Uładówka, mylnie Uladówka, wś nad Bohem, pow. winnicki, okr. pol., gm. i par. kat. Pików, odl. o 40 w. od Winnicy a 25 w. od st. dr. żel. kijowsko-odesskiej Kalinówka. Ma 166 osad, wraz z Zabużem do 2000 mk« stałych, oprócz fabrycznych, w tej liczbie 47 jednodworców, 739 dzies. ziemi włość, 4111 dwors. (z Zabużem i Janopolem), 40 cerkiewnej. Posiada cerkiew paraf. p. w. św. Mikołaja; 2482 wiernych. II. jest najwięcej przemysłową miejscowością w gub. podolskiej. Są tu dwa towarzystwa akcyjne: cukrowniane i gorzelniane. Fabryka piasku cukrowego, założona przez Potockich w 1860 r., posiada 21 dyfuzorów, mieszczących 2336 wiader, zatrudnia do 300 ludzi i przerabia przeszło 150,000 berkowców buraków. Rafinerya cukru zatrudnia do 100 ludzi i wyrabia około 40,000 pudów. Przy cukrowni stacya meteorologiczna. Gorzelnia, założona w r.1865 a w 1870 r. przebudowana i powiększona, posiada 15 kadzi, objętości 30,000 wiader, 10 kadzi drożdżowych, objętości 1700 wiader i jedne na zacier drożdży, objętości 900 wiader, 3 aparaty Pistoryusza oraz aparat dystylacyjny Sawalla. Dystylarnia wódek posiada aparat rektyfikacyjny do oczyszcza nia spirytusu z przyrządem Sawalla, 2 aparaty dystylacyjne do wyrobu esencyi i 6 filtrów węglowych. Fabryki te produkują rocznie do 18,000,000 st. spirytusu 96°/0 z raelassy, około 24,000 wiader różnych gatunków wódek, likierów i nalewek, do 2000 wiader politury i lakierów, około 100 wiader wody kolońskiej i perfum, 3000 wiader octu.
Jest tu nadto młyn parowy o 5 postawach, produkujący około 25,000 pud. mąki pszennej, wartości do 60,000 rs.; fabryka drożdży, zatrudniająca 14 hidzi i wyrabiająca do 20,000 wiader; cegielnia, zatrudniająca 25 ludzi i produkująca za 3000 rs. O 4 w. od TL, w lesie, znajduje się kapliczka około źródła, wodę którego lud okoliczny uważa jako pomocną na choroby oczne. We wsi jest kurhan nad Bohem, zawierający, według miejscowe go podania, skarby. Inne podanie głosi, że na tern miejscu miał stać klasztor, zniszczony przez Tatarów. Uładówkę, zwaną pierwotnie Juładów, założyli Juładowscy, dawna rodzina podolska; następnie Rościszewskich, od 1768 r. Lubomirskich, przez zamianę na klucz makarowski (ob. Lipówka), obecnie należy do Potockich (linii łańouckiej). Tu zmarł Jan Potocki, uczony podróżnik.
[SGKP]