Pinczyn, pow. starogardzki

Pinczyn, 1710 Pinczyno, niem. Gross Pinschin, dobra ryc., pow. starogardzki, l'/3 m. od Starogardu, przy dr. żel. starogardzko-chojnickiej, st. poczt., tel. i kol.Zblewo 2'5klm. odl., par. ew. Starogard, kat. kośc. paraf, i kat. szkoła w miejscu. Cały klucz tych dóbr obejmuje oprócz P, jeszcze Pinczynek (niem. Wilhelmsort), Babidół wyb. Kiwit, które od r. 1880 już nie istnieje, i Cis, razem 1112*51 ha, mianowicie 886,26 roli orn. i ogr., 62*5 łąk, 150 lasu, 12'5 nieużyt., 1*25 wody. Czysty doehódzroli 5044 mrk; gorzelnia parowa, połączona z młynem; hodowla bydła breitenburskiej rasy. W1868 r. było tu razem 27 dm., 219 mk. kat., 119 ew., zaś 1875 r. 26 dra,, 70 dymów, 389 mk. Tutejszy kościół, p. w. św. Elżbiety, jest patronatu prywatnego; przy nim istnieją 2 bractwa: trzeźwości, załóż. 1855 r. i św. Józefa, 1779 r. W skład par. wchodzą: Pinczyn, Pinczynek, Samlin, Samlinek, Piesienica, Śucymin, Bukowiec Piesieński, Carlshagen, Pa« łubinek, Góra, Babidół, Kiwit i Nowy Dworzec. Par. należy do dekan. starogardzkiego. W 1867 r. było tu 983 dusz, komunikantów zaś 605; r. 1895 liczono 1111 dusz. W wizyt. Rozdrażewskiego z 1583 r. czytamy, że był tu kościół drewniany, bardzo podupadły, od 3 lat nie było proboszcza, którego miejsce zajął jakiś innowierca. Do probostwa należały 4 włóki (str. 37). P. wchodziło wówczas w skład dóbr królewskich. Tenutaryuszem był Jan Sorcz w Kiszewie, który dobra tutejsze puścił bratu swemu Franciszkowi (str. 191). P. został podówczas przyłączony do dekanatu tczewskiego. Wizyt. Szaniawskiego z 1710 r. opiewa, że tu dawniej było 18 gburów, posiadających razem 50 włók, które wszystkie na dworskie zamienione zostały. Karczmarz Marcin Drozdowski dawał mesznego pół korca żyta i tyleż owsa. Do par. należały: Pińczyno, Samlino, Góra, Pisienica, Sucimin, Suciminek i Pałubinek. W drewnianym kościele stały tizy ołtarze. Parafią zawiadował prob. z Pogódek. Dla nauczyciela był ogród obok cmentarza, dom dla niego przed kilku laty zgorzał i jeszcze nie był odbudowany (str. 118). Dalej donosi Borek w swojem „Echo sepulchralis", że 1742 r. biskup kujawski Aleksander Czapski proboszczowi tutejszemu Michałowi Gamratowskiemu dał zezwolenie na rozebranie starego kościoła i wybudowanie nowego, co też w ciągu roku nastąpiło, tak że teraźniejszy kościół pochodzi z 1743 r. II Borcka są jeszcze wymienieni następ. prob.: 1710 Jan lwowski, 1733 r. umarł Ignacy Bielecki, 1733 Michał Gamratowski, 1746 Śliwiński (str. 436—447.). Ciekawe szczegóły o P. zawiera relacya pruskiej komisyi katastrowej z 1772 r. P. liczył się wówczas do król. folwarków, należał do starosty kiszewskiego. Ale ssta Śkorzewski nadał go mocą kontraktu z 1744 r. na lat 50 jure emphiteutica Olesiowi (Olesch) Czapskiemu. Posiadacz i największa część mieszkańców są katolikami. Czapski bawi najwięcej w Polsce i ma tu rządzcę. Jest fol w. i 7 gburów, także os. (Neusasserei, t. j. miejscowość powstała na wykarczowanem polu) Pinczynek, która jest za 400 fl. wydzierżawiona Michałowi Boehlke. Każdy gbur płaci 7—8 tal. gdańskiej monety czynszu, musi 3 dni orać, 3 dni mierzwę wozić i 30 dni ręczną pracę wykonywać. Dwaj ogrodnicy płacą 4 tal., a 7 po 2 tal.; wszysoy czynią tłokę przez 16 dni. W Pinczynku płaci 4 zagrodników po 8 fl. dzierżawy za mieszkanie i czynią tłokę razem przez 20 dni (ob. Zeitsch d. Westpr. Gesch. Ver.,XV, str. 153.). W bieżąoem stuleciu byli właścicielami Gotartowscy, później Jezierscy, Niemiec Schulz, od 1848 r. aż do 1852 r.Łukowicz, potem Freund. Z relaoyi w miejscu zasiągniętych dowiadujemy się jeszcze, że Cis jest wioską gburską, należącą do parafii zblewskiej i że nie wchodzi w skład dóbr pinczyńskich. Wzgórza pod P. należą do najwyższych punktów w po w. starogardzkim. Znak tryangulacyjny na zachód od P. wznosi się 139 stóp npm.
[SGKP]