Kropiwnik, pow. kałuskim

Kropiwnik, wś, w pow. kałuskim, 7 kil. na zachód od sądu powiatowego, stacyi poczt, i kolej, i urzędu poczt, w Kałuszu. Na połud.-wsch. leży Siwka Kałuska, na wsch. Ugartsthal, na półn.wsch. Wierzchnia, na półn.-zach. Zawadka, na zachód Kadobna, na połud.-zach. Hołyń (w powiecie dolińskim). Połud. część obszaru przepływa pot. Kropiwnik, dopływ Siwki, płynący od połud.-zach. z IIołynia na półn.-wsch. do Ugartsthalu. Półn.-zach. część obszaru przepływa pot. Furniłów (al. Fornelów), dopływ Kropiwnika, płynący w tymże samym co i Kropiwnik kierunku. Wzdłuż granicy półn.zach. nakoniec płynie pot. Kamienny (al. Parowy), dopływ Bołochówki. W dolinie Kropiwnika leżą zabudowania wiejskie (326 m. cerkiew), na półn.-zach. od nich pastwiska i pola „Furniłów" i „Nad upustem". W stronie półn.-zach. wznosi się góra Szynkarska do 368 m., a w stronie półn.-wsch. Kropiwnik do 336 m. Na południowym stoku tego wzgórza leży niwa Kłuczynie (ob.). Własn. więk. rządowa, Własn. mniej, ma roli ornej mr. 1827, łąk i ogrodów 848, pastwisk 53. Według spisu z r. 1880 było 1233 mk. w gminie (obrz. gr.-kat.). Par. gr.-katol. w miejscu, należy do dekanatu kałuskiegc a archidyecezyi lwowskiej. We wsi jest cerkiew i szkoła etat. jednokl. Cerkiew pod wezwaniem św. Mikołaja zbudowana w r. 1818 na kamiennych fundamentach na wzór kościoła łacińskiego, ma jedną większą banię w środku a 3 małe z żelaznymi krzyżami po bokach. Wnętrze cerkwi ozdobiono ikonostasem i oarskiemi wrotami, ściany ozdobione obrazami. K. należała za czasów polskich do starostwa kałuskiego. W lustracyi tego starostwa z r. 1765 (Ręk. Ossoliń. N. 1892, str. 20), czytamy: „Według inwentarza importuje K. intraty na rok 1913 złp. 22 gr. 9 den. W tej wsi kniazie podług opisu inwentarza na jednym łanie siedzą. Produkowali nam od komisarza dóbr starostwa kałuskiego rewers, jako prawo ich oryginalne na pergaminie z pieczęcią z wosku wybijaną dla jakiejś potrzeby wziął był do siebie, a w teraźniejszym czasie oddania im sposobności nie ma. Powinności odbywąją, rogowszczyznę i inne podatki ciż kniazie płacą." Według przywileju, znajdującego się w rękach tamecznego włośoianina Andrzeja Kuniewicza (ob. Słowo, 1864, Nr. 73) założył tę wieś w r. 1670 Jan Sobieski na miejscu porośniętem lasami, gdzie, wedle podania, przedtem wieś tej nazwy istniała, którą Tatarzy zburzyli. Przywilej ten zatwierdził król Michał w r. 1672 w Warszawie, w r. 1690 uznała go komisya sejmowa jako prawny. Oryginalny przywilej zagubił się; dopiero r. 1735 wydano jego kopią w Haliczu i ta się znachodzi w rękach wspomnianych włościan Kuniewiczów. Oto osnowa przywileju: ,.Jan na Złoczowie i Żółkwi Sobieski, marszałek i wielki hetman koronny, jaworowski, stryjski, kałuski, gnieźnieński etc. starosta. Wszystkim w obec i każdemu z osobna, komuby o tem więdzieć należało, osobliwie Gromadom i Poddanym państwa mego kałuskiego niniejszem donoszę, iż starostwo kałuskie w mojej natenczas mając posesyi, w którem chcąc jaknajwięcej intrat i prowantów JK. Mości przyczynić, przez osadzenie de nova radice wsiów (ale po temu miejsce sposobne et safficientiam gruntów widzę) zażyłem tedy do osadzenia wsi na uroczyszczu z dawna Kropiwnik słynącem uczciwych Kazik Zwaryszowego Starynnych Poddanych pomienionego starostwa mego kałuskiego, nadawszy onym samym i potomkom ich w nagrodę takowej szczerości i pracy wiecznemi czasy po czetwertynie pola w tejże wsi nowoosadzonej i w takowych onych chcę mieć wolnościach, jakowych wszyscy kniaziowie uprzywilejowani używali; nadto aby młyn na potoku w tej wsi przy brzegu jako najsnadniejszym swoim własnym kosztem, także karczmę na miejscu sposobnem zbudowali i onego t. j. młyna i karczmy według libertacyi tej wsi danej bez wszelkiej przeszkody używali. Ktoby zaś na tej osadzie z ludzi zajrzłych osiadać miał, takowym wszystkim, przy wyświadczeniu łaski mojej pańskiej swobody na lat 8 daję, uwalniając ich od wszelkich podatków, powinności i robocizn krom 6 dni podług zwyczaju dawnego, także i odbywanie żołnierszczyzny, do czego nie mogą przez te lat 8 swobody pociągani być, a po expiracyi tychże lat 8 takowe roboty i powinności odbywać będą, jakowe Kamień, wieś do lego państwa należąca, odbywa, także młyny i karczma do mojej dyspozycyi będą należeli; że przytem te pomienione uroczyszcza są incontiguitate gruntów szlacheckich, tak tedy one dla wszelkich dyspozycyi ch^ę mieć ( tu słowo nie:zytelne) zacząwszy od dworu pana Szymowskiego po Jabłoń, od Jabłoni po wysoki brzeg, stamtąd po garb Zabiel nazwany, od Zabiela ( nieczytelnie, zdaje się „Potok Krzywusty"J nazwany od tego potoku po ( słowo nieczytelne) Łaz, stamtąd po nowy wywóz, od wywozu prosto w las do potoku ( nieczyt. słowo). Łaską moją każdego utwierdziwszy ręką się własną przy zwykłej pieczęci podpisuję. Datum w Kałuszu 2 Janu arii, Anno 1670. Jan Sobieski".

[SGKP]