Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.
Dmowscy herbów Nałęcz, Pobóg i Rogala
11.05.2009 15:33
Dmowscy herbów Nałęcz, Pobóg i Rogala
Napisał Robert
środa, 24 maj 2006
Stąd pochodził Roman Dmowski
Rodzina Dmowskich herbów Nałęcz, Pobóg i Rogala
Najstarsze zachowane źródła pisane dotyczące rodziny Dmowskich, osiadłej w Dmochach pod Sokołowem, pochodzą z połowy piętnastego stulecia. W dokumentach z lat 1455-1482 wymienia się kilkunastu jej przedstawicieli.
Pierwsza wzmianka pochodzi z 1455 r. i występuje w niej niejaki Retko z Dmochów, zapewne założyciel wsi Dmochy Retki. Jeśli chodzi o wieś Dmochy Rogale jest w archiwaliach notatka z 1476 r., gdzie oprócz Adama i Stanisława z Dmochów zapisano również panią „Rogalinę”, zapewne wdowę po dziedzicu Dmoch Rogali. Zresztą na Rogalach, których nazwa według znawców zagadnienia pochodzi nie od imienia, ale od nazwy herbu szlacheckiego „Rogala”, posiadali w 1482 r. swoje dobra także Stanisław Dmowski, a zapewne także Mikołaj, Andrzej, Jakub i Maciej Dmowscy. W 1464 r. doszło pomiędzy Dmowskimi, herbu Nałęcz, a ich niedalekimi sąsiadami Osińskimi, herbu Cholewa, do sporów o granice majątków i musiał interweniować starosta drohicki, nakładając pomiędzy zwaśnione strony wadium. Co się zaś tyczy nazwy wtórnej nieistniejącej dziś wsi Dmochy Rozumy, którą ostatecznie mieszkańcy opuścili w połowie XIX w., prawdopodobnie pochodzi ona od imienia „Razmuz”, choć zdania na ten temat są podzielone.
Pospolite ruszenie
W 1528 r. na pospolite ruszenie do Drohiczyna stawiło się z Dmoch pięciu konnych szlachciców. Podczas kolejnego popisu wojskowego szlachty podlaskiej pod Radoszkowicami, opodal Mińska na Białorusi, delegacja była już znacznie liczniejsza. Z czterech wsi Dmochy (Mingosy, Rętki, Rogale i Rozumy) przybyło w sumie 36 osób, z czego 19 konno a 17 pieszo, ponad połowa w pełnym uzbrojeniu, pozostali z mieczami i włóczniami. W wyniku przeprowadzonego tam dokładnego spisu znamy imiona gospodarzy i współdziedziców, wiemy ilu dokładnie ich było oraz pośrednio, jak byli zamożni. W 1580 r. podatek odprowadzali w swoim imieniu oraz innych mieszkańców m.in.: Stanisław Dmowski syn Jarosława współwłaściciel Dmoch Mingosów, Reczek i Jeruzali oraz Adam z Mikołajem bracia Lipkowie z Dmoch Rogali i Rozumów. Uiszczono wówczas odpowiednią kwotę z 20 włók ziemskich.
Pogłówne z 2 poł. XVII w.
Na podstawie tzw. pogłównego z 1676 r., gdzie wyszczególniono dokładnie rodziny zamieszkałe w Domochach wiemy, że w Rętkach mieszkało wtedy osiem rodzin Dmowskich oraz Krasowscy, Rozbiccy i Nasiłowscy. W Rogalach było aż 18 rodzin i to sami Dmowscy, zaś w Rozumach pięć rodzin Dmowskich, dwie Rozbickich, Dolińscy i Sikorscy. Dla odróżnienia Dmowscy stosowali, tak jak wiele innych licznych rodów, przydomki pomagające zidentyfikować bliżej poszczególne rodziny i ustalić ich powiązania. Wśród nazw dodawanych do nazwiska znajdujemy, m.in., Bućków, Czyżów, Królów, Mingosów, Nerków, Siwków Sokołków, Trzcionków Wojewodów i innych.
¦lady w dokumentach.
W osiemnastym stuleciu przedstawiciele rodziny Dmowskich wielokrotnie kupowali i sprzedawali ziemię w okolicy. W 1746 r. Kacper Dmowski sprzedał swoje dobra, położone w Długich Grzymkach nad Bugiem. Z kolei w 1729 r. Wojciech Dmowski, syn Łukasza kupił od Anny Dmowskiej część wsi Dmochy Rogale. W 1750 r. Stanisław, syn Andrzeja zakupił od Jaruzelskich dobra położone w Dmochach Rętkach. W przypadku tego Stanisława znajdujemy w Herbarzu Bonieckiego wzmianki dotyczące jego potomków w osobach: urodzonego w 1728 r. syna Wawrzyńca, żonatego później z Apolonią Krasnodębską. Z tego związku przyszli na świat w latach 1763-1767 trzej synowie: Aleksander, Andrzej i Władysław. W 1756 r. część Dmoch nabył od Remiszewskiej Marcin Dmowski, syn Tomasza. W 1784 r. w tej samej wsi kupił dobra od Nasiłowskich Kazimierz Dmowski. Do podobnej transakcji doszło wtedy pomiędzy kuzynami Dmowskimi, tj. Antonim i Grzegorzem, synem Andrzeja. Dmowscy kupowali także w sąsiednich wioskach, położonych niedaleko ich gniazda rodowego. Franciszek i Szymon, synowie Grzegorza kupili majątek w Przywózkach. Tegoż roku Franciszek nabył od Wężów dodatkowo ziemię położoną we wsiach Dmochy Rętki i Jeruzale. Ten sam Franciszek Dmowski jeszcze w 1795 r. odkupił od swojego brata Piotra ziemię położoną pod wsią Przywózki. Przywózki były atrakcyjne również dla innych Dmowskich, bowiem w 1770 r. część tej osady od Błońskich zakupił Aleksander Dmowski, syn Andrzeja, a w 1791 r. podobny nabytek zrobił jego potomek w osobie Dominika Dmowskiego.
