Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.

Kulczyce, pow. samborski

23.02.2017 14:40
Kulczyce (po rus. Kulczyczi) rustykalne i szlacheckie, wieś, w pow. samborskim, 7 km. na wsch. od sądu powiat., urzędu poczt., stacyi kolej, i telegr. w Samborze. Na płn. leżą Babina, Kalinów, Kruźyki i Kornalowice, na wsch. Dublany-Kranzberg, na płd. Horodyszcze i Szade, na zach. Radłowice i Sambor (przedmieście dolne). wieś, dzieli się na liczne przysiółki i dworzyska. Przez płn. zach. narożnik płynie Dniestr. Wchodzi on tu z Radłowic i płynie zrazu na płn., potem na wschód a następnie skręca się na płd. wsch., na płd. na wsch., tworząc granicę od Krużyk. Do Dniestru płynie z obszaru płn. kilka małych potoków, z których najznaczniejszy potok Łowiec w stronie płn. zach. W środkowej części obszaru nastaje potok Warytyna (dopływ Bystrzycy), płynie w kierunku płd. wsch. do Dublan, zasilony w obrębie Kulczyc małemi strugami, z których znaczniejsze: pot. Roztoka od lew. brz., pot. Prut od praw. brz. W płd. zach. stronie obszaru nakoniec nastaje pot. Żon z kilku strug małych i płynie na płd. wsch., przeważnie na granicy Szadego, do Horodyszcza, gdzie wpada do Czerchawy, dopływu Bystrzycy, W środkowej części obszaru, bliżej granicy zach., leżą zabudowania wiejskie, podzielone na liczne przysiółki i dworzyska (Witczyzna, Mohiłowszczyzna, Tarabanowszczyzna, Oleksięta, Szabelki, Dubeńsko, Poliwki, Szłobany, Tulaki, Duszynicze, Czmajły, Uhersko, Chapki, Wołczki, Sztokajły, Podgłęboka, Kostyki, Daszynicze, Ruczki, Kołodczaki, Pobok, Popiele, Kulki, Hubiaki, Spas, Czopy, Zahajły, Laski, Zazulki, Ruczki, Śmietanki, Ulica, Dobrzany, Aspany, Barany). Część wsi zwie się Wygodą. Stronę płn. wsch. zajmują lasy: na płn. Dubeńko ze wzgórzem Mogiłka 341 m. wys. na krańcu płd. zach,; na płd. Warytyna. W płd, zach. stronie obszaru dochodzi wzgórze Neuka 356 m. a na wsch. od niego krzakami porośnięty obszar Turowina 348 m. wieś, przerzyna kolej naddniestrzańska; wchodzi ona tu z Radłowie i idzie w kierunku płn. wsch., potem płd. a na koniec płd. wsch. do Dublan.

Własn więk. ma roli or. 155, łąk i ogr. 26, pastw. 39 lasu 398 mr.; własn. mniej, roli or. 1851, łąk i ogr. 408, pastw. 950, lasu 845 mr. Według spisu z r. 1880 było w K. rustykalnych 410, w K. szlacheckich 1567 mk. w gminie, 17 na obszarze dwor. (obrz. gr.-katol. z wyjątkiem kilkudziesięciu rzym,-katol.).

Par. rzym.-katol. w Samborze, gr.-katol. w miejscu, należy do dekanatu samborskiego a dyecezyi przemyskiej. We wsi są 3 cerkwie, szkoła etat. 1-kl. i kasa pożycz, gminna z kapit. 3111 zł.

