł... lwowski potentat budo
Odp: Karwacki ////// imperium budowlane .. na Bukowinie

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

Historycznie jest klanem rodzin o udokumentowanej 600 letniej tradycji, bardzo mobilnym w granicach wielkiego obszaru Rzeczpospolitej Korony i Litwy. # Spotykamy Karwackich już na przełomie XIV/XV wieku przede wszystkim na Mazowszu, poczynając od księstwa ciechanowskiego, następnie Ziemi Nurskiej, Chełmskiej, Bełskiej, Roztoczu Lwowskim i Podolu. A po włączeniu Mazowsza do Korony, w wielu nowych gniazdach Wielkopolski, Warmii i Małopolski. Osadnictwo to wyraźnie podąża ku wojennym rubieżom Rzeczpospolitej, z Prusami, Litwą na Podlasiu, z Księstwem Moskiewskim w połockim, z Imperium tureckim na Podolu. <<niedozwolony adres mailowy - użyj PW>> # Już w XV wieku brali udział w podbojach Podlasia przez. ks. ks. mazowieckich, jak też intensywnej kolonizacji przez Mazowszan Ziemi Bełskiej, przyznanej Ziemowitowi IV przez Jagiełłę i Jadwigę w 1396 roku # POCZĄTKI KLANU KARWACKICH WYZNACZA IMIĘ “NELASCARUS” <<niedozwolony adres mailowy - użyj PW>># Pierwszym odnotowanym dokumentem jest : 30 lipca 1403 roku w Ciechanowie Janusz I nadaje nowe prawa I przywileje mieszkańcom Różanej … wśród świadkow dokumentu NELASCARIUS de Karwacz sędzia Makowski i Różański #

PRAOJCEM Karwackich był NIEŁASKARZ / Nelascarius (1370-1418..9 ? w 1429 już nie zył, gdyż sędzią makowskim był niejaki Sławek)) de Carwacz / Karwacz sędzia makowski i różański (udok. 1403…1418), z kręgu dworu księcia Janusza I mazowieckiego; mąż PRAMATKI Małgorzaty (córki Katarzyny de Wegrzynowo na S od Bogatego) , ojciec Wojciecha, Pawła, Jana i córek de Carwacz / Karwacz Karwackich.

Niełaskarz z Karwacza (XIV/V w) był herbu Bolesta, czyli Jastrzębiec. Boleścice mazowieccy to część Jastrzębców. Jego synowie mieli oprócz Karwacza, sporej włości k. Przasnysza, także włość Brzeźno k. Ostrowii Maz., którą w XV w. zagospodarowywali. Niełaskarz był sędzią makowskim i różanskim długo, jest poświadczony kilkakrotnie, na pewno do 1418 r. Jan z Brzeźna jest dowodnie herbu Bolesta w 1478 r. (ekspert PAN dr K.P.)
.
Afiliacja do herbu Łabędź prawdopodobnie wynikała z późniejszej XVIII wiecznej “jakby akredytacji”, w warunkach konieczności legitymizacji szlachectwa po rozbiorach (w Galicji po 1772, a w zab. rosyjskim po 1792-5 roku). Sięgnięto wówczas po rodowód Karwickich h. Łabędź, gdyż był dobrze udokumentowany w heraldyce. Na Warmii końcem XVI w. przybrano własny herb KARWACKI / KARWATSKI. Lokalnie wiązano się także z Radwanem (Wołyń) i Leliwą ( Z. Wieluńska, Sieradzkie).

xxxxxxxxxxxxxx

UKRAINA DRUGA OJCZYZNA KARWACKICH :

Wczesna migracja szlachty mazowieckiej, zwłaszcza z płockiego i rawskiego na tereny księstwa bełskiego, po przejęciu go w 1388 roku z rąk Jagiełły i Jadwigi przez Siemowita IV. Przez 80 lat rządów Siemowita IV oraz jego synów Siemowita V, Kazimierza II, (Aleksander był biskupem) Władysława II oraz jego synów Siemowita VI i Władysława II, szlachta mazowiecka przejęła żywioł księstwa bełskiego, urzędy, majątki wchodząc w silna współpracę z innymi ziemiami Rusi Czerwonej i Podola.

W 1464 chętnie poddała się Kazimierzowi Jagiellończykowi, zrównując się w przywilejach i prawach ze szlachta polską i zrównana jej wcześniej już szlachta ruska wołynska, podolską, dystansujac się od starych korzeni mazowieckich.. Kolonistom mazowieckim Rusi Czerwonej przyszło jednak współżyć z miejscowymi Rusinami, tworzyli wspólne rodziny, czemu sprzyjała ogłoszona w XV wieku unia kościoła wschodniego z zachodnim, powstawały nowe rodziny i gniazda o tradycji unickiej. DOTKNEŁO TO LICZNE RODZINY KARWACKICH w województwie bełskim.

Jest bardzo prawdopodobne, że z ziemi bełskiej i buskiej Karwaccy szli dalej na Wołyń (Łuck, Dubno, Krzemieniec) i Podole (Trembowla, Kamieniec Podolski, Chocim), ale także mogli podążając na zachód w sandomierskie (rejon Koprzywnicy, Rytwian) i lubelskie (Lubartów, Kijany, Serniki).