Gałęzie rodzinne.
Ród Dmowskich dziedziczył wówczas także na dobrach położonych w Osinach Dolnych. W 1746 r. Jan Dmowski, syn Wawrzyńca przekazał swój majątek Jackowi Dmowskiemu, żonatemu z Petronelą Dmowską, z którą ów miał syna Pawła urodzonego w 1748 r. Z Osin pochodził aresztowany przez Rosjan w 1864 r. Maciej Dmowski. Tego Moskale uwięzili za popieranie powstania styczniowego. Ze szczegółowych informacji, dotyczących rodu Dmowskich znajdziemy w książce Zbigniewa Wąsowskiego „Monografia parafii Rozbity Kamień na Podlasiu”. Dzięki zebranemu, obszernemu materiałowi można ustalić rodowe korzenie sięgając nawet kilkunastu pokoleń wstecz. Spośród bardziej utytułowanych i znanych Dmowskich są, m.in. sędzia Stefan Dmowski, skarbnik parafii i właściciel majątku Dmochy Reczki, a sędzia trybunału podlaskiego w 1841 r. Władysław Dmowski. W dziewiętnastym stuleciu szlachectwo swoje udowodnili przed zaborcą rosyjskim bracia Ludwik i Franciszek Dmowscy synowie Macieja (1853 r.), potem w 1858 r. dokonał tego Henryk, syn Franciszka, także bracia Stanisław, Franciszek i Jan Dmowscy synowie Józefa z Barbary z Księżopolskich (1860 r.) oraz w 1862 r. Julian i Wacław, synowie Walentego i Józefy z Lenarskich.
Służyli ojczyźnie
Życie w obronie ojczyzny oddał Tadeusz Dmowski. W czasie wojny polsko – bolszewickiej został ranny w bitwie pod Makowem i zmarł 3 września 1920 r. Jednak sławą przyćmił ich, wszystkich wywodzący się korzeniami z Dmoch pod Sokołowem, polityk Roman Dmowski (1864-1939), o którym czytamy w notce biograficznej: „współzałożyciel i przywódca Narodowej Demokraci, pisarz polityczny. W 1893 r. z Balickim przekształcił Ligę Polską w Ligę Narodową. W 1893 r. główny założyciel Stronnictwa Narodowo Demokratycznego, przewodniczący KPN w Paryżu i delegacji polskiej na paryską konferencję pokojową w 1919 r., a w 1923 r. minister spraw zagranicznych.” W artykule „Podlascy przodkowie Romana Dmowskiego” Zbigniew Wąsowski udowodnił, na podstawie źródeł metrykalnych, że dziadek Romana Dmowskiego Kazimierz Dmowski przyszedł na świat 15 grudnia 1770 r. w Dmochach Mingosach i był „najstarszym z sześciorga dzieci Wawrzyńca Dmowskiego przydomku „Bućko”, (potomka Kazimierza Dmowskiego) i Agnieszki z Wojewódzkich, córki Mikołaja i Katarzyny z Paczóskich z Sikor Dużych.”
Przeszłość a teraźniejszość
Migracje poszczególnych Dmowskich na nowe tereny trwają od XVI w. Dziś Dmowskich znajdujemy rozsianych nie tylko po okolicy i w kraju, ale także poza granicami Polski. Podczas wizyty u prezesa OSM Kosów, Witolda Dmowskiego dowiedziałem się, że jego rodzina, pochodząca z Dmoch Rogali i gospodarząca tam na 30 morgach, sprzedała tamtejsze dobra w po I wojnie światowej i zakupiła osiemdziesięciomorgowy mająteczek w Dębem pod Kosowem Lackim. Bolesław Dmowski, który był inicjatorem przeprowadzki z dawnego gniazda rodowego chciał początkowo kupić ziemię na Polesiu, jeździł tam nawet i oglądał gospodarstwo, jednak na usilne prośby żony zrezygnował z tego. Pan Witold Dmowski śmiejąc się skomentował ów fakt: „mieliśmy wiele szczęścia że Apolonia wymogła na Bolesławie poniechanie tamtego zakupu, bo to, co działo się na kresach po 1939 r. z mieszkającymi tam Polakami, do dziś budzi grozę i nie wiadomo czy dziś byśmy ze sobą rozmawiali.”
Mieszkają w ziemi sokołowskiej
Współcześnie Dmowscy mieszkają w naszym powiecie m.in. w: Sokołowie, Dmochach Rogalach, Bujałach Gniewoszach, Gródku, Kosowie Lackim, Księżopolach, Kudelczynie, Przywózkach, Remiszewie Małym, Rozbitym Kamieniu, Sikorach, Skwierczynie, Trebniu, Wiechetkach Dużych, Wojewódkach Dolnych i Trzcińcu Dużym. Ogółem w Polsce nazwiskiem rodowym Dmowski posługuje się blisko 3 tysiące osób, z czego na terytorium dawnego województwa siedleckiego 1190.
