Potoczyska, pow. horodeński

Potoczyska, wieś pow. horodeński, odl. 11'25 kim. na płn. od Horodenki, na płd.-zach. brzegu Dniestru, który tu płynie od Uścieczka ku Zaleszczykom w licznych zakrętach z płn.-zach. ku płd.-wsch. Granice: wschód. Dniestr a za nią, Iwanie, połud. Strzylce, zachód. Siemakowce, Biłka i Michalcze, półn. Dniestr a za nią Uścieczko. Obszar dwor. ról, łąk i past. 754, lasu 1452 mr.; włość. 3271 mr. gr.; gleba urodzajna, brzegi Dniestru lasem porosłe. W 1857 r. 1974 mk.; 1880 r. w gm. 2436, na obszarze dwor. 111; rz.-kat. 94, gr.-kat. 2000; par łac. Horodenka, gr.–kat. w miejscu; cerkiew murowana postawiona i poświęcona 1806 r. p. w. św. Michała. Księgi metryk sięgają 1782 r. Szkoła etat. o 1 nauczycielu, w 1886/7 było dzieci gr.-kat. obrządku w wieku szkol. 422. Wszystkie urzędy w Horodencc. Kasa pożycz, gm. z kapit. 722 złr. Właściciel pos. dwor. Jakub baron Romaszkan. W 1869 r. wyorano na polach wsi starożyiny krzyżyk (relikwiarz), oddany do zbiorów Akademii umiejętności w Krakowie. Wedle badań J. Kopernickiego istniała tu na niwie „Baszkirce" przedhistoryczna osada; niwa ta stanowi wraz z niwami: Priskie, Krogulec, Krąglak, Leszówka, Kuty i Dulawa, należącemi do pobliskiej wsi Horodnica, Bzereg osad przedhistorycznych. Wieś Horodnica ma znaczenie archeologiczne, jako punkt na pograniczu dawnego państwa rzymskiego i prawdopodobnie jedna ze stacyi na starożytnym szlaku handlowym z południa ku Bałtykowi. Poszukiwania dokonane tamże przez Kopernickiego i właściciela dóbr Władysława Przebysławskiego sprawdziły to domniemanie. Olbrzymie grodzisko, liczne ślady osad przedhistorycznych, które je otacza ły, groby, o których starożytności świadczy rodzaj ich budowy i sposób grzebania, nakonieo wielka ilość i rozmaitość przedmiotów starożytnych, niekiedy wcale nieznanych dotąd archeologom, każą domniemywać się, że Horodnica musiała być ogniskiem środkowem przedhistorycznej ludności tamtego kraju, lub przynajmniej jedną z główniejszych miejscowości. Cała okolica Potoczysk, jak Horodnica, Strzylce, oraz dalsze miejscowości: jak: Siemakowce, Torskie i Czornelica są polem poszukiwań dla archeologów. Grodzisko w Horodnicy, wedle zdania badaczów, było obronnem schronieniem dla ludności tej okolicy. Liczne groby kamienne odkryto w Horodnicy, Potoozyskach i innych pobliskich miejscowościach, dostarczyły też mnóstwa ciekawych zabytków.
[SGKP]