Po 1 szym rozbiorze w 1772 roku zachodnia Małopolska aż po Zbrucz, więc większość Karwackich w Ziemi Bełskiej, Lwowskiej, Tarnopolskiej popadła na 150 lat w niewolę austriacką (Galicja) , aż do 1918 roku. A ponownie ją utraciła w 1945 roku w Ukrainie sowieckiej. Kilka skupisk Karwackich przetrwało w Ziemi Lubaczowskiej w Polsce. Już w latach 1775-1790 Karwaccy legitymizowali swoje szlachectwo w Urzędach Ziemskich Buskim (w Busku lwowskim) i Tarnopolskim (Tarnopol).

Szczególnej pamięci historycznej wymaga gniazdo wschodniopodolskie, za ZBRUCZEM (gniazda płoskirowskie / chmielnickie), które jeszcze w latach 1772-1792 jeszcze żyły w wolnej Polsce pod panowaniem króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Ale już w 1793 roku po II zaborze moskiewskim w 1793 roku na wieki (gubernia podolska z Kamieńcem Podolskim, Chocimem i innymi) pozostały tam liczne rodziny Karwackich. TYLKO W GUBERNI PODOLSKIEJ do 1880 roku wylegitymowało sie tam ze szlachectwa 6 linii Karwackich, a imiennie aż 22 KARWACKICH - każdy z nich zapewne założył nowa rodzinę Karwackich. Jeszcze nie znamy ich gniazd rodowych, gdyż w 1914 roku (dla tego roku sa pełne spisy posiadaczy ziemskich w guberni podolskiej) już nie byli posiadaczami własności ziemskiej.

Sądząc z licznych pojawień KARWACKICH na Ukrainie, rodziny te przetrwały do dnia dzisiejszego. Zapewne pozostały tam, nie emigrując po II Wojnie Światowej, jak ich krewniacy z Tarnopolskiego, Buskiego i Samborskiego (wielu tutaj zostało też). Czy byli już zasymilowani po 160 latach w niewoli, zapewne w jakims stopniu tak..., chociaż wielu z nich zapewne nie uniknęło prześladowań i zsyłek w czasach carskich i sowieckich.

Na naszym Forum gosciła Inka z Chmielnickiego, miasta GORODOK (a rodem dziadków z mci Modryje Gołowy ??) : "w woj Chmielnickim m. Gorodok mieszka kilka rodzin Karwackich w gimnazjium pracuje Witalij Karwackij. To miasto liczy 18 tys.i nazywane jest "małym Rzymem" warto go odwiedzić większa ilość mieszkańców to Polacy jest pięknyj kościół dom miłosierdzia itd"

Według strony <www.nomeer.org/allUkraina/lastName> (FANTASTYCZNA STRONA ZRODLOWA) na UKRAINIE (dawniej Wschodniej Małopolsce) jest
aż 1901 KARWACKICH:

- Karwackij 848
- Karwiackij 1
- Karwatskij 6
- Korwatskij 41

- Karwacka 3
- Karwackaja 1025
- Karwatskaja 12
- Korwatskaja 2
- Korwackaja 61

Stanowi to 40 % obecnej populacji Karwackich w Polsce, a więc ogromna cześć klanu Karwackich pozostała po latach 1772, 1792,1795, 1945 na obszarach zawładniętych przez Moskwę, a obecnie na terenie Ukrainy. UKRAINA JEST DRUGĄ OJCZYZNĄ KARWACKICH !!!

Najstarsze gniazda Karwackich są głównie na Ukrainie ZACHODNIEJ:

- belsko-lwowsko-buski, poczynając od HORPINA buskiego, na całym roztoczu lwowskim, aż do obecnej granicy w Bełzie, Medyce, Samborze, Iwanofrankowie, Dobromilu, Dobrostanie, Jaworowie, Nowym Jaworowie, Dublanach, Krzemiencu i innych, obecnie najwięcej jest zameldowanych we Lwowie, KILKUSET KARWACKICH;

- w wołyńskim Karwaccy skupiają się koło Pińska, w Łucku, Nowowolyńsku, Jasincu dubrownickim (ogółem kilkanasce
rodzin),

- w stanisławowskim (Iwanofrankowskim) Karwaccy sa skupieni w KAŁUSZU (pond 16 rodzin), Stanisławowie (9 rodzin), Zydaczowie (6 rodzin), Bursztynie (6), Stryju (4) Tłumaczu (7) i wielu innych miejscowościach Zakarpacia,

- w czernowicko-tarnopolskim gdzie gniazdowali w XVII w w Zalożcach; obecnie ogromne skupiska Karwackich są w : KLISZKOWCY pod Chocimiem (ponad 60 rodzin), Zielone Kuryłowce (ponad 25 rodzin), Czerniowce (19 rodzin), Zarożany (14 rodzin), ponadto w wielu miejscach Bukowiny i Podola, zwłaszcza Czortkowa, Skały Podolskiej,

- w płoskirowskiem / chmielnickiem Karwaccy skupiają się głownie w Gródku (27 rodzin), Mudre Gołowy gródeckie (21 rodzin), Jasieniówka grodecka (9 rodzin), Ziszczanicy grodeckie (10 rodzin); Czarnej Wodzie gródeckiej (7 rodzin), Płasikrow/Chmielnicki (28 rodzin), a z na południu KAMIENIEC PODOLSKi (12 rodzin) i pod nim historyczne gniazdo DUNAJOWCY (12 rodzin).