DARIUSZ KOSIERADZKI (Życie Sokołowa 2 VII 2004)
Dane uzupełniające, głównie w oparciu o badania Zbigniewa Wąsowskiego i Tomasza Jaszczołta:
Zapisy w Księdze Konsystorza Janowskiego z l. 1469-1488
1475 r. Małgorzata z Dmochów
Noty księdza Dunina - Kozieckiego z najstarszych ksiąg sądowych drohickich:
1455 r. Retko z Dmochów
1469 r. Stanisław Wałach z Dmochów
W. Semkowicz "Wywody szlachectwa..."
1464 r. starosta drohicki nałożył wadium pomiędzy szlachtę Kowiesów i szlachtę herbu ¦lepowron (prawdopodobnie Rozbickich?), tenże starosta nałożył wadium pomiędzy szlachtę z Osin herbu Cholewa a szlachtę z Dmochów herbu Nałęcz.
Dane z Księgi Grodzkiej Drohickiej z l. 1473-1485
1473 r. Jan z Dmochów z Michałem stamtąd i Jan z Dmochów
1476 r. Pani Rogalina z Dmochów, Adam z Dmochów, Stanisław z Dmochów
1477 r. Wjciech z Dmochów, Michał z Dmochów, Jadwiga z Dmochów z bratem Adamem, Mikołaj z Dmochów
1480 r. Maciej z Dmochów
1481 r. Dorota z synem Andrzejem z Dmochów, Maciej z Dmochów, Michał z Dmochów, Stanisław z Dmochów, Mikołaj Dmowski
1482 r. Stanisław z Dmochów "na Rogalińskim", Mikołaj i Stanisław z Dmochów, Andrzej, Jakub i Maciej z Dmochów
Popis pospolitego ruszenia ziemi drohickiej Drohiczyn 1528 r.
Ziemianie z Dmoch Rogali stawili się w pięć koni
Popis pospolitego ruszenia w Rakowie na Litwie 1565 r.:
W środę 8 sierpnia stawił się Stanisław syn Jerzego z Dmochów na koniu zbrojny w oszczep
17 sierpnia - Jan syn Macieja z Rozbitego kamienia w imieniu Szczęsnego z Dmochów wystawił jeźdźca na koniu zbrojnego w oszczep
Popis pospolitego ruszenia w Radoszkowicach opodal Mińska na Białorusi w 1567 r.
Dmochy Mingosy:
Stanisław syn Jerzego - klacz, włócznia, zbroja
Dmochy Rętki:
Jan "Klepacz" - klacz, miecz
Jan "Puzo" - klacz, włócznia, zbroja
Szymon "Kiesik" - klacz, włócznia, zbroja
Szczęsny syn Wojciecha - pieszo, miecz
Szczęsny Klepacki - pieszo, kord
Stanisław "Puzo" wysłał syna Jana - klacz, zbroja
Walenty syn Wawrzyńca - pieszo, miecz
Dmochy Rogale:
Mikołaj syn Kowalca - klacz, miecz, zbroja
Melchior "Trzcionek" syn Wojciecha - klacz, miecz, zbroja
Adam syn Wojciecha - klacz, włócznia zbroja
Jan "Trzcionek" od żony swojej Katarzyny - klacz, zbroja
Mateusz syn Trzcionka - klacz, włócznia, zbroja
wdowa Walentynowa wysłała pieszego sługę z włócznią
Jan syn "Kępki" - klacz, włócznia, zbroja
Paweł syn Macieja - pieszo, włócznia, zbroja
Piotr syn Macieja kowal - pieszo z włócznią
Stanisław syn Mikołaja - klacz, włócznia, zbroja
wdowa Stanisławowa wysłała pieszo syna Jerzego z włócznią
Serafin syn Andrzeja - klacz, zbroja
wdowa Lenartowa stawiła sługę Andrzeja z klaczą w zbroi
Stanisław wysłał Macieja pieszo w zbroi
Wawrzyniec "¦winiopas" wysłał syna Bartosza na koniu w zbroi
Dmochy Rozumy:
Marcin syn Franciszka - pieszo, włocznia
Bartosz syn Stanisława - klacz, włócznia
Stanisław Trzcionek wysłał syna na klaczy z włócznią
Maciej syn Mikołaja - klacz, miecz
Wojciech syn Jana - klacz
Andrzej syn Macieja - pieszo
Jan syn Marcina - pieszo
Jan syn Jaszczułta? - pieszo
Piotr syn Jaszczułta - pieszo
Mikołaj syn jakuba - klacz
Lenart syn Stanisława - pieszo
Maciej Kępa - pieszo z włócznią
Przysięga na wierność Koronie po przyłączeniu województwa podlaskiego do Królestwa Polskiego Drohiczyn 1569 r.:
Dmochy Rogale:
Adam Dmowski syn Wojciecha
Wawrzyniec syn Grzegorza
Maciej Jaszczułt
Jakub syn Lenarta
Maciej syn Jakuba
Marcin syn Stanisława
Jan syn Stanisława
Walenty syn Stanisława
Serafin syn Pawła
Bartosz syn Stanisława
Mikołaj syn Stanisława
Wawrzyniec syn Stanisława
Mikołaj syn Jakuba
