Etymologia nazwisk (2)

Nazwisko Firczyk z kąd pochodzi

Kirzycz ,Dziuma

Nazwisko Firczyk z kąd pochodzi

Firczyk - od fircyk, pędziwiatr, elegant. Skąd pochodzi? Dobre pytanie!

Kirzycz ,Dziuma

Kirzyc - od kier-, por. kir, dawniej kier ‘czarny materiał symbolizujący żałobę’ ( wcześniej dokładnie definiowałem "kier" proszę "szpernąć" kilkanaście wpisów wstecz )
od gwarowego kierać tj. kierować,
od niemieckiej nazwy osobowej Kehr,
od imienia Kirył, Cyryl.

Dziuma - od dżuma, dawniej też dziuma, czuma.

Witam. Czy znalazłoby się coś dla nazwiska Kolbusz?

Witam. Czy znalazłoby się coś dla nazwiska Kolbusz?

Na każdego coś znajdziemy, bez mała tak jak a czasów Jeżowa: "dajcie człowieka a praragraf się znajdzie!"

Kolbusz - notowane po raz pierwszy w 1503; pochodzi od staropolskiego 'kolba' tj 'fechtunek'.
Są i nowsze możliwe etymologie: od 'kolba tj. ‘naczynie laboratoryjne’,
od niemieckiej nazwy osobowej Kolbe
od niemieckiej nazwy osobowej Kolbenbusch.

Ode mnie dodam, że po staroniemiecku a dokładnie w nhd. słowo 'Kolbe' oznacza kij pasterski, taki jakim podpierał się i poganiał owce pasterz tychże. Później słowo uzyskało nowe znaczenie, nie wiem jak to się po polsku fachowo nazywa, to znaczy zmieniło się na "trzymak" do ręki jaki jest przy siodle końskim.
Kolbenbusch również dosłownie oznacza uchwyt do siodła: główka?, naprawdę nie wiem jak to nazwać.

Pozdrawiam.

Witam, czy znajdzie się coś nazwisku Sprys?

Witam

Sprys - od sprys ‘podpora z drzewa do umocnienia ścian; żerdź do podpierania łodzi’.

Bibliografia

Rymut, 'Nazwiska Polaków. Słownik historyczno - etymologiczny, Wydawnictwo Naukowe DWN, Kraków 2001

Pani Ewo pozwolę sobie rozwinąć. Znów gwara kujawska nie zawodzi... Sprys, spros to wypórka w wielodzielonym oknie. Jak są takie np. trzyokienne stare okna, to mają środkowe, wewnętrzne ramy. To są właśnie sprysy. W średnioniemieckim słowo znaczyło oprócz w/w jeszcze ramkę z plastrem, w których pszczoły magazynowały miód.

Zaszprysować znaczy tyle co podeprzeć coś. Niestety słownik polszczyzny 16 wieku kończy się na słowie 'roztryknąć' i tam sprawdzić innych znaczeń nie mogę. Dalej nikt go jeszcze nie napisał...
Pozdrawiam pięknie.

Hej
Jak wygląda herb rodziny Wilków ???
Jak wygląda moje drzewo genologiczne ??? Julia Wilk
Czy od strony Tomaszewskich jest rodzina w Ameryce ??

W księgach metrykalnych parafii św. Szczepana na Piasku w Krakowie, w aktach z początku XIX w. dotyczących tzw. ogrodników zamieszkujących podkrakowskie wioski Nowa Wieś Narodowa, Czarna Wieś, Łobzów itd. równolegle i naprzemiennie stosowane są dwie formy nazwisk - nazwisko utworzone od wyrazu pospolitego i nazwisko uszlachetnione z końcówką -ski , np.: Chmura - Chmurzyński , Mucha - Muszyński , Strzecha - Strzeszyński itp. W aktach późniejszych nazwiska z końcówką -ski nie używano. Poszczególne rodziny do dzisiaj używają nazwiska identycznego ze słowem pospolitym. Z akt jednoznacznie wynika, że obie formy używano wobec tych samych rodzin, a nawet tych samych osób.

Skąd wziął się ten system zapisywania nazwisk w dwóch formach?

Czy na aktach wcześniejszych i późniejszych pojawia się nazwisko tego samego księdza?
Możliwe, że pisownia nazwiska z końcówką -ski była swoistą manierą, a nie efektem "systemu".

Jurek

Zacny bosdefie. Odpowiem ci na przykładzie mojej parafii. We wpisach metrykalnych za lata 1769-96 spotkałem kilkadziesiąt tych samych nazwisk zapisywanych w przeróżny sposób.

Posłużę się przykładem miejscowego organisty, który nazywał się prawdopodobnie Schuppe, albo Schupp. Bardzo często bywał ojcem chrzestnym dzieci. Tak na oko, bo nie liczyłem, ze 200 razy. Jego nazwisko pojawiło się natomiast w następujących zapisach: Szup, Szupp, Szubb, Szub, Szubowski, Szupowski, Szuposki. Jego żona to była Szubina, Szubinowa, Schupinowa, Szupińska, Szupinoska itp.