W całej centralnej, południowej i wschodniej Ukrainie mieszka kilkaset rodzin Karwackich: w winnicko-zytomirskim, kijowsko, czerkiesko, mikołowsko-odeskim, krymsko-chersonskim; zaporosko-dniepropietrowsko-połtawsko-charkowskim, w końcu w donieckim i lugańskim

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

Patrz tez post:

Aneks 201: Kresowa „eurozajatycka” diaspora Karwackich (na podstawie : „odnoklassniki.ru”) : UKRAINA, BIAŁORUS, LITWA, MOŁDAWIA, ROSJA, SYBERIA, KAZACHSTAN, DALEKI WSCHÓD (Chabarowsk, Sachalin) oraz

Aneks 249 : Karwaccy ////// (Stare klany ukraińskie).

Aneks 132: : ... na Podolu i Bukowinie DZIS !!!!

(Andrzej Karwacki, Kraków)

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

Osadnictwo polskie na Podolu:
KARWACCY na Podolu – tło historyczne (4.08.2014)

Wysoka populacja Karwackich na terenach obecnej Ukrainy (d. Małopolski Wschodniej) intryguje historycznymi okolicznościami ich osadnictwa. Szczęśliwym trafem odnajduje pracę Włodzimierza Osadczy „Podole w polskiej historii i kulturze”. Znakomita praca, nie wspomina o Karwackich – ale jest dokładnie o nich, o ich położeniu osadniczym na rubieżach z Turcją, w osadach-obozach wojskowych, okolic Chocimia, Kamieńca Podolskiego, Gródka i Płoskirowa. „Zwani Mazurami” z Mazowsza, zapewne przybywali pośrednio z będącego domena ks. Mazowieckiego (koniec XIV – lata 60-te XV w.) księstwa – potem województwa bełskiego. Ciekawie przedstawione jest zjawisko asymilacji z żywiołem Rusińskim. Raczej marginalne w przypadku Karwackich, gdyź unikali mieszanych mariaży rodzinnych, a jeżeli miały miejsce konwersje na obrządek unicki, mogło to wynikać z rzadkiej sieci parafii rzymsko-katolickich. Wspaniała przeszłość, wspaniała historia narodu podolskiego.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

Teka Kom. Pol.-Ukr. Związ. Kult. – OL PAN, 2007, 5–14
PODOLE W POLSKIEJ HISTORII I KULTURZE

Włodzimierz Osadczy
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

ZWIĄZKI PODOLA Z KORONĄ POLSKĄ

Upadek książąt ruskich, a tym samym koniec ich panowania na terenach objętych późniejszą, bo sięgającą XIV w., nazwą Podole, spowodował, ze obszar ten stał się kością niezgody między Koroną Polską a Litwą. Władcy obu tych państw, prowadząc sukcesywne walki z hordami tatarskimi, ustawicznie plądrującymi ziemie Podola, czuli się wyłącznymi spadkobiercami spuścizny po ksiązętach Rusi.

Wysuniętą najbardziej na zachód część Podola z Trembowlą król Kazimierz Wielki włączył w 1366 r. do Korony jako część województwa ruskiego.

Na zajętych przez Litwę ziemiach Podola od połowy XIV w. utwierdzili się ksiązęta Korjatowicze, jako władcy udzielni z ramienia wielkiego księcia Olgierda. Pierwszą ich stolicą stał się Smotrycz, a potem ostatecznie funkcję tę pełnił Kamieniec Podolski

Formalnie związani z Litwą, Korjatowicze orientowali swą politykę na współpracę z Koroną Polską i w polsko-litewskich konfliktach stali po stronie króla. Przynajmniej od roku 1366 wymienia się ich jako lenników Korony Polskiej. Od tego czasu teŜ nasila się proces kolonizacyjny z Zachodu. Przede wszystkim polscy i niemieccy osadnicy tłumnie zasiedlają powstające grody podolskie. Na terenach wydobytych za sprawą ksiąząt Korjatowiczów spod władzy Tatarów w szybkim tempie tworzy się szereg dobrze ufortyfikowanych twierdz. Współrządzący ksiązęta, Jerzy i Aleksander, nadają w 1374 r. mieszkańcom stołecznego Kamieńca przywilej prawa magdeburskiego. Dotyczył on tylko „nacji katolickiej” miasta, reprezentowanej głównie przez Polaków i Niemców. Rusini, jak przedtem, rządzili się „prawdą ruską”, uwzględniając takŜe nową rzeczywistość ustroju miejskiego1.

Znalazłszy się w granicach Korony Polskiej, ziemie kresowe wyodrębnione zostały w 1434 r. jako osobne województwo podolskie. Tutejsza szlachta uzyskała od króla Władysława III Warneńczyka w tymŜe roku na sejmie koronacyjnym przywilej zrównujący ją w prawach z rycerstwem polskim. Pierwszym wojewodą został Piotr ze Sprowy Odrowąz. W granicach rozległych terenów województwa znajdowały się tylko trzy powiaty: czerwonogrodzki, kamieniecki oraz latyczowski. Herbem województwa było złote słońce z promieniami w białym polu. W senacie Rzeczypospolitej Podole reprezentowali trzej senatorowie więksi: biskup kamieniecki, wojewoda podolski i kasztelan kamieniecki. Starosta, noszący tytuł „generała ziem podolskich”, miał pod swą jurysdykcją
dwa grody: kamieniecki i latyczowski2.

Będące w składzie Wielkiego Księstwa Litewskiego ziemie podolskie zostały włączone w skład Korony Polskiej na mocy uchwał sejmu lubelskiego 1569 r.

