Krościenko Niżne, pow. krośnieński

Krościenko Niżne i Krościeko Wyżnie dwie wsie nad Wisłokiem, w pow. krośnieńskim. K. wyżnę ma parafią rzym.-katol., niżne należy do parafii rzym.-katol. w Krośnie. Obiedwie wsie leżą w dolinie, pod obudwu stronach rzeki, K. niżne na płd. od Krosna, z którem się styka domami, 234 m. npm., wyżnę dalej ku południowi 267 m. npm. Strona zachodnia, południowa i wschodnia są wprawdzie pokryte wzgórzami o znacznej wysokości bezwzględnej, ale jak daleko okiem sięgnąć można wydaje się równiną prawie bezleśną, albowiem te wzniesienia 343 m. npm. mają od tych wsi tylko 76 m. względnej wysokości a są upłazowe. Za to widnokrąg ku połnocnemu wschodowi, po za Krosno i Korczynę jest otoczony borami pokrywającemi góry dochodzące do wysokości 592 m. npm,, które nadają temu miejscu charakter górski i malowniczy. Przez obiedwie wsie prowadzi gościniec z Domaradza do Dukli a oprócz tego z K. wyżnego wychodzi droga do Krosna. W K. wyżnem jest szkoła ludowa 2-klasowa; ma ono podług spisu ludności z r. 1880 mk. 2199; podług szemat. duch. 2243 rzym.-katol. i kilkunastu izrael. i dom serwicyanek zajmujących się wychowaniem dziewcząt. Jestto dawna osada założona prawdopodobnie przez Kaźmierza W., była wsią królewską i w dokumentach z XIV w. nosi nazwę Krosken, później zaś w XV w. Kroszczyenko. Osadnicy mówili jeszcze w 1556 r. po niemiecku, co się okazuje z aktów biskupich. O założeniu parafii nic nie wiemy, zdaje się że dokumenta zaginęły w r. 1624, w którym Tatarzy spustoszyli wieś i kościół, ale w r. 1386 znajdujemy pomiędzy świadkami, w dokumencie bisk przemys. Eryka, także Jakuba kauonika przemyskiego i proboszcza z Krosken. Teraźniejszy drewniany kościół był poświęcony w r. 1603. Posiadłość więk. Emilii z hr. Jabłonowskich Skrzyńskiej ma prócz kopalni nafty 765 mr. roli w ogóle i 121 mr. lasu; pos. mniej. 1354 roli, 351 łąk i ogr., 207 pastw, i 79 mr. lasu. Parafia należy do dyec. przemyskiej, dek. krośnieńskiego, ma przydzieloną wieś Iskrzynię i liczy 3044 rzym.-kat. i 46 izrael. K. niżne zostało założone w XVII w. i zaludnione brańcami wojennemi szwedzkiemi, posiada kasę pożyczk. gminną z kapitałem 600 zł. w. a. i 1366 mk. rzym.-katol. Większa własn. należy do gminy miasta Krosna i składa się z 48 mr. roli; mniej, posiadł. 1364 roli, 211 łąk i ogr., 131 pastw, i 31 mr. lasu. Ludność w obudwu wsiach trudni się obok rolnictwa płóciennictwem. K. niżne graniczy na płn. z Krosnem, na południowy wsch. z K. wyżnem, na zach. oddziela tę wieś od Głowienki nie wiele wzniesione płaskowzgórze zwane Tłoków 293 m. npm., na połudn. wschód graniczy z Leżanami; K. wyżnę graniczy na płd. z folw. Pustynią należącym do Leżan i z Haczowem, na wsch. ma Iskrzyńską górę 331 m, npm. i Iskrzynią, na płn. z Korczyną
[SGKP]