Franciszek (Frącz) syn Jakuba
Paweł syn Walentego
Stanisław syn Mikołaja
Grzegorz syn Jakuba
Melchior syn Wojciecha Trzcionka
Jan syn Jakuba
Jan syn Stanisława i w imieniu matki swej Reginy
Stanisław syn Jakuba
Szymon syn Macieja
Piotr syn Macieja i od brata swego małoletniego Pawła
Sebastian syn Macieja
Dmochy Rozumy:
Stanisław syn Jana Kępki
Andrzej syn Jana
Wojciech syn Jana
Andrzej syn Macieja
Maciej syn Mikołaja
Podatek z 1580 r.:
Z Dmoch Rogali i Rozumów zapłacili od włók ziemskich 10 po groszy 15 Adam i Mikołaj "Lepka" (Lipka?) z Dmochów obojga
Podatek z 1662 r. tzw. pogłówne
Dmochy Rętki:
Maciej i Tomasz Paczóscy
Maryna Dmowska
Jan Dmowski Sokolik
Anna Kudelska
Barbara Dmowska Prykowa
Wojciech Dmowski
Wawrzyniec "Sosieński" (Soszyński)
Franciszek i Sebastian Dmowscy
Jan Dmowski
Wojciech Rozbicki
Wojciech Krasowski
Jan Dmowski
Dmochy Rogale:
Dmowscy dziedzicowie Dmochów Rogali od siebie, braci, sióstr, czeladzi po 1 zł osób 40, a od żon i dzieci osób 15
Dmochy Rozumy:
Szymon, Jan, Tomasz, Jaku? Dmowski
Paweł Nasiłowski
Katarzyna Dmowska
Sebastian Rozbicki
Katarzyna Sikorska
Maciej Zaleski
Adam Krasowski
Jan Sikorski
Podatek z 1676 r. tzw. pogłówne:
Dmochy Rętki:
Maciej Dmowski
Grzegorz Dmowski
Krasowski
Piotr Rozbicki
Jan Dmowski
Jakub Dmowski
Krzysztof Nasiłowski
Walenty Dmowski
Kosak?
Franciszek Dmowski
Wojciechowa Dmowska
Dmochy Rogale:
Wojciech Dmowski
Jan Dmowski
Stefan Dmowski
Andrzej Dmowski
Maciej Dmowski
Stanisław Dmowski
Bartosz Dmowski
Maciej Dmowski
Jan Dmowski
Jan Dmowski (II)
Szymon Dmowski
Wawrzyniec Dmowski
Dominik Dmowski
Adam Dmowski
Bartosz Dmowski
Tomasz Dmowski
Piotr Dmowski
Warzyniec Dmowski
Dmochy Rozumy:
Sebastian Rozbicki
Piotr Dmowski
Adam Rozbicki
Wojciech Dmowski
Bartosz Doliński
Michał Sikorski
Stanisław Dmowski
Grzegorz Dmowski
Jakubowa Dmowska
Adam Boniecki "Herbarz Polski" (fragmenty):
Dmowscy herbu Pobóg
Stanisław Dmowski, syn Zygmunta i Andrzej Dmowski, syn Stanisława, dziedziczą na Rętkach w 1585 r.
Wojciech Dmowski syn Łukasza nabył w 1729 r. część wsi Dmochy Rogale od Anny Dmowskiej. Syn jego Mikołaj Dmowski ur. 1741 r. (metryka w Rozbicach)
Tomasz i Wojciech Dmowscy synowie Wawrzyńca, właściciele w 1729 r. części Dmochów.
Marcin Dmowski syn Tomasza nabył w 1756 r. część Dmochów od Rozalii Remiszewskiej, a z żony Salomei syn jego Wawrzyniec Dmowski ur. 1751 r. (metryka w Rozbicach)
Kaziemierz Dmowski syn Józefa nabył w 1784 r. część Dmochów od Nasiłowskiej. Grzegorz Dmowski syn Andrzeja sprzedał w 1782 r. część Dmoch Antoniemu Dmowskiemu.
Ignacy Dmowski, syn Grzegorza ur. 1771 r. (metryka w Rozbicach).
Marianna Dmowska, córka Jakuba Dmowskiego herbu denis (???) za Danielem Wężem.
Stanisław Dmowski, syn Andrzeja nabył w 1750 r. część wsi Reczki, od Jaruzelskich. Syn jego Wawrzyniec Stefan Dmowski ur. 1728 r. (metryka w Mokobodach) ożeniony z Apolonią Krasnodębską, pozostawił synów: Aleksandra Stanisława ur. 1763 r., Andrzeja ur. 1765 r. i Władysława Piotra ur. 1767 r.
Jan Dmowski syn Wawrzyńca, ustąpił część Osin Dolnych w 1746 r. synowi Jackowi, który z żony Pertoneli miał syna Pawła ur. 1748 r. (metryka w Mokobodach).
Franciszek i Szymon Dmowscy, synowie Grzegorza kupili w 1759 r. część dóbr Przywózki, a Franciszek Dmowski tegoż roku nabył także część wsi Jareuzale i Dmochy Reczki od Antoniego Węża, a w 1795 r. część Przywózk od bratanka Piotra Dmowskiego syna Szymona. Aleksander Dmowski syn Andrzeja nabył w 1770 r. część Przywózk od jakuba Błońskiego, a syn jego Dominik Dmowski dokupił jeszcze cząstkę w 1791 r.