Wyodrębnione z nich zostało województwo bracławskie. Składały się na nie tylko dwa powiaty: winnicki i bracławski. Pierwszym wojewodą tej prowincji został Roman kniaź Sanguszko, kasztelanem bracławskim zaś mianowany został Jędrzej kniaź Kapusta. W 1589 r. województwu nadano herb z krzyŜem kawalerskim na czerwonym polu. W krzyŜu umieszczono błękitną tarczę z półksięŜycem. Z tych ziem wschodniopodolskich wysyłano do Warszawy dwóch senatorów: wojewodę i kasztelana bracławskiego. Na terenie województwa znajdowała się Targowica, znana w polskich dziejach z niesławnej pamięci konfederacji zawiązanej tutaj w 1792 r. Wkrótce po rozbiorach województwo zostało zlikwidowane, jegozaś ziemie podzielono między guberniami podolską a
kijowską3.

PODOLSKI MIT

Ziemie kresowe w świadomości dawnych Polaków uchodziły za tereny, gdzie w ciągłych walkach z najazdami stepowców hartował się duch narodowy.Karol Szajnocha, bardzo poczytny historyk XIX-wieczny, pisał, iŜ poczynając od XV w., naród polski miał dwie szkoły – Akademię Krakowską i Ukrainę z Podolem, gdzie „uświęcał się jego charakter”5. Narażeni na ciągłe niebezpieczeństwa
od stepów ordyńskich i wrogiej Moskwy, rycerze ze stanic podolskich stanowili najbardziej waleczną część obywateli państwa polsko-litewskiego, strzegących wartości świata zachodniego.

Obowiązek wojenny był tu wprost koniecznością, więc tylko to, co tęŜszem, wybitniejszem się
czuło, co miało rozmach, fantazję, a nawet wybujałość energii – rwało się do tych dalekich, a dzikich
ziem, gdzie lemiesz naspół z oręŜem przetwarza uroczyska, stepy i bory w uprawne pola6.

Rycerstwo podolskie brało udział, wśród innych przedstawicieli ziem ruskich, w słynnej bitwie pod Grunwaldem. W sposób literacki odtwarzający te wydarzenia w powieści KrzyŜacy Henryk Sienkiewicz pisał: „szło pod swymi znakami szesnaście chorągwi polskich, w tych jedna przemyska, jedna lwowskai jedna halicka, i trzy podolskie, a za nimi piechoty tychże ziem”7. Spośród innych
miejscowości z Podolem związanych wpisanych w dzieje chwały oręża polskiego wymienić należy Chocim, Trembowlę, Bar, Kamieniec Podolski

4 W. Kicki, Dialog o obronie Ukrainy z przestroga. Dla zabieŜenia incursiom Tatarskim. Przez
persony rozmawiające, W Dobromilu roku 1615. Cyt. za: A. Petruszewicz, Galiczsko-Russkaja

OSADNICTWO POLSKIE

Polacy przybywają na Ruś początkowo jako żywioł kupiecki i rzemieślniczy do miast, które otrzymały prawo magdeburskie. Róźnorodną ludność od samego początku miał Kamieniec Podolski. Część rycerstwa polskiego podążała tutaj jako Żołnierze zaciężni dla obrony granicy. Z czasem osiedlali się oni na pogranicznyżh placówkach na stałe.

Po objęciu przez starostę Gasztołda Kamieńca Podolskiego, powierzonego mu przez wielkiego księcia Witolda, wrasta znaczenie rycerza polskiego „pana Buczackiego” herbu Awdaniec. Można domniemywać,Że juz w tamtych czasach polska szlachta zaczyna się osiedlać na Podolu.

Wybitny XIX-wieczny badacz stosunków panujących na tych ziemiach, Aleksander Jabłonowski, pisze,

„Ze po spustoszeniach przez burzę tatarską ważną rolę w zasiedleniu Podola odgrywała
szlachta napływająca z Rusi Czerwonej – gente tylko Rutheni, lecz natione już Poloni. Autor zaznacza, że osiedlanie się szlachty pochodzącej z Korony Polskiej odbywało się przez stopniowe „nawarstwianie się” przybyszów różnych kategorii. Najpierw była to „stara ruska kość”
– Kierdeje w Oryninie,
- Czuryłowie na Kuryłowcach oraz
- wszelakie domy Korczaków i Sasów.

Tuż zanimi przybyli
- Buczaczcy i Jazłowieccy pieczętujący się już polskim herbem Abdank.
- Dalej Herburtowie w Kudryńcach
- z Fredrami w Fredrowcach – od
dawna na Rusi zakorzenione rody przybyłe.

Również szczeropolskie, choć od dawna okrzepłe na Rusi koronnej, były przybywające na Podole
- rody Odrowązów,
- Chodeckich,
- Lanckorońskich, -
- Sieniawskich,
- Kamienieckich,
- Rejów.

W odróżnieniu od sąsiedniego Wołynia, podolska ziemia nie była tak gęsto usiana gniazdami szlacheckimi. Najwięcej skupiało się ich wokół strzegących zachodnich rubieży koronnych twierdz8.
Największa może fala osadnictwa polskiego na Podolu przyszła po odzyskaniu tych ziem przez Rzeczpospolitą w 1699 r., po 27-letnim panowaniu tureckim. Zaludniały się przede wszystkim wielkie latyfundia: Szarogród, Międzybórz, Latyczów9. Z ówczesnych pamiętników dowiadujemy się, że:

Poczęło się po pokoju uczynionym Podole osadzać, dokąd wiele tysięcy poszło chłopów od Wisły, a osobliwie od Przemyśla i Sanoka, Że prawie całe wsie pustkami pozostawały w Podgórzu. Zeszło się tam i Rusi potrosze, a ci nasi Mazurowie successu temporis (z biegiem czasu) w Ruś się poobracali, i może się tam teraz ten kraj nazwać polskoruski10.