Drugi przykład. Miejscowy piwowar dworski o nazwisku Szabel...cośtam. W sumie też nie wiem jak się nazywał ponieważ końcówki nazwiska były wszystkie z możliwych: Szablewski Szableski, Szabelkowski, Szbelkiewicz itp.

Trzeci przykład, nazwisko Gaś... . Dość bogaty rolnik. W zapisach pojawiał się jako Gasio, Gasiak, Gasiewicz, Gasiński.

Jeszcze jeden przykład. Nazwisko Jezierski - miejscowy młynarz, czyli osoba raczej powszechnie znana. Ten w zapisach pojawiał się również w przeróżnych formach: Jeziorski, Jęziorski, Jęziórski, Jęzioroski itp.

Moim zdaniem istniała prosta rządząca tym chaosem reguła. Nie wiem czy prawdopodobna w odniesieniu do innych regionów Polski, ale wielce możliwa na Kujawach. Wyobrażam sobie miejscowego Maćka z Wólki co go zowią Ślip, niepiśmiennnego, mówiącego tylko gwarą. Przychodzi chrzcić dziecię i co mówi: "Ślip'ym", a wikary główkuje i zapisuje: jeden Ślip, inny - Ślipski.

Obserwowałem to w dość licznych zapisach. Ten sam wikary tę samą osobę o nazwisku gwarowym: Jęziórski zapisywał 'literacko" jako Jeziorski albo inaczej, ale literacko. Innego o nazwisku gwarowym "Czorny" zapisywał jako Czarny albo Czarnecki albo Czernicki. Przypuszczenia swe popieram jedną konkretną przesłanką. Otóż tłumaczę nie pojedyncze, ale całe rocznik chrztów z mojego środowiska. Znam z imienia i nazwiska około połowy potomków tych, którzy żyli w drugiej połowie 18 wieku w tym samym miejscu. Te same nazwiska, mniej lub bardziej "wygładzone" zapisy gwarowych ich brzmień.

Oczywiście to są jedynie moje prywatne elukubracje i wierzyć w nie nie mus.

-=-=-
Podejrzewam, że u mnie wikary zapisałby: Muchalski i Strzeszewski.

Witam, chciałabym się dowiedzieć cos o nazwiskach: Witecki, Kubacki, Burdacki, Mordarski.
Dziekuję za wszelkie mozliwe informacje.

Dzień dobry.
Czy o nazwiskach Pierzchała i Spychała dowiem się coś więcej? Dziękuję bardzo.

Dziękuję za obszerne uwagi. Oboczność pojawia się w aktach z lat 1815-1826, podpisywali się różni księża. Wytwarzane w tym czasie odpisy akt z wcześniejszych lat sugerują istnienie tej oboczności już w 1779 r., ale teraz widzę, że może to wynikać z maniery kancelarii w XIX w., a nie z faktycznych zapisów w aktach. Regularność tego obocznego zapisu sugerowała, że nie pojawiła się z niechlujstwa lub przypadku. W tych samych aktach pojawiają się również nazwiska przekręcone i błędnie zapisane, ale są to pojedyncze incydenty. Poruszona przeze mnie podwójna pisownia nazwisk wywołała mój niepokój przez swą konsekwencję w stosowaniu i dotyczyła przynajmniej trzech pokoleń tych rodzin. Być może księżom sporządzającym akta nie chciało się wierzyć, że bogaci ogrodnicy mogą mieć tak pospolite nazwiska i ze względów estetycznych uszlachetnili im nazwiska.

Jeszcze jedna uwaga odnośnie "hortulanus'ów". Otóż w aktach pisanych, jakie tłumaczyłem spotkałem określenie hortulanus w dwóch skrajnie różnych znaczeniach.
Znaczenie pierwsze to "zagrodnik" biedaczyna mający morgę albo pół u którego bieda aż piszczała.
Znaczenie drugie to ogrodnik zajmujący się dworskimi ogrodami, chyba zaopatrującymi owe dwory w warzywa czy owoce. Trudno na podstawie zapisów metrykalnych do tego dociec. W każdym razie ci drudzy "hortulanus'i byli tytułowani jako sławetni tj. rzemieślnicy i chyba nie biedni.

Twoja sugestia Bosdefie jest - uważam - bardzo na miejscu. Ja posunął bym się bez kozery dalej i twierdził, że zależało do od "posmarowania". Dwadzieścia cwancygerów za chrzest = Ślimok
czterdzieści cwancygerów za chrzest = Ślimak,
ale 100 cwancygerów to już w zapisach pojawiał się i famatus = sławetny i Ślimakowski.

Mam swoje przesłanki w tej mierze potwierdzające takie twierdzenia. Otóż u mnie w latach 1760-1780 zauważyłem swoiste "wysypy" chrztów dzieci o rodzicach bez nazwisk, dzieci bez ojców, za każdym razem, gdy w parafii pojawiał się z jakiejś okazji zakonnik z zakonów żebraczych.

Witam chciałbym dowiedzieć się czegoś na temat pochodzenia i znaczenia mojego nazwiska