Za czasów polskich należała wieś, do dóbr koronnych, ekon. samborskiej ziemi przemyskiej. W lustracyi ekon. samborskiej za czasów Jana III (Rkp. Ossol. Nr. 1255, str. 21 i 22) czytamy: ,,K. należą do klucza babińskiego. Z dawna miała wieś, łanów 20, między tymi popowskich zdawna do cerkwi należących 4, karczmarskich 2, zagrodniczych 2, oleksińskich i wołczyńskich 2. Między powinnościami wsi wymieniono, że, wedle dekretu referendarskiego z r. 1609, powinni byli z ćwierci dawać po 4 półmiarki chmielu, albo owsa kłodę za chmiel; teraz że chmiel zginął i u nich się nie rodzi, tedy chmielowego opłacają z ćwierci po gr. 16. Płacono zdawna z tej wsi spasnego zł. 24. Ale że teraz, jako gromada zeznaje, gościniec się inną obrócił stroną, bo szlachta przez swoje grunta jeździć nie pozwala, tedy ten prowent nie wchodzi do skarbu; jednakże zamek samborski uczyni staranie, aby droga zwyczajnym traktem obrócona była i ten dochód skarbowi nie zginął. Oleksińskie wolnictwo trzyma p. Wołczak Kulczycki, które ma w sobie ćwierci 2. P. Promiński i Dwernicki także za Dniestrem po 2 ćwierci trzymają, snać za przywilejami, których nie pokazali. Podymne płaci gromada przy czynszach takim sposobem, że kiedy na półłanku będzie 5 chałup, to jednę uwalniają. Zagrodnik tylko jeden jest. Panowie szlachta z Kulczyc odebrali zdawna ćwierci 12 gruntu ekonomicznego i teraz znowu in a. 1680 tyleż odebrali; więc aby in haereditatem tego gruntu sobie nie obrócili, wkładamy to na zamek samborski, aby o to czynie nie zaniedbywał. A ponieważ insze ciężary ponoszą tameczni poddani od tychże pp. szlachty w Kulczyoach, którzy tym poddanym pola odejmują, zboża spasają, sady wyrębują, ludzi biją, tedy, aby zamek samborski osobliwą dał protekcyą tymże poddanym i bronił onych od takich bezprawi, zlecamy". Extrakt inwent. ekon. sambor. z r. 1760 (Rkp. Ossol. Nr. 1632, str. 158) zawiera następujące ciekawe szczegóły: „Tej wsi powinno być podług dawniejszych rewizyj łanów 20, czyli ćwierci 80. Lecz teraz przez opresye od szlachty tamecznych i oderwanie gruntów ta wieś spustoszała. Prócz tych ćwierci 80 powinno być skarbowego gruntu ćwierci 60a/4. Lecz z między tych jedne szlachta poodbierała, drugie chaszczami pozarastały, trzecie odłogiem leżą, gdzie niektóre zaś obsiewają i płacą z każdego zagonu stajanego do folwarku kalinowskiego po gr. 3, co jesiennej rewizyi podpadać ma. Czynsze z tej wsi od gromadki 41 zł. 5 gr., czynsz z uprzywilejowanych gruntów 52 zł. Uprzywilejowani posesorowie gruntu mają płacić hybernę na gardekurów i inne ciężary ponosić. Karczemka w tej wsi z chrustu, gliną oblepiona, słomą poszyta, należy do blechu samborskiego. Lasy do tej wsi należą: młode drzewa różnego rodzaju od granicy szadowskiej i horodyskiej po granicę dublańską i chaszcze tejże wsi nazwane Osikowiec, między któremi znak granicy: Przekop".

Z Kulczyc pochodzą liczne szlacheckie rodziny Kulczyckich. Stąd pochodził też ten Kulczycki, który w r. 1683, podczas oblężenia Wiednia przez Turków, przedarł się z miasta przez obóz turecki do obozu ks. Lotaryńskiego, a potem wrócił do miasta i przyniósł wiadomość o bliskiej odsieczy. On to założył później w Wiedniu pierwszą kawiarnię. We wsi są ślady wielkich okopów i wzgórze zwane do dzisiaj Mogiłką.
[SGKP]

Odpowiedzi (1)

23.02.2017 15:44
1422 - Hryćko Śmietanka, łowczy królewski (zapewne powyższy), świadczy przy rozgraniczaniu Strzyłek od św. Spasa, (podpisane w Samborze 21.1.)[8]

1425 - Hryćko Śmietanka z Kulczyc - łowczy królewski (1422). W 1425 ma sprawę z Andrzejkiem z Kulczyc [3]

1565 - wieś królewska, 36 kmieci na ćwierciach łanowych (dają czynszu rocznie po 16 gr). Dawny podatek miodu (obecnie florenów 16), dawniej każdy kmieć dawał półkłody chmielu (ob. po 15 gr), dawniej każdy kmieć dawał grzyby (teraz po 1 gr - starosta zrezygnował z tego), starosta tego miejsca - wojewoda podolski, każdy "na dwa zbory, per gallos" daje 2, z każdej nicy 4 kury, Karczma z arendą daje 10.[7]

1589 - Hryćko Kulczycki "Tarasowicz" - dziedzic Kulczyc [3]

1590 - Szlachetny Iwanko Śmiotanka Kul​czycki, pewną część swoję we wsi Kulczycach szlachetnemu Waśkowi Śmiotance Kulczyckiemu, bratu swemu rodzonemu [6]

1633 - Paweł Kulczycki - dziedzic na Kulczycach [3]

1658 - Piotr Kulczycki - dziedzic na Kulczycach [3]

1671 - Jan Topolnicki, dziedzic dóbr, z synem Piotrem, występują przeciwko Hryciowi Kropiwnickiemu o własność ziemi [1]

1674 - Wasko Topolnicki uczynił darowiznę Annie i jej mężowi Dymitrowi Kulczyckiemu [1]

1676 - Iwan Topolnicki, właściciel w Kulczycach, daje w dzierżawę a później robi cesje córce brata stryjecznego Pawła - Mariannie i jej mężowie Mikołajowi "Oleszkowiczowi" Popielowi [1]