7 H. Sienkiewicz, KrzyŜacy, Wrocław 2000, s. 878.
8 Cyt. za: Z dziejów Ukrainy. Księga pamiątkowa ku czci Włodzimierza Antonowicza, Paulina
Święcickiego i Tadeusza Rylskiego, red. W. Lipiński, Kijów 1912, s. 19–21.
9 F. Bujak, Historia osadnictwa ziem polskich w krótkim zarysie, Warszawa 1920, s. 26.

Późniejsze dzieło kolonizacji ziem Podola wsparły moźne rodziny magnackie, z których specjalnie na przełomie XVI i XVII w. wyróżniali się Zamoyscy. Dzięki nim powstały takie miasta, jak Płoskirów, Gródek, Szarogród.

Nowe osady zakładali również biskupi kamienieccy, m.in. bp. Paweł Wołucki osadził wieś Pawłowce, bp. Franciszek Kobielski – wieś Porajówkę, a bp. Stefan Rupniewski załozył miasto Zińkowce, osiedlając w nim Mazurów11.

W środowisku osiadłego na Podolu chłopstwa polskiego można znaleźć szereg najgłośniejszych w Rzeczypospolitej nazwisk. W należących do kamienieckiej parafii katedralnej wioskach jeszcze na początku XVIII w. mieszkali Boratyńscy, Górniccy, Kalinowscy, Kazanowscy, Leszczyńscy, Odrowążowie, Okolscy, Oleśniccy, Opalińscy, Pacowie, Pocieje, Radziwiłłowie, Rzewuscy,
Sieniawscy, Skarbkowie, Stanisławscy, Tarnowscy, Tyszkiewiczowie, Zamoyscy, Załuscy i wiele innych12.

KRAJ „RUSKOPOLSKI”

Obok ciągłego napływu „od dołu” rdzennej ludności polskiej – jak mówiono – z Polski piastowskiej, Żywioł polski na Podolu znacznie się zasilał i „od góry”. Czyli autochtoniczna szlachta ruska bądź napływowa czerwonoruska zlewała się z rycerstwem polskim w jednolitą całość13.

Doskonałym przykładem czego może być rodowód Hektora kamienieckiego, rozsławionego przez Sienkiewicza pana Michała, a w rzeczywistości Jerzego Wołodyjowskiego. Był to jeszcze w XVI w. ród ruski obrządku greckiego, w którym mężczyźni – jak podajeA. Rolle – na chrzcie otrzymywali imiona: Kuźma, Zubko, Fedko, Iwaszko, Tymko, kobiety natomiast – Maruchny, Hapky, Horpyny, Nastazje. Już w połowie XVI w. widoczne stają się tendencje „laszenia się”. Wasyl więc przybiera
imię Stanisława, Fedor zamienia się w Fryderyka, Juchno w Jerzego14.

Podobnie jak rycerstwo ruskie grawitowało w kierunku dominującej szlacheckiej kultury polskiej, tak osiedlający się w późniejszych czasach chłopi polscy siłą rzeczy ciążyli ku kulturze wsi ukraińskiej.

Olbrzymie ich rzesze, osiedlając się na nowych ziemiach, pozostawały dość często bez opieki duszpa sterskiej Kościoła łacińskiego, gdyz rzymskokatolicka sieć parafialna po dotkliwych spustoszeniach potopu tureckiego była nader rzadka. Ówczesne statystyki donoszą, że w 1726 r. na całym Podolu było zaledwie 40 parafii rzymskokatolickich15.

Moznowładcy polscy z Podola nie przywiązywali zbyt wielkiej wagi do tej kwestii, uważając, że istniejące już tutaj cerkwie unickie, powstałe notabene ich sumptem, mogą zaspokoić potrzeby napływowej ludności łacińskiej. (PROBLEM KONWERSJI UNICKIEJ) !!

Wprawdzie, jak podkreślano, wznosili oni kościoły rzymskokatolickie dziesiątkami
– prawie każde miasteczko otrzymało świątynie łacińską – ale cerkwie budowali setkami16. Podobnie jak w dzielnicy galicyjskiej, noszącej w znacznej mierze mieszany rusko-polski charakter etnograficzny, proces asymilacji polskiej warstwy chłopskiej, a nawet drobnej szlachty, był znaczny.

Miejscowa kultura ukraińska była „kulturą niewątpliwie pociągającą dla chłopstwa polskiego
[...] Chętnie się uczył chłop polski śpiewać tęskne dumki, zdobić swe ubrania i sprzęty bujną ornamentyką”17.

