Płoskie, pow. staromiejski, pow. starosamborski

Płoskie., wieś pow. staromiejski, 24'9 kim. na płd.-zach. od sądu pow., urz. poczt, i tel. w Staremmieście. Na płn. leży Nanczułka Mała, na płn.-wsch. Potok Wielki, na płd.-wsch. Wiciów, na płd.–zach. Mszaniec, na płn.-zach. Gałówka. Wieś leży w dorzeczu Dniestru. Wody z zach. połowy obszaru zabiera potok Płoskie, płynący na płd. do Mszańca, gdzie wpada do Mszańca, dopływu Dniestru. Wody ze wschód, połowy zabiera pot. Sokoł, również dopływ rz. Mszańca. Zabudowania wiejskie leżą w dolinie pot. Płoskie (cerkiew 558 mt. npm.). Na płn.-wschód od wsi wznosi się wzgórze do 703 mt., a na płd. wzgórze Czerteny do 626 mt. Własność mn. ma roli or. 974, łąk i ogr. 80, past. 303, lasu 158 mr. Jeden dom osobno stojący zwie się „Ostrów" a drugi „Na sołtyskim". W 1880 r. było 91 dm. i 464 mk. (233 męż., 231 kob.), 452 wyzn. gr.-kat. a 12 izrael. Par. gr.-kat. w Galówce. We wsi jest cerkiew drewniana p. w, św. Michała, zbudowana za bisk. Inocentego Winnickiego między 1690 a 1696 r. Cerkiew posiada metryki od r. 1784. Do r. 1873 była parafialną. W lwowskiej prokuraturze skarbowej znajduje się dokument erekcyjny dla cerkwi wsi Płoskie, wydany przez królowę Bonę w Krakowie w r. 1546: „Bona Dei gratia regina Poloniae etc. Q,uia nos volentes subditis nostris ritus ruthenici in villa Płoskie de Popone rit. ejusdem providere, eisdem nostris subditis in villa praedicta in poponem discretum Mathiam circa Sinagogam in eadem oonsistituendum duximus. Ei quidem Poponi pro ejus modi poponatu totam et integram Aream, cum omnibus attinentiis ad poponatum legitime spectantibus, in decem marcis pecuniae inscribimus, ita tamen, quia ipse Pop eandem aream, cum omni juro et libertate in pecunia praefata tenebit et possidebit, prout et alii popones Capitaneatus nostri Samboriensis suos poponatus tenent et posaident. De qua quidem area dationes census et tributa quotannis solvere tenebitur, prout et alii popones eidem Capitaneatui solvere tenentur, quam quidem aream cum poponatu idem Mathias in 10 Marcis pecuniae tenebit et possidebit, ad beneplacitum nostrum. In cujus rei testimonium sigillum nostrum praesentibus est subappensum". Za czasów Rzpltej należała wś do dóbr koronnych, do ekonomii samborskiej a krainy lipeckiej. W sumaryuszu dokumentów (rkp. Bibl. Os8ol. JTs 2837) czytamy str. 64: „1529. Samboriae. Facultas Mgfci Odrowąż, locandi villam, appellandam Płoski circa rivulum diet. Pło3ki, cadentem in fluvium, dictum Mszaniec, inter villam Hoło wiec ki et villam Mszaniec usque ad granicies villae Livina (t. j. Lenina) data. In qua ad scultetiam unam integram aream, secundum emen surationem, aliorum seultetorum dimensurandam, cum tertia parte dationum, cum facultate in fluvio Ploski extruendi molendinum, cum taberna, ac eorum omnium emolumentis, cum duobus diebus, quotannis de subditis laboratilibus, scilicet arationis, et falcastrationis, cum tortis ac aliis utilitatibus dat. Ratione quorum Sculteti pro tempore existantes, unam sexagenam pecuniae dare et expeditionem bellicam subire obligantur. Q,uam Bona regina approbavit Yarsaviae A. 1551. Quae utraque Sigismundus Augustus ratificavit in Crasnystaw 8 Julii A. 1558". str. 65: „1561 die 16 Julii, Vilnae. Sigismundus Augustus, Provido Ostasz per Magnfcum de Mielec Capitaneum datam facultatem, in fundo et loco superiori ejusdem villae de cruda radice unius lanei agri extirpandi, nee non molendini, Folusz dicti, extruendi, in loco inferiori ejusdem villae, in fluvio Mszaniec, nen non ut Subditi dieto Sculteto, quotannis uno die segetes colligere teneantur, salvis contributionibus et oneribus Seultetorum, ad aerarium publicum per illos praestari solitis, confirmât. W lustracyi z r. 1686 (rkp. Ossol. 