1677 - Iwan Topolnicki, daruje Teodorowi "Czopik" Kulczyckiemu 30 f.p. ma dobrach w Kulczycach[1]

1679 - Dymitr Uruski i Anna Topolnicka (c. Iwana) legitymowali się z części Kulczyc należącej do Grzegorza Kulczyckiego[1]

1681 - Stefan Popiel, dziedzic Kulczyc, wystąpił przeciw Mateuszowi Manastyrskiemu i jego żonie Mariannie Topolnickiej, oraz Ewie Topolnickiej [1]

1682 - Waśko Topolnicki i Pazja Manastyrska, podpisali posag (dobra w Kulczycach) córce Fennie narzeczonej Grzegorza Kulczyckiego, prezbitera gr-kat. [1]

1686 - Stanisław "Gutor" Kulczycki, dokonuje cesji w dobra orne w Kulczycach na s. 400.f.p. Senowi Topolnickiemu s. Iwana [1]

1688 - Mikołaj "Oleszkowicz" Popiel i Marianna Topolnicka (c. Pawła) potwierdzają posiadanie ziemi w Kulczycach, w części Andrzeja "Hust" Kulczyckiego [1]

1689 - Ewa Czukiewska (Czajkowska?) wdowa po Janie Topolnickim mieszka z synami: Piotrem i Grzegorzem w Kulczycach. Sprawa o zniesławienie przeciw Aleksandrowi Dobrzańskiemu z Teodorą i Fesją Topolnicką, oraz druga przeciw Fennie Topolnickiej i Grzegorzowi "Śmietanka" Kulczyckiemu - prezbiterowi. [1]

1691 - Jan "Kaszkiewicz" Kulczycki, prezbiter gr-kat z synem Symonem i jego żoną Fesianną Sokołuwną oraz wnukiem Bazylim wystąpili przeciwko Grzegorzowi "Śmietanka" Kulczyckiemu, żonie Fennie i synowi Janowi o zniesławienie [1]

1692 - Iwan Topolnicki z żoną Ewą i synem Piotrem użytkują dobra w Kulczycach - własność: Jan "Wołczko" Kulczycki[1]

1693 - Jacek Kulczycki, dziedzic w Kulczycach, wystąpił o znieważenie przeciw Piotrowi Topolnickiemu i jego synowi. [1]
- - Paweł Kulczycki wystąpił przeciwko Piotrowi i Ewie Topolnickim oraz ich synowi Iwanowi o dobra w Kulczycach [1]

1694 - Waśko Topolnicki z wnukiem Piotrem, cedują na Jana Kulczyckiego część Kulczyc[1]

1698 - Jan Topolnicki i Marianna Kulczycka z Kulczyc wystąpili przeciwko Mikołajowi Kulczyckiemu o ziemię i znieważenie. [1]

1699 - Piotr Topolnicki z synem Janem potwierdzili własność - świadek Andrzej Baraniecki [1]

1700 - Piotr Topolnicki z Kulczyc założył protest przeciwko Kulczyckim [1]

1704 - Jan Kulczycki, dziedzic w Kulczycach wystąpił przeciwko Andrzejowi Topolnickiemu o znieważenie [1]

1708 - Piotr Topolnicki dziedzic w Kulczycach i Anna Kulczycka, wystąpili przeciwko Kulczyckim [1]

1711 - Stefan Kulczycki, dziedzic dóbr w Kulczycach wygłosił protest przeciwko Janowi Jaworskiemu i jego żonie Katarzynie Topolnickiej i jej bratu Piotrowi [1]

1713 - Jan Topolnicki i Ewa, pożyczyli od Katarzyna Kulczyckiej 100 f.p. zastawiając dobra w Kulczycach [1]
- - Piotr Kulczycki i Urszula Kamińska wypłacili córce Katarzynie - narzeczonej Piotra Topolnickiego 100 f.p.. Gwarantem pożyczki był Stanisław Pogroszewski. [1]

1720 - Piotr Topolnicki, dziedzic w Kulczycach, wystąpił przeciwko Kulczyckim [1]

1725 - Jacek Baraniecki, wystąpił przeciwko Stefanowi Topolnickiemu i jego żonie Katarzynie, posesorów w Kulczycach [1]

1728 - Kulczycki wystąpił przeciwko Pawłowi Topolnickiemu z żoną Anastazją, oraz Stefanowi Topolnickiemu z Katarzyną o znieważenie. [1]
- - Stefan Topolnicki udziela pełnomocnicwta żonie Katarzynie "Śmietanka" Kulczyckiej

17929 - Szymon, Paweł, Stefan z ojcem Janem i jego braćmi Teodorem i Andrzejem Topolniccy legitymują się z Kulczyc. świadk: Szymon Popiel. Zapis ojca i stryjów dla synów.[1]

