Krasna, pow. kałuski

Krasna, Krasne zwana, wś, pow. kałuski, 22 kil. na płd. od sądu powiat, w Kałuszu, 9 kil. na płn.-wsch. od urzędu poczt, w Perehińsku. Na płn. leżą Łdziauy i Petranka, na płn. wsch. Grabówka, na płd. wsch. Głęboka i Chmielówka (obie w pow. bohorodczańskim), na płd. zach. Majdan i Słoboda Niebyłowska, na zach. Niebyłów, a mianowicie grupa domów Lowagi. Wzdłuż granicy płd. wsch. płynie Łukwa od płd. zach. na płn. wsch., a do niej wpada ze wsch. obszaru kilka małych potoków. Zachodnią część obszaru przepływa pot. Czerleń (al. Czerlany, ob.), dopływ Łomnicy, od płd. na płn. i zabiera w obrębie wsi kilka strug od praw. boku. Na wsch. od Czerlenia nastaje Bereźnica (dopływ Łomnicy, ob. t. I, str. 151) i płynie na płn. do Petranki. Na praw. brz. Czerlenia, w dolinie jego dopływów, leżą prawie w środku obszaru zabudowania wiejskie. Na płd. od nich wznosi się Słoboda do 545 m., a na płn.-wsch. dochodzi jedno wzgórze 585 m. wysokości. Na lew. brz. Czerlenia zajmuje całą zach. część obszaru las Turnowa (szczyt 434 m.). We wsch. części obszaru leżą lasy: Łuków (ssczyt 516 m.) na płd. wsch. a Manaster na płn, zach. Wśród lasów znajdują się rozległe torfowiska. Wieś przebiega gościniec wiodący z Rożniatowa do Bohorodczan. Idzie on zrazu od płn. na płd. a potem na płd. wsch. Własn. więk. (rządowa) ma roli or. 4, łąk i ogrod. 269, pastw. 7, lasu 3552 mr.; własn. mniej, roli or. 1070, łąk i ogr. 1698, pastw. 355, lasu 88 mr. Według spisu z r. 1880 było 1215 mk. w gminie, 14 na obsz. dwor. (obrz. gr.-katol. z wyjątkiem 50 rzym.-kat.). Par. rzym.-kat. w Rożniatowie, gr.-katol. w miejscu, należy do dek. kałuskiego a archidyec. lwowskiej. We wsi jest cerkiew i szkoła 1-klas. Jest tu także zarząd lasów i domen. Wieś należała za czasów polskich do ststwa kałuskiego. Były tu dwie warzelnie soli, jedna nazwana sielną, druga leśną. Warzelni tych nie wydzierżawiano. Przynosiły one rocznego dochodu 10000 złp. Była to królewska warzelnia, nadana ks. Czartoryskiemu
i ob. Jahrb. d. geolog. Reichsanst. t. 26, str. 184). W lustracyi ststwa kałuskiego z r. 1765 (ob. rkp. Osol. N. 1892, str. 16 i 17) czytamy o tej wsi: „Ta wieś podług inwentarza importuje na rok intraty 2247 złp. 16 gr. (wraz z arendą karczemną w kwocie 1120 złp.). Są tu kniazie za prawem we Lwowie 27 lut. r. 1670 od JW. Jana na Złoczowie, Żółkwi Sobieskiego, marszałka i hetmana wielk. kor., kałuskiego starosty, antecesorom tych kniaziów danem, w którem wzmiankują dawne królewskie przywileje i przez Michała króla polskiego w Warszawie aprobowane na łanów dwa. Podwody i inne powinności odbywają. Żup jest dwie: sielna i leśna". W dziejach pamiętna jest ta miejscowość bitwą stoczoną z Tatarami i Wołoszą w r. 1450. W bitwie tej zginęli waleczni Mikołaj Poraj, ststa halicki, i Piotr Odrowąż.

[SGKP]