1255, str. 230) czytamy: Ta wieś ma łanów 20. Zosobna wójtowskich 2Va, popowski 1, hajducki 1. Czynsze na św. Michał. Kuchenne, stróżne, żyrowszczyznę, kopy hajduckie, za sądy zborowe dawają jako Łomna. Czynsze na św. Marcin. Czynszu głównego dają zł, 3; za wołu, kopy hajduckie z pustych koszonych łanów, owies, kury, gęsi, tak z każdego łanu płaeą, jako Łomna. Myta gromada daje zł. 1. Od gorzałki gromada dawa ogółem zł. 10. Z wójtostwa dają ogółem czynszu zł. 20. Pop z łanu czynszu daje zł. 2 gr. 6. Czynsze na św. Wojciech: kuohenne, stróżne, kopy hajduckie, owies, gęsi, kury, barana kuchennego, za jagnię i jarząbki, baranka wielkanocnego, jajco, owcza dziesięoinę tak wszystko płacą jako Łomna. Drzewo tramo we i insze wszystkie, także robotników, ciesielszczyznę tak odprawują jako Łomna. Karczma do dalszej ordynacyi ze zamku Samborskiego zachowuje. Wójtostwo trzyma Bazyli i Hrehory Steckowiczowie, Alexander i Jacenty Huzelowiczowie za przywilejem J. Kr. M. z d. 20 czerwca r. 1680 i za cesyą Genarowi Mathai Wołoski de dat. 1676". W inwentarzu z r. 1760 (rkp. Ossol. Nt 1632, str. 211 i 212) czytamy: „Ta wieś osiadła na łanach 20. Videlicet sianych łanów 4, koszonych 8, pustych 8. Zosobna kniazkieh 2Va> hajducki seu sołtyski 1, popowski 1. Chlebnika ad praesens znajduje się in JHś 18. Sołtysi Ziemiańscy. Czynsze tej wsi (wymienione szczegółowo) czynią 199 zł. 26 gr. Wójtowstwa w tej wsi posessor Jm. Pan Jerzy Łopuszański prawo non produxit, ponieważ mu go Jm. Pan Grochowski zabrał, płaci z tego wójtostwa czynszu inkorporowanego do kasy ekonomicznej co rok 170 zł. Lasy tej wsi: Las od Wiciowa, nazwany Kaliński, w którym drzewa różne. Chaszcze od wsi Galówki drobne. Po Potokach kawałkami laski drobne jodłowe i smerekowe. Żaliła się gromada tej wsi, że ksiądz Łopuszański trzyma łąkę gromadzką od granicy Mszanieckiej, a żadnego czynszu nie płaci". Rewizya praw i przywilejów Ekonomii Samborskiej z r. 1766 (Dodatek mięsięczny do Gazety Lwow., 1872, t. II, str. 116) podaje następujące szczegóły: „Ta wieś ma gruntu łanów Jfi 20; zosobna kniazkieh 21/3, hayducki 1, cerkiewny 1, duchownych ad praesens 2, Popowiczów 2. Chlebnika gromadzkiego 16, hayduków ziemiańskich 4, wójtów prostych 8. Duchowni produkowali erekcyą Serenissimae Bonae Reginae super unam aream in villa Płoskie disoreto Mathia, Cracoviae ipso die Sanctae Hedvigis A. D. 1546 pro Poponatu nadaną, deinde konfermacyą Serenissimi Sigismundi Regis Varsaviae die 22 mensis maji A. D. 1619, którą jus per Magnificum Daniłowicz die ultima maji w Samborze 1616 anno datum utwierdzone, mocą których praesentanei Praesbyteri possident łan z przydatkami. Na kniazkie półtrzecia łanu produkowany przywilej Serenissimi Augusti III w Warszawie d. 4 lutego R. P. 1762 Szlaohetnemu Andrzejowi Łopuszańskiemu, Janowi Wołczkowiczowi, Grzegorzowi Missiewiczowi, Jędrzejowi Kalinowiczowi, Wasylowi Łuczkiewieżowi, Michałowi Cykowskiemu i Szczepanowi Cykowskiemu cum omnibus attinentiis et proventibus, ad vitae eorum tempora nadany, mocą którego posiadając, mają rocznego prowentu exclusis oneribus fundi sł. 200. Łan sołtyiski posiadają hajdncy Ziemi Przemyskiej, na który produkowali przywilej Serenissiai Joannis Casimiri w Warszawie dnia 20 lutego R. P. 1650 uczciwym Paezanicom, Wybrańcom ze wsi Gałówki i Płowki«g© (na łany wybranieckie wsiom Gałówki i Płoskiego) pod Zbarażem w oblężeniu będącym, nadany, mocą którego praesentanei superviven tes posiadają. Ta wieś ma gruntu dosyć, łudzi bardzo mało". Wspomnia ny wyżej przywilej Augusta III na półtrzecia łanu kniazkiego podany jest w całej osnowie w rewizyi praw i przywilejów Ekonomii Samborskiej (1. c., str. 251). 4.) P. al. Płotki, część wsi Dworce, w pow. żółkiewskim, 1 kim. na pin.–wach. od zabudowań wiejskich, na lewym brzegu Raty.

[SGKP]