Zarajski powiat, pow. zarajski

Zarajski powiat, położony w płn.-zach. części gub. riazańskiej, zajmuje 41*4 mil al. 2005 w. kw. Większa część powiatu leży na tak zw. riazańskim brzegu Oki i przedstawia powierzchnię falistą, poprzerzynaną głębokiemi wąwozami; rzeki, zwłaszcza zaś Osetr i jego dopływy, płyną śród urwistych i głębokich brzegów, Najwyższe wzniesienia w tej części powiatu dochodzą pod wsią Protasową, 689 st. n. p. m. a pod Zarajskiem 648 st. Natomiast płn.-wseh. zakątek powiatu, leżący po t. zw. meszezerskiej stronie Oki, stanowi nizinę równą i błotnistą. Gleba na prawym brzegu Oki jestgliniasto-czarnoziemna, a na lewym piaszczystą. Z kopalin znajduje się górny wapień i ruda żelazna. Wszy stkie rzeki powiatu należą do systematu Oki, która początkowo stanowi jego granicę od gub, moskiewskiej, następnie wkracza w jego granicę i przepływa przez część płn.-wseh. Zachodnią część powiatu zrasza Osetr (pr. dopł. Oki), wschodnią zaś Wobla (dopł. Oki) i Meczą (dopł. Wozy). Jeziora znajdują się wyłącznie w dolinie Oki, są w ogóle niezbyt wielkie. Znaczniejsze błota spotykają się na wybrzeżach rz. Ma-tyry (praw. dopł. Oki) i Czarnej (dopł. Wobli). Lasy zajmują do 52000 dzies., t. j. 25% ogólnej przestrzeni i znajdują się przeważnie w płn. części powiatu, na lew. brzegu Oki. W 1860 r. w powiecie (bez miasta) było 112096 mk. (w tern 526 rozkolników), zamieszkujących 319 miejscowości (2 słobody, 5 pohostów, 68 siół, 241 wsi, 3 drobnych osad). Było 81 cerkwi prawosł. Główne zajęcie mieszkańców stanowi rolnictwo (do 130000 dzies., t. j. 62°/0 ogólnej przestrzeni znajduje się pod rolą), dalej hodowla bydła (do 35000 dzies., t. j. 17% ogólnej przestrzeni łąk), rybołówstwo nad Oką i tkactwo, handel, furmaństwo i flisactwo. W 1861 r. w powiecie było 5 fabryk (2 tkackie i 3 garbarnie).
[SGKP]

Lista miejscowości opisanych z tego powiatu