Wylegitymowali się ze szlachectwa w Królestwie: Ludwik i Franciszek Dmowscy synowie Macieja w 1853 r., Henryk Dmowski syn Franciszka w 1858 r.; Stanisław, Franciszek i jan Dmowscy synowie Józefa i Barbary Księżopolskiej w 1860 r., a Julian i Wacław Dmowscy synowie Walentego i Józefy Lenarskiej w 1862 r. (przy tych ostatnich Zbigniew Wąsowski autor Monografii parafii Rozbity Kamień na Podlasiu podaje uwagę, że są to bracia Romana Dmowskiego!)
Fragmenty z książki „Sokołów Podlaski. Dzieje miasta i okolic” pod red. G. Ryżewskiego, Sokołów Podlaski 2006, z rozdziału „Osadnictwo lewobrzeżnej części ziemi drohickiej w XV i na pocz. XVI w. – okolice Sokołowa, Węgrowa i Mord. T. Jaszczołt:
„…Dmochy były podzielone w XVI w. na cztery działy: Mingosy, Rogale, Rętki i Rozmumy. Podział ten zaczął kształtowac się niewątpliwie już w 2 poł. XV w. W źródłach spotykamy Jakuba Mingosa występującego w l. 1473-1474. Od jego przydomku pochodzi nazwa pierwszego działu. Rogale powstały na części zasiedlonej przez szlachtę tego herbu. W 1480 r. występowała pani Rogalina, natomiast w 1482 r. była notowana częśc Rogalińska w Dmochach. Mężem owej Rogaliny był Stanisław z Dmoch o przydomku Wałach, zwany również Rogala, poświadczony w l. 1465-1492. W 1532 r. w Dmochach Rogalach występował Marcin syn Wałacha. Rętki pochodzą od Rętka z Dmoch (Ranthk) wymienionego w 1455 r… Dmowscy z Dmochów byli różnych herbów. W Rogalach siedzieli rodowcy herbu Rogala. W 1464 r. starosta drohicki nałożył vadium pomiędzy Osińskich herbu Cholewa i Dmowskich herbu Nałęcz. Byli więc Dmowscy i tego herbu. Natomiast wątpliwym jest herb Pobóg, którego używali dziedzice Dmochów, ale tylko w ziemi nurskiej. Co ciekawe nie pisali się oni Dmowskimi, lecz Dmochowskimi. Herb Pobóg niektórzy Dmowscy przyjęli zapewne po lekturze herbarzy w XVIII i XIX w. W 1528 r. Dmowscy stawili do popisu 5 koni, a zapisani osobno Rętkowie – jednego…”
Rodzina Bolesława Dmowskiego, ok. 1919 r., która dała początek gałęzi współcześnie zamieszkałej w Kosowie Lackim. Od lewej, Władysław Dmowski, Janina Dmowska, córka Bolesława (później z męża Rucińska), siedzi Apolonia z Kosieradzkich Dmowska, żona Bolesława, na rękach Kazimiera Dmowska, córka Bolesława, Bolesław Dmowski, mąż Apolonii, Aleksander Dmowski, syn Bolesława i Zofia Kosieradzka, siostra Apolonii żony Bolesława.
http://www.zsokolowa.com/index.php?opti ... &Itemid=46
Napisał Robert
środa, 24 maj 2006
Stąd pochodził Roman Dmowski
Rodzina Dmowskich herbów Nałęcz, Pobóg i Rogala
Najstarsze zachowane źródła pisane dotyczące rodziny Dmowskich, osiadłej w Dmochach pod Sokołowem, pochodzą z połowy piętnastego stulecia. W dokumentach z lat 1455-1482 wymienia się kilkunastu jej przedstawicieli.
Pierwsza wzmianka pochodzi z 1455 r. i występuje w niej niejaki Retko z Dmochów, zapewne założyciel wsi Dmochy Retki. Jeśli chodzi o wieś Dmochy Rogale jest w archiwaliach notatka z 1476 r., gdzie oprócz Adama i Stanisława z Dmochów zapisano również panią „Rogalinę”, zapewne wdowę po dziedzicu Dmoch Rogali. Zresztą na Rogalach, których nazwa według znawców zagadnienia pochodzi nie od imienia, ale od nazwy herbu szlacheckiego „Rogala”, posiadali w 1482 r. swoje dobra także Stanisław Dmowski, a zapewne także Mikołaj, Andrzej, Jakub i Maciej Dmowscy. W 1464 r. doszło pomiędzy Dmowskimi, herbu Nałęcz, a ich niedalekimi sąsiadami Osińskimi, herbu Cholewa, do sporów o granice majątków i musiał interweniować starosta drohicki, nakładając pomiędzy zwaśnione strony wadium. Co się zaś tyczy nazwy wtórnej nieistniejącej dziś wsi Dmochy Rozumy, którą ostatecznie mieszkańcy opuścili w połowie XIX w., prawdopodobnie pochodzi ona od imienia „Razmuz”, choć zdania na ten temat są podzielone.
