Zarajsk, pow. zarajski, gub. riazańska

Zarajsk. mto powiat, gub. riazańskiej, pod 54° 45' płn. szer. a 56° 33' wsch. dług., na praw. brzegu rz. Osetrti i po obu brzegach rzki Monastyrki, odl. o 60 w. na płn.-zach. od Riazania, ma 6017 mk. W 1861 r. było tu 516 dm. (22 murów.), 158 sklepów, 14 cerkwi prawosł i 1 jednowierców, 5681 mk. (58 jednowierców i 97 rozkolników), 3 szkoły (powiatowa, miejska i duchowna), szpital miejski, bank, st.! poczt, i dr. żel. Do miasta należało 1285 dzies.; dochody w 1862 r, wynosiły 6944 rs. Przemysłem rękodzielniczym zajmowało się 325 osób (10 8 majstrów). Pod względem przemysłowym było w 1861 r. w Z. 7 nieznacznych zakładów (farbiarnia bawełny, fabryka mydła, świec łojowych, dwie świec woskowych, garbarnia i fabryka zapałek (oraz fabryka tkacka, produkująca na 25000 rs. rocznie. Handel, poprzednio bardzo znaczny, w ostatnich czasach podupadł. W mieście odbywają się targi trzy razy na tydzień, oraz trzy jarmarki do roku (9 maja, w dzień św. Trójcy i 29 czerwca). Miasto połączone jest linią dr. żel., długą na 25 w., ze st. Łuchowicy dr.-żel. moskiewsko-riazańskiej. Z. powstał w XIII w; w 1531 r. za I-wana Groźnego wzniesiono tu twierdzę murowaną, która do dziś przetrwała. Za czasów Samozwańców w mieście obwarował się Lisowski zeswym oddziałem i pod Z. pobił na głowę wojewodów riazańskich kn, Chowańskiego i Liapuno-wa. Usypany z polecenia Lisowskiego kurhan nad zwłokami poległych, znajduje się do dnia dzisiejszego. Od 1778 r. mto powiatowe namiestnictwa, następnie gub. riazańskiej.
[SGKP]