Tuskulany albo Tuskulanasus, willa nad Wilią, tuż pod Wilnem (obecnie w granicach Wilna), za byłym kościółkiem św, Teressy, w 1866 t, 1 dm„ 16 mk, kat. Założona przez gub. wojen, wileńskiego Rymskiego Korsakowa, przez marszałka szlachty Rudolfa Pisankę znacznie upiększona, należała później do Dobrosławy z hr. Olizarów Kramerowej. [SGKP]
Park Tuskulany jest miejscem historycznym. Położony w centrum Wilna nad brzegiem rzeki Wilii. Po przeciwleglej stronie rzeki widnieje kościół św.Piotra i Pawła i dzielnica Antokol. Obecnie w parku zostało kilka niedużych pałacyków, które służą jako sale konferencyjne. Spacerując wąskimi dróżkami parku, można sobie wyobrazić, że kiedyś gospodarzem ogromnego pałacu był król Zygmunt August, póżniej zaś wielu innych słynnych możnowładców. W XVIII wieku dwór należał do kanoników laterańskich, którzy nadali tą nazwę Tuskulanum.
W 1930-1931 na terytorium parku tuskulańskiego nieopodal Białego Dworu według rozkazu Franciszka Walickiego ku czci pamięci ojca Jana wybudowano kapliczkę pw.św.Teresy. Zaprojektował ją architekt Petras Hermanawiczius. Wierzchołek kapliczki zdobi nieduża dzwonnica z krzyżem. W roku 1931 kapliczkę wyświęcono, a miejscowa ludność zbierała się przy niej na niedzielne Msze św.
Często odwiedzała to miejsce śmietanka inteligencji polskiej. Bywali tu kompozytor Stanisław Moniuszko, pisarz Ignacy Kraszewski. Pałac przekazywany był z rąk do rąk. W roku 1940 władze sowieckiej Litwy przekazały dworek NKWD.
Długo milczano o tym, co się działo w murach pięknego pałacu za czasów stalinowskich. Podczas budowy nowych gmachów na terytorium parku, zaczęto wykopywać szczątki ludzkie. I tylko w latach pierestrojki była powołana komisja, która wykryła straszną prawdę.
Na NKWD-owych listach straceńców znalazło się 559 Litwinów, 56 Rosjan, 52 Polaków, 38 Niemców, 32 Białorusinów, 18 Łotyszy, 9 Ukraińców, 3 Żydów jak też ludzie innych narodowości. Z naszych Rodaków byli to żołnierze i dowódcy Wileńskiej Armii Krajowej, przedstawiciele patriotycznie nastawionego duchowieństwa. Ofiarami represji stalinowskich padli ponadto uczestnicy antysowieckiego ruchu oporu, organizatorzy i dowódcy Litewskiej Armii Wolności, uczestnicy antysowieckiego zrywu w czerwcu 1940 roku. Tu też pogrzebano osobników ze świata przestępczego oraz osądzonych służalczych Niemcom Litwinów - oprawców z "Ypatingas burys", mających po łokcie umaczane ręce we krwi Żydów, Polaków i innych niewinnych ofiar z Ponar. Tak straszną prawdę ukrywał park, gdzie szereg lat, nie podejrzewając, odpoczywali i opalali się Wilnianie. Piękne miejsce, ale zarazem trochę ponure. Przygniata też ogromny kopiec na którym postawiony jest pomnik, przypominający setki wyciągniętych ku niebu rąk. Szczątki ofiar umieszczono w kolumbarium, które było uroczyście otwarte w Dniu Wszystkich Świętych w roku 2004.
Napisy na płytach po litewsku:
Tu spoczywają zwłoki ofiar, które przeniesiono do kolumbarium w roku 2004. Byli skazani na śmierć w roku 1944-47 w więzieniach NKWD
Po dokonaniu i badaniu wykopalisk na terytorium parku tuskulańskiego w roku 1994-96 był wykryty masowy pochówek zwłok ludzkich. Znaleziono szczątki 724 osób. 2 listopada 2004 roku urny z szczątkami przeniesiono do kolumbarium wybudowanym na tym terytorium. ZBRODNIA POPEŁNIONA, BÓG SĘDZIĄ Pełna linia pogrzebanych