Pospolite ruszenie
W 1528 r. na pospolite ruszenie do Drohiczyna stawiło się z Dmoch pięciu konnych szlachciców. Podczas kolejnego popisu wojskowego szlachty podlaskiej pod Radoszkowicami, opodal Mińska na Białorusi, delegacja była już znacznie liczniejsza. Z czterech wsi Dmochy (Mingosy, Rętki, Rogale i Rozumy) przybyło w sumie 36 osób, z czego 19 konno a 17 pieszo, ponad połowa w pełnym uzbrojeniu, pozostali z mieczami i włóczniami. W wyniku przeprowadzonego tam dokładnego spisu znamy imiona gospodarzy i współdziedziców, wiemy ilu dokładnie ich było oraz pośrednio, jak byli zamożni. W 1580 r. podatek odprowadzali w swoim imieniu oraz innych mieszkańców m.in.: Stanisław Dmowski syn Jarosława współwłaściciel Dmoch Mingosów, Reczek i Jeruzali oraz Adam z Mikołajem bracia Lipkowie z Dmoch Rogali i Rozumów. Uiszczono wówczas odpowiednią kwotę z 20 włók ziemskich.
Pogłówne z 2 poł. XVII w.
Na podstawie tzw. pogłównego z 1676 r., gdzie wyszczególniono dokładnie rodziny zamieszkałe w Domochach wiemy, że w Rętkach mieszkało wtedy osiem rodzin Dmowskich oraz Krasowscy, Rozbiccy i Nasiłowscy. W Rogalach było aż 18 rodzin i to sami Dmowscy, zaś w Rozumach pięć rodzin Dmowskich, dwie Rozbickich, Dolińscy i Sikorscy. Dla odróżnienia Dmowscy stosowali, tak jak wiele innych licznych rodów, przydomki pomagające zidentyfikować bliżej poszczególne rodziny i ustalić ich powiązania. Wśród nazw dodawanych do nazwiska znajdujemy, m.in., Bućków, Czyżów, Królów, Mingosów, Nerków, Siwków Sokołków, Trzcionków Wojewodów i innych.
¦lady w dokumentach.
W osiemnastym stuleciu przedstawiciele rodziny Dmowskich wielokrotnie kupowali i sprzedawali ziemię w okolicy. W 1746 r. Kacper Dmowski sprzedał swoje dobra, położone w Długich Grzymkach nad Bugiem. Z kolei w 1729 r. Wojciech Dmowski, syn Łukasza kupił od Anny Dmowskiej część wsi Dmochy Rogale. W 1750 r. Stanisław, syn Andrzeja zakupił od Jaruzelskich dobra położone w Dmochach Rętkach. W przypadku tego Stanisława znajdujemy w Herbarzu Bonieckiego wzmianki dotyczące jego potomków w osobach: urodzonego w 1728 r. syna Wawrzyńca, żonatego później z Apolonią Krasnodębską. Z tego związku przyszli na świat w latach 1763-1767 trzej synowie: Aleksander, Andrzej i Władysław. W 1756 r. część Dmoch nabył od Remiszewskiej Marcin Dmowski, syn Tomasza. W 1784 r. w tej samej wsi kupił dobra od Nasiłowskich Kazimierz Dmowski. Do podobnej transakcji doszło wtedy pomiędzy kuzynami Dmowskimi, tj. Antonim i Grzegorzem, synem Andrzeja. Dmowscy kupowali także w sąsiednich wioskach, położonych niedaleko ich gniazda rodowego. Franciszek i Szymon, synowie Grzegorza kupili majątek w Przywózkach. Tegoż roku Franciszek nabył od Wężów dodatkowo ziemię położoną we wsiach Dmochy Rętki i Jeruzale. Ten sam Franciszek Dmowski jeszcze w 1795 r. odkupił od swojego brata Piotra ziemię położoną pod wsią Przywózki. Przywózki były atrakcyjne również dla innych Dmowskich, bowiem w 1770 r. część tej osady od Błońskich zakupił Aleksander Dmowski, syn Andrzeja, a w 1791 r. podobny nabytek zrobił jego potomek w osobie Dominika Dmowskiego.
Gałęzie rodzinne.
Ród Dmowskich dziedziczył wówczas także na dobrach położonych w Osinach Dolnych. W 1746 r. Jan Dmowski, syn Wawrzyńca przekazał swój majątek Jackowi Dmowskiemu, żonatemu z Petronelą Dmowską, z którą ów miał syna Pawła urodzonego w 1748 r. Z Osin pochodził aresztowany przez Rosjan w 1864 r. Maciej Dmowski. Tego Moskale uwięzili za popieranie powstania styczniowego. Ze szczegółowych informacji, dotyczących rodu Dmowskich znajdziemy w książce Zbigniewa Wąsowskiego „Monografia parafii Rozbity Kamień na Podlasiu”. Dzięki zebranemu, obszernemu materiałowi można ustalić rodowe korzenie sięgając nawet kilkunastu pokoleń wstecz. Spośród bardziej utytułowanych i znanych Dmowskich są, m.in. sędzia Stefan Dmowski, skarbnik parafii i właściciel majątku Dmochy Reczki, a sędzia trybunału podlaskiego w 1841 r. Władysław Dmowski. W dziewiętnastym stuleciu szlachectwo swoje udowodnili przed zaborcą rosyjskim bracia Ludwik i Franciszek Dmowscy synowie Macieja (1853 r.), potem w 1858 r. dokonał tego Henryk, syn Franciszka, także bracia Stanisław, Franciszek i Jan Dmowscy synowie Józefa z Barbary z Księżopolskich (1860 r.) oraz w 1862 r. Julian i Wacław, synowie Walentego i Józefy z Lenarskich.
