Koszczały, pow. nieszawski

Koszczały, wieś, pow. nieszawski, gm. Sędzin, par. Bronisław; ma od północy wsie Smarglin i Kobielice, od wschodu wieś i kolonią Smarglin, od południa wieś Dobre, od zachodu zaś wieś donącyjną Bronisław. Najbliższe jej miasteczko Radziejów w odległości 8 wiorst, a kościół paraf, w Bronisławiu półtorej wiorsty. Niegdyś odmiennie nazwisko wsi tej pisano. Dokument bowiem r. 1320, d. 27 sierpnia wydany, a w kodeksie dyplomatycznym Muczkowskiego (tom. II, str. 224) zamieszczony, zowie ją Koscali; na mapie geograficznej Królestwa Polskiego przez Gilla zrobionej podano ją Kościały, zkąd wspomniony Muczkowski (tamże t, II Indices str. CVI), wnosząc z podobieństw nazwy, błędnie ją mięsza z inną zwaną Kościół czyli Kościelna wieś na Kujawach. Mapa geograficzna Jul. Kolberga (Warsz. 1840) mylnie ją pisze Kosuzaly\ na mapie zaś Zanoniego (z r. 1772, Nr 9) pominięta zupełnie. Przytoczony powyżej dokument podaje, jako arcybiskup gnieźnień. Janisław, będąc starostą Królestwa Polskiego i Księstwa Kujawskiego, mocą swego urzędu zatwierdza wyrok sędziów, przyznąjących Gerwardowi biskupowi włocławskiemu wieś Koszczały, dotychczasową własność kasztelana krakowskiego Przybysława Trojanowicza z Kowala, a to z przyczyny niewypłacenia przez tegoż biskupowi długu, wynoszącgo 150 grzywien; z prawem jednak odkupu w ciągu roku jednego. Zdaje się, że kasztelan, utratą wsi zagrożony, dług wkrótce spłacił, nie znajdujemy bowiem Koszczał w liczbie wsi należących do dóbr biskupów kujawskich. Dzieło Maksymiliana Boruckiego: „Ziemia Kujawska" drukowane w Włocławku 1882 r., podaje rozległość dworskiej ziemi wsi K. na 604 mr. miary nowopolskiej, w których 160 mr. ziemi pszennej, 171 mr. dobrej żytniej, 26 mr. łąki jednokośnej, 200 mr. ziemi żytniej piaszczystej i pastwiska, oraz 46 mr. nieużytków. Według najnowszych zaś pomiarów, ogólną rozległość K. obliczono na 625mr. i 67pręt.,z czego dwór posiada 608 mr. i 99 pręt., resztę 16 mr. i 268 pręt. mają włościanie uwłaszczeni ukazem cesarskim 1864 r. Właściciel wsi liczy w granicach jej 30 mr. łąk, oraz 6 mr. i 16 pręt. za gajnika sosnowego. Łąki te i pastwiska leżą nad strugą Bachorzą; innej rzeki i wody znaczniejszej nie ma. We wsi jest dworek i cztery budynki mieszkalne, do dworu należące, tudzież cztery inne włościańskie. Większych gospodarstw rolnych nie ma. Na roli, wynoszącej 16 mr. i 268 pręt., ukazem cesarskim uwłaszczonych zostało 13 komorników i parobków, z których pięciu wnet zbyli innym swe ziemie, przez co r. 1882 zostało tylko ośmiu częściowych rolników. Ludność wsi wynosi około 140 osób, wszystkie religii rzym.-katol.; żydów i protestantów nie ma. Wieś szkoły nie posiada; podatek na nią opłaca do Bronisławia; dzieci jednak nikt prawie na naukę nie posyła, co pochodzi częścią z ubóstwa włościan używających własnych dzieci do robót i posług domowych, częścią dla innych okoliczności. Koszczały były poprzednio w ręku Biesiekierskich, rodziny znanej na Kujawach. Po ojcu Ferdynandzie otrzymał je w podziale spadkowym Jan Biesiekierski i w r. 1865 sprzedał Teofilowi Koczorowskiemu, który tu z rodziną zamieszkuje.

[SGKP]