Komargród, pow. jampolski

Komargród, miasteczko, pow. jampolski, nad rz. Rusawą, w pięknem położeniu; mk. 1112, ziemi włość. 1119 dz., dwor. 1515 dz. Przedtem był tu klasztor franciszkanów, wymurowany w r. 1746 r., (za czasów rządów jen.-gub. Bezaka przerobiony na cerkiew pod wezwaniem św. Mikołaja z 880 par. i 39 dz. ziemi); synagoga, gorzelnia, rzemieśl. 21. Ziemia, na której Komargród założony, należała do starożytnego rodu Szaszkiewiczów, osiadłego w Bracławszczyźnie. W 1459 r. 13 czerwca Semen Olelkowicz kijowski, słudzeswemu Jeremiaszowi Szaszkowi, osobną hramotą, za okazane usługi, potwierdził posiadane przez niego ojcowizny i dziadowszczyzny, położone nad rz. Rusawą, Kamienicą i Dniestrem (zbiory Swidzińskiego, Rulikowski). Dobra te były na szlakach tatarskich, często więc ulegały zniszczeniu. Według Niesieckiego, Komargród założony przez Komara-Zabużyńskiego, lecz nie podaje daty założenia. Następnie długi czas władali nim Czetwertyńscy; oni to pobudowali kościół i klasztor franciszkanów, a Kajetan Czetwertyński wyjednał w r. 1773 przywilej na jarmarki co miesiąc. Obecnie K. należy do Kantakuzenów; jest tu urząd gminny, do którego należą: mto Komargród i wsie Ojczenaszówka, Lipówka, Kiślickie, Pałanka, Horyszków, Żołoby, Antopol, Markówka, Sawczyńce i Teklówka; razem włościan 4234 i ich ziemi 9670 dzies. Była parafia kat. K. dek. jampołskiego z kaplicami w Horyszkówce i Wierzbówce; teraz głównie do tomaszpolskiej wcielona.
[SGKP]