Płazów, pow. cieszanowski

Płazów, rus. Płaziw, niekiedy Blatów, miasteczko, pow. cieszanowski, pod 50° 17' 30" płn. szer. a 40° 52' wschód, dłg., odl. 7'5 kim. na płd.-zach. od urzędu poczt, i tel. w Narolu. Uzupełniając szozegóły podane w art. Błażów (I, 246) dodajemy kilka nowych. Miasteczko leży w dorzeczu Wisły. Półn.-wschód, granicę oblewa Tanew, płynąca od płd.-wschod. na płn.-zach. Do Tanwi podążają też inne potoki, jako to: Lubówka i Piszczak, płynące od wschodu na zachód. Domy leżą na płd.-zach. (265 mt.). Na płn.-wschód od nich, wznosi się wzgórze Przepaśniska do 324 mt. (znak triang). W r. 1880 było 170 dm., 689 mk., a to: 194 rz.-katol., 455 gr.-katol,, 40 izrael. Herb miasteczka ma św. Michała w białem polu. Zygmunt III, powziąwszy wiadomość od Jana Płazy ze Mstyczowa, wielkorządcy zamku krakowskiego, lubaczowskiego i niepołomickiego starosty, o dogodnem miejscu do założenia miasta w starostwie lubaczowskiem, blisko wsi królewskich Gorajecz i Zuków, tuż przy rzekach Lubella i Różaniec, zezwolił przywilejem z d. 22 kwietnia 1614 r. na założenie miasta „które chcemy, aby nosiło nazwę Płazowa" (ob. Star. Polska, II, 1222 i 1223). Lokacyą miasta zatwierdzili: Władysław IV w r. 1634, Jan Kazimierz w r. 1665, Jan III w r. 1682 i August w r. 1736. Lustratorowie w r. 1667, nie mając co pisać o P., przytaczają tylko szczegóły z przywileju erekcyjnego. W lustracyi z r. 1766 (Rkp. Ossol. 2835, str. 95) czytamy: „W tem miasteczku jest kościół famy, drewniany, którego paroch JMć ks. Kazimierz Sikorski reproduxit przywilej approbationis Najj. Augusta II w Warszawie r. 1727 dany, fundacyą czyli erekcyą kościoła płazowskiego przez Najj. Władysława IV, za konsensem pospólstwa i mieszczan nastąpioną, aprobujący, którą to erekcyą Władysław IV zamiast dziesięciny ze snopa zł. 200 na święto Narodzenia Chrystusa Pana płacić naznaczył, wsie: Krupiec, Brusno, Gorajec, Zuków dla administrowania sakramentów przyłączył i zamiast dziesięciny snopowej z każdej pola ćwierci miarę żyta miarą bełzką na św. Michał oddawać naznaczył; sadzawki zastawienia na miejscu sposobnem gruntu płazowskiego pozwolił, a Najj. August II jako wyżej tę erekcyą przywilejem potwierdził. Mieszczanie i obywatele miasta P. reproduxerunt przywilej Najj. Zygmunta III d. 22 kwietnia r. p. 1614 w Warszawie dany, którym miasto fundować pozwala, imię temu miastu Płazów i za osadźcę miasta Rycharda Leves nadaje, wójtem go miejskim za osobliwym przywilejem nastąpić mającym deklaruje, dla pomnożenia chwały Boskiej plac i prowenta na kościół wyznaczyć nakazuje, gruntu 150 ćwierci miastu nadaje, rozmiar placów i podział między mieszczany na wybudowanie domów w dyspozycyą tegoż wójta i osadzcy oddaje, pastwisk w lasach i wrębu na budowle i na wszelką potrzebę pozwala, podanie przywileju tego locationis do akt publicznych zaleca. Żydom w mieście handlów i i wszelkiego pomieszkania, bawienia się, konwersowania (oprócz na krótki czas za pozwoleniem Magistratu) zabrania, wałami dla bezpieczniejszego pomieszkania w mieście otoczyć miaeto zaleca. Prowenta z ratusza, z łaźni, od miary i wagi, jatek i towarów różnych naznacza, propinacyi wina węgierskiego, wołoskiego, francuskiego, piwa, miodu, gorzałki mieszczanom w mieście mieszkającym, a zaś za miastem osiadłym samego tylko miodu i piwa pozwala, a do tych prowentów starostowie żadnego prawa mieć nie