Lubecz, pow. horodnicki

Lubecz, mko, pow. horodnicki gub. czernihowskiej, nad Dnieprem i Uźykiem. Istniał już 882 x.? spustoszony za napadu Tatarów, od 1503 dostał się Rossyi, należał podobno czas jakiś do Mazepy. Ma 459 dm., 2091 mk., 7 cerkwi, przystań rzeczną, 4 jarmarki. Mka L. i Łojów, niedaleko. od siebie po obu stronach Dniepru rozłożone, Lubecz z lewej, Łojów zaś z prawej jego strony, stanowiły ststwo, o którem pierwsze ślady w archiwunf Prozorów znajdujemy w r. 1580, mianowicie w inwentarzu przez Jana Charlęskiego komornika J. K. Mści sporządzonym przy podaniu takowej królew-szczyzny w dożywotnie władanie ks. Andrzejowi Wiszniowieckiemu, wojew. wołyńskiemu. To ststwo lubeckie z Łojowem i wszystkiemi attyneneyami należało na on czas do wojew. kijowskiego, do prowineyi koronnej, lecz gdy później od prowincyi litewskiej oderwane stały dla Rossyi przez prywatną komisyą koronną bez zgody stanów dobra Trubeck zwane, to stany rzpltej na sejmie r. 1648 ststwo lubeckie i łojowskie w wynagrodzenie za Trubeck przyłączyły do prowineyi litewskiej, do województwa smoleńskiego, do powiatu staro-dubowskiego, i odtąd do czasu Jana Kazimierza ststwa te dzierżone były przez ks. Radziwiłłów i Tyszkiewiczów. Za Jana Kazimierza województwa: połockię, witebskie, mścisław-skie, smoleńskie i powiaty: orszański, starodu-bowski, rzeczycki i mozyrski przez kozaków zaporoskich zawojowane zostały, lecz wojsko w. ks. litew. starego zaciągu, 2025 koni liczące, pełniąc wiernie usługi swoje dla rzplitej, dopóty z nieprzyjaciółmi się ścierało, aż część kraju, w którym Łojów i L. leżą, z rąk ich wydarło. Nagradzając te jego zasługi Jan Kazimierz przywilejem w 1660 r. 5 września wydanym, ststwa lubeckie i łojowskie, po śmierci Krzysztofa Tyszkiewicza do szafunku królewskiego przypadłe, oddał w dożywotnie władanie wojsku litewskiemu starego zaciągu; stany zaś rzpltej, na sejmie r. 1661 zgromadzone, ów dożywotni dokument królewski na dziedziczny zamieniły, przywilejem tegoż roku w lipcu wydanym. Nie mogło wojsko owo przystąpić do podziału nadanych mu starostw z powodu nieustających wojen, aż dopiero po andruszow-skim traktacie, w r. 1667 przypadłym, mocą którego L. do Rossyi odpadł, naznaczoną została, na prośbę wojska starego zaciągu, przez Michała Korybuta w r. 1670 osobnym przywilejem komisya dla podziału ststwa łojów-sHego pomiędzy panów towarzyszy wojska litewskiego starego zaciągu. Komisya takowa, w której uczestniczył Hilary Połubiński marszałek w. ks. litew., zgromadziła się w Wilnie pod prezydencyą hetmana Paca; podział ów dokonany został na zasadzie ilości koni w poczcie każdego z panów towarzyszy liczących się; nie przyszedł on jednak do wykonania, aż dopiero po wstąpieniu na tron Jana III w r. 1676, gdy stany rzplitej, na sejmie krakowskim zgromadzone, nową naznaczyły komisyą, która pod prezydencyą Hilarego Połubińskiego zjechawszy na miejsce, działu na chorągwie i konie dokonała i we władanie udarowanych oddała. Ci zaś, nie chcąc używać po większej części małych cząstek ziemi na siebie przypadłych, sprzedali takowe Hiłaremu Połubińskiemu, marszałkowi w. ks. litew., każden zosóbna, własnoręcznym dokumentem swoim, jakowe sprzedaże ogólnem prawem, 1677 r. 22 i 28 grudnia w metrykach litewskich przyznanem, zatwierdzone zostały. Suma zapłacona przez Połubińskiego za ststwo łojowskie wyniosła ogólnie złt. 60000. Po śmierci Krzysztofa Połubińskiego syna Hilarego, który bezdzietnie umarł, przypadły dobra łojowskie jak widać z zapisu dzielczego 1686 r. 11 maja, siostrze! jego Izabeli z Połubińskich Sapieżynie, wojewodzinie wileńskiej. Od Sapiehów przeszedł Łojów we władanie jenerała Judyckiego i dotąd w rękach jego sukcesorów po kądzieli zostaj e, a mianowicie Naruszewicza, ożenionego z Idalią Judycką i Łaszczą pułkownika inżynierów ożenionego z rodzoną siostrą Idalii Zofią. Wszystkie dokumenta i przywileje oryginalne 6 przyjęciu starostw łojowskiego i lu-beckiego we władanie wojska starego zaciągu i następnie od tegoż na rzecz Hilarego Połu-bińskiego, znajdują się *w archiwum Prozorów w Ostrohladach, w pow. rzeczyckim. W Li w Czernihowie mieści się olbrzymia biblioteka Lr. Miłoradowicza, ważna do dziejów Małorosyi. Dużo artykułów o L. drukowały „Czernihow. eparch. Wiad."
[SGKP]