Pisząc o relacjach panujących na ziemiach Podola, Maria Dunin-Kozicka zwracała uwagę, że wspólność kulturowa Polaków i Ukraińców łagodziła wiele konfliktów wynikających z relacji pańszczyźnianych, rzutujących na stosunki
polsko-ukraińskie. A więc

czynnikiem, łagodzącym podobne przeciwieństwa na Rusi, był melodyjny, przez wszystkich lubiany, język ruski, przez drobną szlachtę w uzyciu domowym nawet praktykowany. Dzieci szlacheckie rozpoczynały nieraz w tym języku swą mowę – niewiasty polskie kresowe z zamiłowaniem śpiewały śliczne, ukraińskie piosenki – był to cement spajający rózne stany jednego społeczeństwa. Zblizona natomiast do dworów ludność miejscowa uczyła się z łatwością i bez przymusu po polsku, u duchowieństwa zaś ruskiego uzywanie języka polskiego uwazanym
było, przez kobiety zwłaszcza – jako warunek dobrego tonu. W okresie tedy tu opisanym, antagonizmu tak pomiędzy dwoma obrządkami – łacińskim i ruskim, jak i pomiędzy temi językami, zgoła nie było i współycie dwóch latorośli jednego słowiańskiego szczepu byłoby zupełnie mozliwe, gdyby reforma włościańska [...] została przeprowadzona tak, jak to miało miejsce w Poznańskim, w pierwszych latach XIX wieku. Sympatia jednak dla Rusinów pomimo ciężkich doświadczeń 1863 roku – mocno jest w urodzonych i wychowanych na Rusi Polakach
zakorzeniona – przynajmniej piszący te słowa w wysokim stopniu uczucia tego doznaje18.

KRESOWIACY

Oczywiście, całe połacie podolskiej ziemi potrafiły zachować polski charakter narodowościowy. Zwłaszcza w czasie rewolucji bolszewickiej wykazywały one głębokie przywiązanie do wartości innych niz szerzone przemocą przez nowych władców, bo zakorzenionych w świadomości narodowej i religijnej.Tak oto cytowana juz pamiętnikarka kreśliła sytuację polskości na Podolu:

15 Bujak, Historia osadnictwa ziem polskich, s. 26.
16 Ibidem, s. 27.
17 Bujak, Galicja, t. I, Lwów-Warszawa 1928, s. 83.
18 M. Dunin-Kozicka, Rok 1917..., s. 60–61.

„Tą niedostępną dla burz rewolucji i bolszewizmu opoką polskości i wiary były, zwartą masą przez lud polski, tak zwanych „Mazurów” zamieszkałe, niemal do Płoskirowa przylegające, wsie:
- jak Zarzecze, Hreczana, Maćkowce, Szaraweczka
- i dalsze nieco: Malenicze, RóŜyczna, Leźniów, tak owymi dziarskimi Mazurami zapełnione,
Że parafia płoskirowska liczyła około dwudziestu tysięcy wiernych katolicyzmowi dusz [...].

Nie tak odległy od Płoskirowa Gródek był jeszcze mocną placówką polskości – okolice jednak Felsztyna, Szarawki, Satanowa uległy już częściowemu zruszczeniu, wobec zruszczenia osadników jakby niewielkimi plamami wśród przeważających nad nimi Rusinów. Najdalszy Bar i Jałtuszków tylko niezachwianym katolicyzmem wykazywał dawną swą łączność z macierzą.

Płoskirowscy natomiast Mazury, całymi wioskami w tym zakątku Podola osiadali, zachowali swoistą gwarę ludową, nie znając nawet języka ruskiego, nie zawierając nigdy małżeństw mieszanych, obchodząc święta wedle nowego stylu, nosząc się w stroju z biłgorajska (Lubelskie), tworzyli tu prawdziwie „małą Polskę” do tego stopnia, ze zapełniony zydami Płoskirów był pod zaborem rosyjskim miastem zupełnie polskim, gdyż we wszystkich sklepach i na ulicach tylko ten język się słyszało19.”

Według spisu ludności przeprowadzonego w Cesarstwie rosyjskim w 1897 r. ludność polska w guberni podolskiej wynosiła 69 156 osób20. Razem z tym rzymskokatolików szacowano tutaj według tegoz spisu na 262 738 ludzi21. Nie ma wątpliwości, ze znaczna część prawie 200 tysięcznej rzeszy podolskich katolików, nieposługujących się językiem polskim, wywodziła się z tradycji polskiej.

10 E. Otwinowski, Pamiętniki do poznania Augusta II, Poznań 1838, s. 14. Przymiotnik „ruski”w całym tym tekście uzywany jest, oczywiście, zgodnie z obowiązującą nomenklaturą jako odpowiednik współczesnej wersji „ukraiński”.
11 J. Mucha OFM Conv, Organizacja Diecezji Kamienieckiej do 1795 roku. Roczniki Teologiczno-
Kanoniczne (1983), t. XXX, 4, s. 80.
12 Antoni J. [A. Rolle], Powstawanie nazwisk rodowych u ludu małoruskiego, [w:] Sylwetki historyczne, Kraków 1892, s. VIII, s. 403.
13 M. Dunin-Kozicka, Rok 1917..., s. 109.
14 Antoni J. [A. Rolle], Państwo Wołodyjowscy, [w:] Sylwetki historyczne, s. 300.

Nie uzywając juz na co dzień mowy polskiej, rzymscy katolicy na Podolu byli z nią organicznie związani w zyciu religijnym.

Tylko w kościołach Wołynia, Podola, Ukrainy dawała się słyszeć w czasie kazania polska, publicznie głoszona mowa. Tylko na plebanii, po nabozeństwie wolno było liczniej się zebrać bez meldowania o tym policji. Kościół był w tym okresie miejscem rozrywki i ukojenia, placówką Bożą i polską, gdzie wszyscy pomimo rózŜnic społecznych, czuli się braćmi we wspólnym wyznaniu wiary i dziedzicami lechickiej, wzbronionej w urzędach mowy22.

