Kormanice, pow. przemyski

Kormanice (po rusku Kormanyczi), wieś, w pow. przemyskim, 10 kim. na płd.-zach. od Przemyśla, 5 kim. na płn.-zach. od sądu pow., stacyi kolej., telegr. i urzędu poczt, w Niżankowicaoh. Na płn.-zach. leżą Brylińce, napłn. Kniażyce i Koniuszki (al. Koniuchy), na wsch. Darowice i Młodowice, na płd. Fredropol, Aksmanice, Berendowice i Koniusza, na płd.zach. Makowa. Przez płn. część obszaru płynie od zach. na wsch., łukiem lekko na płd. wygiętym, małypotok Kormanica, dopływ Malinowca (uchodzącego do Wiara). W dolinie tego potoku leżą zabudowania wiejskie, na płn.zach. od nich leśniczówka (314 m.), a na płd.zach. grupa domów Żupa. Płd.-zach. część obszaru zajmuje las Kruhel, a w płd. jego części wznosi sig na granicy Koniuszy Szybenica do 501 m., zaś Łysa góra na granicy Berendowic do 460 m. Wsch. część obszaru, znacznie niższą (297 m. na płd. od zabudowań wiejskich, a 281 m. na wsch. od nich) zajmują pola, łąki i pastwiska. Własność większa ma roli orn. mr. 410, łąk i ogr. mr. 54, pastw. mr. 21, lasu mr. 1211; własność mniejsza roli orn. 598, łąk i ogr. mr. 79, pastw, mr, 39. Według spisu z ' r. 1880 było 677 mk. w gminie, 94 na obsza-1 rze dworskim (160 obrz. rz.-kat., reszta gr.kat.). Par. rz.-kat. w Niżankowicach; gr.-kat. w miejscu, należy do dekanatu niżankowickiego w dyecezyi przemyskiej i ma filie w Fredropolu, Młodowicach, Darowicach i Kupialyczach. We wsi jest cerkiew drewniana, 1866 r. zbudowana w lesie: koło ni ij znajduje się studnia, której woda ma wedle wiary iudu moc uzdrawiającą. Tutejszą parafią gr.-kat. dotowali Fredrowie w r. 1642, 1649 i 1650 (ob. o tem w szematyzmie gr.-kat. dyecezyi z r. 1879 str. 300 i). We wsi tej tkano już za dawnych czasów proste sukna dla włościan, skąd może i nazwa wsi pochodzi, gdyż korman oznaczał grubą siermięgę lub sukmanę, a kormnik rzemieślnika wyrabiającego grube sukno. Franciszek Grochowski, podkomorzy przemyski, wziąwszy tę włość z działu w r. 1427, zaczął dom Kormanickich herbu Junosza. Następnie przeszła wieś w dziedzictwo Fredrów, a Maksymilian Fredro, kasztelan lwowski, utworzył z jej części miasteczko Fredropol. Po Fredrach przeszła wieś w ręce Podoskich, potem Michałowskich, dziś jest własnością hr. Borkowskich. W aktach grodzkich i ziemskich (t. VII, str. 50) znajduje się dokument, wydany przez Władysława Jagiełłę w Sandomierzu w r. 1407, zatwierdzający uposażenie władyctwa przemyskiego i niektóre jego przywileje, z którego wynika, że „Kormanicze" należały dawniej do tegoż władyctwa. W tymże tomie aktów (str. 85) mieści się dokument wydany r. 1424 w Przemyślu, w którym Spytko z Tarnowa, starosta ruski, ogłasza wyrok w sprawie Eliasza, władyki przemyskiego, przeciw Januszowi Nasangniewowiczowi o grunt we wsi Kormanicach. W czasie zaboru Galicyi była w K. warzelnia soli o jednej panwi. Tygodniowa produkcya soli wynosiła 90 beczek. Beczki były większe niż w innych żupach, sprzedawano je po 4 złp., a sól wywożono do Dynowa i dalej w góry. Szybów było tutaj trzy. W r. 1773 zwinięto warzelnię.
[SGKP]