Służyli ojczyźnie
Życie w obronie ojczyzny oddał Tadeusz Dmowski. W czasie wojny polsko – bolszewickiej został ranny w bitwie pod Makowem i zmarł 3 września 1920 r. Jednak sławą przyćmił ich, wszystkich wywodzący się korzeniami z Dmoch pod Sokołowem, polityk Roman Dmowski (1864-1939), o którym czytamy w notce biograficznej: „współzałożyciel i przywódca Narodowej Demokraci, pisarz polityczny. W 1893 r. z Balickim przekształcił Ligę Polską w Ligę Narodową. W 1893 r. główny założyciel Stronnictwa Narodowo Demokratycznego, przewodniczący KPN w Paryżu i delegacji polskiej na paryską konferencję pokojową w 1919 r., a w 1923 r. minister spraw zagranicznych.” W artykule „Podlascy przodkowie Romana Dmowskiego” Zbigniew Wąsowski udowodnił, na podstawie źródeł metrykalnych, że dziadek Romana Dmowskiego Kazimierz Dmowski przyszedł na świat 15 grudnia 1770 r. w Dmochach Mingosach i był „najstarszym z sześciorga dzieci Wawrzyńca Dmowskiego przydomku „Bućko”, (potomka Kazimierza Dmowskiego) i Agnieszki z Wojewódzkich, córki Mikołaja i Katarzyny z Paczóskich z Sikor Dużych.”
Przeszłość a teraźniejszość
Migracje poszczególnych Dmowskich na nowe tereny trwają od XVI w. Dziś Dmowskich znajdujemy rozsianych nie tylko po okolicy i w kraju, ale także poza granicami Polski. Podczas wizyty u prezesa OSM Kosów, Witolda Dmowskiego dowiedziałem się, że jego rodzina, pochodząca z Dmoch Rogali i gospodarząca tam na 30 morgach, sprzedała tamtejsze dobra w po I wojnie światowej i zakupiła osiemdziesięciomorgowy mająteczek w Dębem pod Kosowem Lackim. Bolesław Dmowski, który był inicjatorem przeprowadzki z dawnego gniazda rodowego chciał początkowo kupić ziemię na Polesiu, jeździł tam nawet i oglądał gospodarstwo, jednak na usilne prośby żony zrezygnował z tego. Pan Witold Dmowski śmiejąc się skomentował ów fakt: „mieliśmy wiele szczęścia że Apolonia wymogła na Bolesławie poniechanie tamtego zakupu, bo to, co działo się na kresach po 1939 r. z mieszkającymi tam Polakami, do dziś budzi grozę i nie wiadomo czy dziś byśmy ze sobą rozmawiali.”
Mieszkają w ziemi sokołowskiej
Współcześnie Dmowscy mieszkają w naszym powiecie m.in. w: Sokołowie, Dmochach Rogalach, Bujałach Gniewoszach, Gródku, Kosowie Lackim, Księżopolach, Kudelczynie, Przywózkach, Remiszewie Małym, Rozbitym Kamieniu, Sikorach, Skwierczynie, Trebniu, Wiechetkach Dużych, Wojewódkach Dolnych i Trzcińcu Dużym. Ogółem w Polsce nazwiskiem rodowym Dmowski posługuje się blisko 3 tysiące osób, z czego na terytorium dawnego województwa siedleckiego 1190.
DARIUSZ KOSIERADZKI (Życie Sokołowa 2 VII 2004)
Dane uzupełniające, głównie w oparciu o badania Zbigniewa Wąsowskiego i Tomasza Jaszczołta:
Zapisy w Księdze Konsystorza Janowskiego z l. 1469-1488
1475 r. Małgorzata z Dmochów
Noty księdza Dunina - Kozieckiego z najstarszych ksiąg sądowych drohickich:
1455 r. Retko z Dmochów
1469 r. Stanisław Wałach z Dmochów
W. Semkowicz "Wywody szlachectwa..."
1464 r. starosta drohicki nałożył wadium pomiędzy szlachtę Kowiesów i szlachtę herbu ¦lepowron (prawdopodobnie Rozbickich?), tenże starosta nałożył wadium pomiędzy szlachtę z Osin herbu Cholewa a szlachtę z Dmochów herbu Nałęcz.
Dane z Księgi Grodzkiej Drohickiej z l. 1473-1485
1473 r. Jan z Dmochów z Michałem stamtąd i Jan z Dmochów
1476 r. Pani Rogalina z Dmochów, Adam z Dmochów, Stanisław z Dmochów
1477 r. Wjciech z Dmochów, Michał z Dmochów, Jadwiga z Dmochów z bratem Adamem, Mikołaj z Dmochów
1480 r. Maciej z Dmochów
1481 r. Dorota z synem Andrzejem z Dmochów, Maciej z Dmochów, Michał z Dmochów, Stanisław z Dmochów, Mikołaj Dmowski
1482 r. Stanisław z Dmochów "na Rogalińskim", Mikołaj i Stanisław z Dmochów, Andrzej, Jakub i Maciej z Dmochów
Popis pospolitego ruszenia ziemi drohickiej Drohiczyn 1528 r.