Ogół nie akceptował w kościele innych niŜ polskie kazań, bądź naboŜeństw.
Chcąc ukarać swych parafian za jakieś wykroczenia nie licujące z mianem katolika,
proboszcz jednej z parafii na Podolu mówił do zgromadzonego w kościele
ludu Bozego:

„ Nie chcecie mnie słuchać! Nie chcecie stać się chrześcijanami nie tylko z imienia, ale z czystości serca! Dobrze. Ja dla was polskiej mowy więcej marnować nie będę, a budu teper do was howoryty jak do muzykiw! – i całe kazanie po rusińsku wygłaszał, co szło mu jednak z trudnością, gdyż wielki szloch audytorium, uwazającego za najboleśniejszą karę to pozbawienie mozności posłuchania swej mowy, jako jej niegodnego – towarzyszył mu aż do końca przemowy23.”

Polacy na Podolu, Wołyniu i Ukrainie stanowili pewną całość. W przeciwieństwie do Kongresówki i Litwy w imperium carów, sprawa polska na Rusi miała swoje uwarunkowania i specyfikę. Cytowana już Dunin-Kozicka pisała, że

„ te trzy najmilsze ziemie ruskie [Podole, Wołyń i Ukraina – W.O.] to jeden organizm społeczny – to trzy siostry – bliźniaczki, w których jedno tętno pod względem spraw polskich wyczuwać się daje – jeden ruch, mocniejszy lub słaby, stosownie do krępujących go więzów niewoli24.”

Chociaż Polacy na Podolu, jak i na całej Rusi, stanowili nie znaczny odsetek ludności – 7% na Podolu i 8,7% w ogóle na ziemiach ruskich – ich rola i wpływ na rozwój tych ziem pozostawał ogromny, a poniekąd decydujący. Polacypomimo swej mniejszości stanowili tutaj trzon inteligencji i byli głównym motorem zycia gospodarczego i społecznego. Odsetek inteligencji fachowej i zawodowej wśród Polaków był największy i wynosił az 52%, co stanowiło na pocz. XX w. 195 000 ludzi25. Trafne wydaje się tez spostrzezenie, ze charakterystyczną cechą Polaków było to, ze nie rozpraszali się oni wśród otaczającej ich masy, lecz skupiali i łączyli, wytwarzając w ten sposób tym silniejsze ogniska swoich wpływów. Polacy nadają swój ton wszędzie, a miastom w szczególności. Gdzie nie było ich wiele, w jakimś zapadłym od wszelkich centrów, oddalonym miasteczku, bodaj tylko ksiądz, doktor i aptekarz tworzyli już miejscowy, polski ośrodek kulturalny26.

Dlatego z taką autentyczną dumą i pewnością mówił wywodzący się z Podola ks. Marian Tokarzewski, kapelan Marszałka Polski oraz widny działacz Polski międzywojennej.

My, Kresowiacy, dumni jesteśmy ze nasze Podole, Wołyń i Ukraina dały Polsce tylu ludzi sławnych,
uczonych, zasłuzonych. Z Kresów idą na słuzbę Kościoła i narodu: Kardynał Czacki, Arcybiskup Feliński, Arcybiskup Szembek, Arcybiskup Symon, Arcybiskup Wnukowski, słynny Jezuita Wnukowski, męczennik Bejzym, opiekun trędowatych; biskupi: Niedziałkowski, Sarnowiecki, Mańkowski; świątobliwy prałat Chołoniewski, prałat Gnatowski, brat Albert; z niewiast: matka Darowska, matka Drzewiecka. W 31 i 63 roku nasze Kresy dały wodzów sławnych: Rózycki Karol i Edmund, generał Kołyszko, gen. Dwernicki, Ludwik Kicki, Ostaszewski, Groza Aleksander. Historycy: Chmielewski, Kalenbach, Krechowiecki, Jabłonowski, Rawita-Gawroński, Rolle, Karwicki, Pułaski, Radzymiński. Powieściopisarze: Kaczkowski, Korzeniowski, Kraszewski, Rzewuski, Czajkowski. Artyści: Paderewski, Szymanowski, Tyrczyński, Michałowski, Wrzeszcz. Polityczni działacze: Spasowicz, Starczewski, Grocholski, Sukowski, Poniatowski, Paszkowski,
Zalewski27.

19 M. Dunin-Kozicka, Rok 1917..., s. 109–110.
20 Ibidem, s. 92.
21 Ibidem, s. 91.
22 Ibidem, s. 127.
23 Ibidem, 125–126.
24 Ibidem, s. 149.
25 A. Weryha-Darowski, Kresy Ruskie Rzeczypospolitej, Warszawa 1919, s. 45.
26 Ibidem, s. 71–72.
27 M. Tokarzewski, StraŜ przednia. Ze wspomnień i notatek, Warszawa 1925, s. 77.

ECCLESIA CAMENIENSIS

Początki organizacji Kościoła rzymskokatolickiego, z którym nierozerwalnie utoźsamiała się ludność polska na tych ziemiach, sięgają XIV w., kiedy to wspierani przez ksiąząt Korjatowiczów zakonnicy św. Franciszka, a potem św.

