Rypiany, pow. turczański

Rypiany al. Rypiana, wś, pow. turczański, 22 kim; na płn.-zach. od Turki, 7 kim. od urz. poczt, w Łomnie. Na płn.-wschód leży Gwoździec, na wschód Jasienica Zamkowa, na płd.-wsch. Rozłucz, na płd. Smereczka i Żukotyn, na płd.-zach. Bereźek i Łomna, na zach. Dniestrzyk Hołowiecki, na płn. Hoło-wiecko (pow. staromiejski). Wś leży nad pot. Rypianka (prawy dopł. Dniestru). Wchodzi ona od płd. ze Smereczki, a płynie na płn.-zach. prawie środkiem obszaru do Dniestrzyka Hołowieckiego i zabiera w obrębie wsi małe dopływy. Zabudowania wiejskie leżą w dolinie pot. (cerkiew św. Michała 492 mt. npm.). Najwyżej wznosi się na płd.-zach. wzgórze „Chmolowate" (810 mt., znak triang.), na granicy wschód. „Bzeniec" (795 mt.). Nad Rypianka stoi młyn. Własn. "wiek. ma roli ora. 19, łąk i ogr. 1, past. 1, lasu 271; własn mniej, roli om. 980, łąk i ogr. 119, past. 519, lasu 205 mr. W r. 1880 było 130 dm., 585 mk. w gm., 571 obrz. gr.-kat. Rusinów, 14 izrael. Niemców. Par. gr.-kat. w miejscu, dek. żukotyński. Do par. należy Smereczka. We wsi jest cerkiew p. w. św. Michała Arek, zbudowana w 1873 r. na miejscu dawnej, spalonej. Metryki od^ r. 1785. Za czasów Rzpltej należała wieś do dóbr koronnych ekonomii Samborskiej. W inwentarzu z r. 1686 (Rkp. Oss., Nr. 1255, str. 149) czytamy: „Łanów ma 15 7o między tymi: hajducki jeden, kniazkieh 2, popowski jeden, wolni czy jeden. Czynsze na św. Michał: kuchenne, stróżne, żyrowszczyznę, kopy hajduckie, za sądy zborowe tak płacą, jako wieś Wołcze, Czynsze na św. Marcin: czynsz główny płacą jako wieś Przysłup. Za woły, za skopy hajduckie, owies, kury, gęsi, t z pustych łanów koszonych tak płacą jako Wołcze. Przyczyny Jm. X. Kazimierskiego zł. 4 gr. 18. Z wójtowstwa, za stacyą, z młynów trzech i karczem trzech czynszu zł. 32 gr. 24. Z Po powstwa czynszu zł. 2 gr. 6. Złami wolni czego zł. 13. Czynsze na św, Wojciech: kuchenne, stroźno, kopy hajduckie, owies, gęsi, kury, za barana kuchennego i baranka, za jagnię i jarząbki, davń owczą, jajca, ciesiclszczy znę, drzewo i robotników tak dają i posyłają, jako Wołcze". W inwentarzu z r. 1760 (Rkp, Oss., Nr. 1632, str. 204) czytamy: „Ta wieś osiadła na łanach 1472? videlicet: sianych łanów 4j koszonych 6, pustych 4V2. Z osobna kniazkich łanów 2, hajducki sou sołtyski jeden, wolniczy jeden, popowski jeden. Chleb nika ad presens znajduje się Nr. 27. Czynsze tej wsi czynią zŁ 199 gr. 7. Wójtowstwa po sosorami Edmund Chojnacki, łowczy żyda czowski, i Katarzyna z Dmińskich, małżonkowie. Prawo pokazali, *vigore którego płacić powinni z młyna, karczmy, za stacyą i pokłon zł. 16 gr. 12. Ad baec hybernę na gardeku rów JKrMości, tudzież inne onera fundi. Wolniczy łan, kto go używa, płacić powinien do kasy ekonomii zł; 13. Lasy tej wsi: 1) Od Gwoźdzca nazwany Kaliniat, jodłowy. 2) Pod Żukotynem Hrobki i Dudyny, jodłowy4.; W spisie dokum. archiw. gubern. lwowskiego (z 1787 r., Rkp. Oss., Nr. 2837) czytamy na str. 71 i 72: „A. 1527, Sabbatho, ipso festo SctiStanislai militis martyris, Samboriae. Pacultas magnifici Odrowąż locandi villam inter Hołowiecko et Wołcze villas, in fluvio dieto Rypiany^ cum ambobus littoribus dicti flurii, ad summitatem ejusdem fluvii Rypiana co gnominandam, Paszko kosz data. In qua ad Scultetiam area integra cum tertia parte da tionum, cum molendino frumentario, in fluvio Rypiana extruendo, cum mola torquatili, aceorum omnium emolumentis, adjuncta est. Cui Sculteto Subditi quotannis duos dies laborare, scilicet arare et falcastrare, obligan tar. Ratione quorum idem Scultetus pro sta tione unam sexagenam pecuniae, aut duodecim agnos dare, et bellicam expeditionem, in uno equo bono, cum area et sagittis, subire tene tur". „A. 1556 Januarii, Varsoviae, Popona tum Bona regina, Michalkoni Poponi, cum area integra, locisque aptis pro pratis et hor tis confert in yilla Rypiany."
[SGKP]