1731 - Dochodzi do sprzedaży gruntów (wg umowy z 1724) między Marianną Dobrzańską (c. Aleksandra i Fesji Topolnickiej), Piotrem Topolnickim z Katarzyną Kulczycką, Marianną Kulczycką ze Stanisławem Pogroszewskim oraz Katarzyną Kulczycką. Umawiał się Teodor Kulczycki z wymienioną wyżej siostrą Marianną. [1]

1733 - Jan Topolnicki i Anna Dobrzyńska potwierdzają szlachectwo syna Samuela, oraz dzieci Jana z I małż. z Marianna Kulczycką: Piotra, Andrzeja, Teodora i Stefan. Potwierdzają donację na dobrach w Kulczycach. świadek: Kazimierz Gałkowski[1]

1736 - Kazimierz Gałkowski, właściciel dóbr w Kulczycach zapisał braciom stryjecznym Szymonowi i Stefanowi Topolnickim ziemię w Kulczycach, a nie zapisał Janowi i Andrzejowi - braciom[1]

1739 - Kazimierz Gałkowski występuje przeciwko Stefanowi Topolnickiemu z żoną Katarzyną Kulczycką o dziedziczenie na Kulczycach. [1]

1744 - Jan "Ząb" "Oleskowicz" Topolnicki z żoną Marianną "Szumiło" Kulczycką synem Stefanem i wnukiem Grzegorzem dziedziczą po Andrzeju Topolnickim.[1]
- - certyfikat szlachectwa Stefana "Oleskowicza" Topolnickiego dla jego synowców: Pawła, Jana i Andrzeja (braci rodzonych), synów Andrzeja, dziedziców i posesorów w Kulczycach [1]

1746 - Jan Topolnicki i Marianna "Szumiło" Kulczycka legitymują syna Stefana z Kulczyc. Podobnie Paweł "Śmietanka" Kulczycki z żoną Marianną Topolnicką i Paweł Topolnicki z bratem Stefanem. świadkiem jest Stefan Kulczycki.[1]
- - Stefan "Oleskowicz" Topolnicki z żoną Katarzyną "Śmietanka" Kulczycką i synem Janem uroczyście przyrzekają że są stanu szlacheckiego, posiadając dobra w Kulczycach. Świadek Grzegorz Kulczycki. [1]

1762 - Teodor Topolnicki i Anna Kulczycka, poświadczają za syna Jana z Kulczyc, będąc dłużnym Mariannie Lewickiej 100 f.p. [1]

1782 - legitymacja szlachecka - Kulczycki z Kulczyc Dyonizy i Jakób . . . Jakób, Wicesgerent Sa-du grodzkiego bełzkiego Przem. Sąd grodzki [2]
- - legitymacja szlachecka - Kulczycki z Kulczyc Tomasz Przem. Sąd grodzki [2]
- - legitymacja szlachecka - Wisłocki z Kulczyc Józef Członek Stanów Przem. Sąd grodzki [2]
- - legitymacja szlachecka - Wisłocki z Kulczyc Ignacy (syn Jana) . . . Sanoc.Sąd grodzki [2]
- - legitymacja szlachecka - Wisłocki z Kulczyc Antoni . Sanoc. Sąd grodzki [2]
- - legitymacja szlachecka - Wisłocki z Kulczyc Baltazar Lwow. Sąd ziemski [2]
- - legitymacja szlachecka - Wisłocki Z Kulczyc Karol, Wojciech i Ignacy (synowie Jana, wnukowie Stanisława) Przem. Sąd ziemski [2]

1800 - Jan Popiel, ur. 24.2.1800 Kulczyc [4]
- - Antoni Dwernicki sprzedaje Walentemu Gruszce części w Kulczycach zwane Wilczyzna i Mohylowszczyzna [5]

1808 - legitymacja szlachecka - Kulczycki Zyhajto s Kulczyc Smuk h. Sas Szczepan Wydział Stanów [2]

1844 - legitymacja szlachecka - Wisłocki a Kulczyc Jan Józef Antoni tr. im., prawnuk Adama Wydział Stanów [2]

Bibliografia

[1] AZPrzem - w CDIAL (odpis za Chojnacka M., "Topolniccy" Praca doktorska na UG)
[2] [pocz.]
[3] [Bon.]
[4] [par.]
[5] Oss.141-2-138
[6] Semkowicz - Wywody szlachectwa ...
[7] Opysy korolivshchyn v zemlyakh ruskykh XVI viku (red. Mykhayl Hrushevski) t. 3 w: Zherela do istoriyi Ukrayiny-Rusy, Lwów 1900
[8] Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z Archiwum tak zwanego Bernardyskiego we Lwowie w skutek fundacyi Alexandra hr. Stadnickiego, wydane staraniem Galicyjskiego Wydziału Krajowego, t. VII, wyd. Lwów 1878
.