Dominika załozyli swe misje. Jak donoszą podania historyczne, św. Jacek Odrowąz miał osobiście założyć pierwsze placówki katolickie na Podolu. Według domysłów historyków Kościół na Podolu był hierarchicznie podporządkowany biskupom krakowskim. Samodzielne biskupstwo na tych ziemiach powstało prawdopodobnie między rokiem 1379 a 138428. Było to wówczas jedyne biskupstwo na terenach Rusi o przewazającej ludności prawosławnej, gdzie jednak nie było hierarchii Kościoła wschodniego. Diecezja kamieniecka od początku była podporządkowana metropolii halickiej, a potem lwowskiej. Pierwszym tutejszym biskupem tytularnym był niejaki Wilhelm h. Ostoja (†1375). Rezydował zaś w Kamieńcu bp Aleksander (1384–1410). Biskupi kamienieccy posiadali\ miasto Szarogród, jednak na skutek zamiany dokonanej z kanclerzem Janem Zamoyskim, w roku 1583 wymienili go na Pragę pod Warszawą. Odtąd Praga Warszawska, aż do 1794 r., nalezała do hierarchów Kamieńca Podolskiego. Przez 26 lat okupacji tureckiej tutejsi biskupi rezydowali we Lwowie29. Symbolem pełnienia przez ziemię podolską roli przedmurza chrześcijaństwa\ jest prastara katedra kamieniecka z minaretem – pamiątką władania tureckiego– zwieńczonym zwycięskim posągiem Najświętszej Maryi Panny. Pierwotny, drewniany kościół został zbudowany w 1375 r. Natomiast murowana, do dziś zachowana świątynia, jest najdalej wysuniętym na wschód wzorcem architektury gotyckiej30. Najwięcej ludności rzymskokatolickiej mieszkało w powiatach kamieniecko- podolskim – 13,3%, winickim – 10%, latyczowskim – 12,5%, proskurowskim – 22,7%, uszyckim – 12,1%31. Tutaj tez najzaciętszą walkę z Kościołem katolickim stoczyła zaborcza władza ateistyczna32. Jednak tozsamość miejscowej ludności polskiej nierozerwalnie była zrośnięta ze świadomością przynalezności do wyznania rzymskokatolickiego. Jakze wymownie świadczy o tym napis na krzyzu przydroznym koło miejscowości Satanów, zachowany jeszcze na początku rządów komunistycznych na Podolu:

Choćby Tobą, Chryste Panie, pogardziły wszystkie ludy,
To na polskim tutaj łanie chłop pokłoni się jak przody.
Chłop postawi Bozą Mękę u wrót wioski na rozstaju, byś
Wyciągnął, Jezu, ręce i królował w naszym kraju33.

28 Mucha, Organizacja Diecezji Kamienieckiej do 1795 roku, s. 78.
29 Gloger, Geografia historyczna ziem dawnej Polski, s. 356.
30 Zob.: K. Iwanicki, Katedra w Kamieńcu, Warszawa b. r. w.
31 Etnograficzno-statystyczny zarys liczebności i rozsiedlenia ludności polskiej, opr. E. Czynski, T. Tillinger, Warszawa 1909, s. 97.
32 Kościół Katolicki na Ukrainie, Polish Institute and Sikorski Museum, Memorial, No A 12.P 6/4/35, p. 191 (kopia w posiadaniu autora).
33 Wspomnienia młodej Polki, warszawianki, nauczycielki w polskich szkołach wychodźstwa polskiego na Syberii w domu sierot wychodźstwa w Samarze nad Wołgą i 20 lat w polskich szkołach na Podolu, Archiwum Instytutu Badań nad Polonią i Duszpasterstwem Polonijnym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

Lud polski Podola, jak i w ogóle katolicy z całych kresów ukrainnych, szczególną czcią darzył cudowny wizerunek Najświętszej Maryi Panny w Berdyczowie. Mówiono: czym Obraz Częstochowski dla Polski, Ostrobramski – dla Litwy, tym Matka Boska Berdyczowska dla Ziem Rusi. Jej tytuł, okalający sam obraz, jak najdobitniej o tym świadczy: Królowa i Ozdoba Stepów Ukrainnych, Wzgórzy Podola i Wołyńskich Lasów, Przecudowna w Berdyczowskim Obrazie
Maryja.

Na terytorium samego Podola znajdowały się tez inne, również tłumnie odwiedzane sanktuaria. W Latyczowie, do którego rok rocznie na święto Matki Boskiej Jagodnej, jak lud zwykł nazywać uroczystość Nawiedzenia NMP, dnia 2 lipca ściągały rzeszy wiernych z najdalszych okolic, zeby oddać cześć Maryi w cudownym obrazie34. Miała tex pod swą pieczą ziemie podolską Matka Boza w świętym obrazie z kościoła ormiańskiego w Kamieńcu Podolskim. Równiez w Kamieńcu z cudownych łask słynęła Matka Boska Rózańcowa z kościoła podominikańskiego,nazwana Russia florida35. Zaś wśród katolików ormiańskich słynął cudowny obraz BoŜej Rodzicielki, Panny Maryi płaczącej z kościoła Mohylowa Podolskiego.36 Kult Matki Bozej sprzyjał podtrzymywaniu tożsamości religijnej i narodowej.

34 A. Fridrich SJ, Historie cudownych obrazów Najświętszej Maryi Panny w Polsce, Kraków1911, t. 4. s. 320–325.
35 Ibidem, s. 298.
36 Ibidem, s. 337–342.

Odpowiedzi (49)

Strona z 3 Następna >