Kunin, pow. żółkiewski

Kunin (po rus, Kunyn), wś w pow. żółkiewskim, 14 kil. na pła. źach. od sądu powiat. w Żółkwi, tuż na płd. zach, od urzędu poczt. w Dobrosinie. Na zach. leży Wólka Kunińska, na płd. zach. Wiszenka (w pow. gródeckim), na płd. Brzyszcze, Krechów i Buda Krecho-wska, na wsch. Glinsko, na pin. zach. Horodzów i Magierów (obie w pow. rawskim). Prawie przez środek obszaru płynie od płd. zach, (z Wulki Kunińskiej) na płn. wsch. (do Glińska) pot. Derewenka, zwany w tej wsi także Świnią. Wzdłuż granicy płn. wsch. płynie na półn. wschód potok Dwini, dopływ Białej, wpadającej do Raty, Wzdłuż granicy płd., u na małej przestrzeni przez płd. kończynę obszaru płynie od zaoh. na wsch. pot. Kiślanka, dopływ Bzynki, wpadającej do Derewenki. Nad Derewenka leżą zabudowania wsiKunina (249 m.) a na płd. sach, od nich przysiołek Chitrejki (al. Chytrejki). Na płn. zach.od K* leży przys. Kaczmary (al. Karczmary),w płd. zach. kończynie obszaru przysiółek Jaroszy, na płn.-wsch. od niego, na lew. brzegu 1 Kiślanki, przys. Czerwieniec (po rus. Czerweneć; al. Czerwieńce, po rus. Czerwińci); na pła. i wsch. od niego przys. Oetula (al. Oytuia); w stronie połuds-wsohodniej nakoniee przys. Bór (po rus. Bir), i tutaj wznosi się wzgórzeKunin do 248 m. Lewy bok Derewcnki zajmują orne pola Pustynia (255 m.) a na płn.wsch* od nich Moczary. Na wsch. od Oetulileży mały sfcawek. W zach. stronie obszaru wznoszą się najwyższe wzgórza (290, 292,306m.). Lasy zajmują prawy brzeg Deręwenki, Własn, wiek. (Micewskiego) ma roli or. 243, łąk i ogr, 261, pastw, 63, lasu 71 mr.; własn. mniej, roli or. 3440, łąk i ogr. 1487,pastw. 1402, lasu 72 mr. Według spisu zr. 11880 było 2162 mk, w gminie, 35 na obsz. (dwór, (obrz. gr.-katol., z wyjątkiem kilkunastu rzym-katol. A Par. rzyms-katoL w Żółkwi, gr.katol. w miejscu, należy do dekan. żółkiewskiego a dyeo. przemyskiej. We wsi jest cerkiew drewniana, z trzema kopułami, zbudowana w r. 1871, poświęcona 13 paźdz. r, 1872, Starodawna cerkiew spaliła się w r. 1863. Jest tu także szkoła etat, 1-klas. Za czasów polskich należał K. do dzierżawy krechowskiej. IW lustracyi z r. 1661 i 1662 (Rkp. Ossol. Nr. 12834, folw. 224) czytamy: „Ta wieś z dawna na półłankach 60 zasiadła; poddanych w tej wsi przed wojną było 60, teraz tylko osiadłych 113, a na 4 ćwierciach łanu siedzą, drugie łany pusto leżą. Czynszu dają z ćwierci łanu pogroszy 28, a więc 3 zł. 24 gr. razem (wymięnia inne powinności). Bartnik w tej wsi jeden.Młynów było przed wojną 3. które od lat 20 cale spustoszały. Wójtostwo jest; do niegonależy łan jeden, poddanych było przed wojną 120, teraz 11. Zagrodników d<> tegoż wójtostwa 8 i karczma jedna. Graniczy ta wieśz Magierowem miasteczkiem, z Wiszenka z drugiej, z Dobruszynem z trzeciej, z Glińskiemz czwartej strony. Poddani tej wsi skarżyli się, że im gruntu dziedzice magierowsoy na pół mili odjęli* W czem aby się dalej praejudicia nie działy dobrom JKM. i krzywdy poddanym, wkładamy to na Jmć pana dzierżawcę, laby tego nie dopuszozał z krzywdą poddanych et dimiautiones funli jurę wiudykował,"W Rozmaitościach lwowskich z r. 1859, Nr. 46, podany jest dokument z d. 23 maja r. 1735,mocą którego królewicz Jakób Sobieski ponawia Hawryłowi mielnikowi, Anastazyi, żonie,i synom jego, zaginione prawo na młyn, polei sianoźęć, które od Sapiehy, krajczego litewskiego i od królewicza Konstantego Sobieskiego miał sobie nadane.- Ten mielnik był to syn Jacka Romanowego a miał młyn pode dworem kunińskim. Prawo zginęło mu podczas napadu nieprzyjacielskiego, a było nadane od Sapiehy, natenczas dziedzica dóbr Kunina i Arechowa, i królewioza Konstantego. W części wsi zwanej „Na Skurhauach", leżącej na płd. wsch. cyplu Kunina, nad potokiem Ki ślanką, znachodzą się ślady jakiegoś dawnego cmentarzyska, dziś już całkiam zniszczonego, Znajdowano tu dawniej różne przedmioty, a w r. 1795, w czasie stawiania pierwszej chaty, wydobyto według podania kościotrupa ze srebrną głową
[SGKP]