powinni, ostrzega. Prawo magdeburskie nadaje, wyjmując ich z wszelkiej jurysdykcyi; w wszelkich sprawach miejskich, kryminalnych, małych i wielkich rozsądzenie się w sądzie wójtowskim i miejskim zaleca. Wójt zaś i Magistrat przed królem lub sądem królewskim odpowiadać powinien, ostrzega. Obrania przez pospólstwo 12 Burmistrzów i 12 Ławników, z pomiędzy których dwom na rok od Burmistrzów wybranym każdemu po pół roku czasu prezydowania naznacza; pieczęci z wyobrażeniem św. Michała kopią smoka przebijającego używać; targu dwa razy na tydzień raz we środę, drugi raz w sobotę, i jarmarki dwa, jeden na Nawrócenie św. Pawła, drugi na święto św. Jana odprawiać, a podczas jarmarków wszelkich towarów, bydła wszelakiego przedaży, kupna, zamiany pozwala. Dla większego zaś i liczniejszego kupców konkursu na jarmarki, wszelkim kupcom krakowskim, elblągskim, poznańskim i innym postronnych nacyj tych samych wolności, które w Toruniu i Lublinie mieć zwykli pozwala. Dla zachęcenia zaś tem łatwiej mieszczan i kupców osadzenia, od wszel kich ciężarów podług kontrybucyi uwalnia, i we wszelkich prawach, przywilejach i wolnościach z miastami Sędomierzem i Lublinem porównywa. Ten przywilej locationis przez Władysława, Jana Kazimierza, Jana III, Augusta II i Augusta III potwierdzony. Osiadłość i powinności miasta: „Miasto to do osiadłości ma nadanych ćwierci 150, Powinności ich te: Z placów i ogrodów płacą ogółem złp. 52 gr. 22 y2. Żarnowego arendarzowi mający żarna po 2 korczyki hreczki, a którzy nie mają, po korczykowi dają. Z ćwierci wójtowskioh do kościoła Płazowskiego za dziesięcinę oddają złp. 100 a drugie 100 do zamku. Kołodzieje z rzemiosła po złp. 15 płacą. Intulerunt querelam ciż mieszczanie, iż żarnowe przeciwko prawu i przywilejom dawać są przymuszani za umyślnym nakazem na piśmie do mieszczan do date die 24 marca a. 1761 wyrażonym, ręką WJMPana Kłębowskiego, komisa • rza, podpisanym, tudzież powtórnym sub dato die 25 Aug. 1765 nastąpionym. Drew z lasu choćby leżących na przedaż do swego miasta wywozić, pól Krupieckich czynszowych na czynsz siać i łąk kosić pod konfiskacya nasienia, surową karą i grzywnami zakazano. Arenda w tem mieście do skarbu starościńskiego summę 1300 złp. importująca, ma: 1) browar w mieście; 2) młynów 2 po kamieniu 1, Grohow i Żuki nazwane, z wymiarem 2 miarek na arendarza, w których młynach mieszczanie Płazowscy i poddani Rudy Rożanieckiej mleć powinni; 3) żarnowe od mieszczan płazowskich, od tych, którzy mają żarna, po korcy 2, a którzy nie mają żarn, po korcu 1; 4) pola ćwierci dwie; 5) łąka zwana Ozabaniec w Żukowie; 6) poddanych 3 pocięźnych z Gorajca po 2 dni na tydzień, a za szarwarek po dni 29 na rok, tudzież zakos, obkos dni 3 odbywających; 7) myto od furmanów, od bryki po gr. 10, od kufy po gr. 4, od wozu towarów po gr. 3; 8) od mieszczan kurzących gorzałkę miara piętnasta we młynie z ostrzeżeniem, aby mieszczanin nie szynkował gorzałki, tylko spustem lub beczką sprzedawał; 9) mieszczanie schadzki w ratuszu expedíowac i trunki brać na wesele, chrzciny, pogrzeby, kontraktem opisano; tudzież muzyka grać w ratuszu powinna, a nie w innych domach; 10) płacenie od beczki soli sprzedanej. Reparacya i konserwacya budynków przez arendarza ostrzeżona. Prowent z miasta P. in a. 1764 (wymieniony szczegółowo) wynosił 1550 zł. 27Va gr.. a onera et expensa fundi 148 zł. 6 gr."

[SGKP]