Ziemianie z Dmoch Rogali stawili się w pięć koni
Popis pospolitego ruszenia w Rakowie na Litwie 1565 r.:
W środę 8 sierpnia stawił się Stanisław syn Jerzego z Dmochów na koniu zbrojny w oszczep
17 sierpnia - Jan syn Macieja z Rozbitego kamienia w imieniu Szczęsnego z Dmochów wystawił jeźdźca na koniu zbrojnego w oszczep
Popis pospolitego ruszenia w Radoszkowicach opodal Mińska na Białorusi w 1567 r.
Dmochy Mingosy:
Stanisław syn Jerzego - klacz, włócznia, zbroja
Dmochy Rętki:
Jan "Klepacz" - klacz, miecz
Jan "Puzo" - klacz, włócznia, zbroja
Szymon "Kiesik" - klacz, włócznia, zbroja
Szczęsny syn Wojciecha - pieszo, miecz
Szczęsny Klepacki - pieszo, kord
Stanisław "Puzo" wysłał syna Jana - klacz, zbroja
Walenty syn Wawrzyńca - pieszo, miecz
Dmochy Rogale:
Mikołaj syn Kowalca - klacz, miecz, zbroja
Melchior "Trzcionek" syn Wojciecha - klacz, miecz, zbroja
Adam syn Wojciecha - klacz, włócznia zbroja
Jan "Trzcionek" od żony swojej Katarzyny - klacz, zbroja
Mateusz syn Trzcionka - klacz, włócznia, zbroja
wdowa Walentynowa wysłała pieszego sługę z włócznią
Jan syn "Kępki" - klacz, włócznia, zbroja
Paweł syn Macieja - pieszo, włócznia, zbroja
Piotr syn Macieja kowal - pieszo z włócznią
Stanisław syn Mikołaja - klacz, włócznia, zbroja
wdowa Stanisławowa wysłała pieszo syna Jerzego z włócznią
Serafin syn Andrzeja - klacz, zbroja
wdowa Lenartowa stawiła sługę Andrzeja z klaczą w zbroi
Stanisław wysłał Macieja pieszo w zbroi
Wawrzyniec "¦winiopas" wysłał syna Bartosza na koniu w zbroi
Dmochy Rozumy:
Marcin syn Franciszka - pieszo, włocznia
Bartosz syn Stanisława - klacz, włócznia
Stanisław Trzcionek wysłał syna na klaczy z włócznią
Maciej syn Mikołaja - klacz, miecz
Wojciech syn Jana - klacz
Andrzej syn Macieja - pieszo
Jan syn Marcina - pieszo
Jan syn Jaszczułta? - pieszo
Piotr syn Jaszczułta - pieszo
Mikołaj syn jakuba - klacz
Lenart syn Stanisława - pieszo
Maciej Kępa - pieszo z włócznią
Przysięga na wierność Koronie po przyłączeniu województwa podlaskiego do Królestwa Polskiego Drohiczyn 1569 r.:
Dmochy Rogale:
Adam Dmowski syn Wojciecha
Wawrzyniec syn Grzegorza
Maciej Jaszczułt
Jakub syn Lenarta
Maciej syn Jakuba
Marcin syn Stanisława
Jan syn Stanisława
Walenty syn Stanisława
Serafin syn Pawła
Bartosz syn Stanisława
Mikołaj syn Stanisława
Wawrzyniec syn Stanisława
Mikołaj syn Jakuba
Franciszek (Frącz) syn Jakuba
Paweł syn Walentego
Stanisław syn Mikołaja
Grzegorz syn Jakuba
Melchior syn Wojciecha Trzcionka
Jan syn Jakuba
Jan syn Stanisława i w imieniu matki swej Reginy
Stanisław syn Jakuba
Szymon syn Macieja
Piotr syn Macieja i od brata swego małoletniego Pawła
Sebastian syn Macieja
Dmochy Rozumy:
Stanisław syn Jana Kępki
Andrzej syn Jana
Wojciech syn Jana
Andrzej syn Macieja
Maciej syn Mikołaja
Podatek z 1580 r.:
Z Dmoch Rogali i Rozumów zapłacili od włók ziemskich 10 po groszy 15 Adam i Mikołaj "Lepka" (Lipka?) z Dmochów obojga
Podatek z 1662 r. tzw. pogłówne
Dmochy Rętki:
Maciej i Tomasz Paczóscy
Maryna Dmowska
Jan Dmowski Sokolik
Anna Kudelska
Barbara Dmowska Prykowa
Wojciech Dmowski
Wawrzyniec "Sosieński" (Soszyński)
Franciszek i Sebastian Dmowscy
Jan Dmowski
Wojciech Rozbicki
Wojciech Krasowski
Jan Dmowski
Dmochy Rogale:
Dmowscy dziedzicowie Dmochów Rogali od siebie, braci, sióstr, czeladzi po 1 zł osób 40, a od żon i dzieci osób 15
Dmochy Rozumy:
Szymon, Jan, Tomasz, Jaku? Dmowski
Paweł Nasiłowski
Katarzyna Dmowska
Sebastian Rozbicki
Katarzyna Sikorska
Maciej Zaleski
Adam Krasowski
Jan Sikorski
Podatek z 1676 r. tzw. pogłówne:
Dmochy Rętki:
Maciej Dmowski
Grzegorz Dmowski
Krasowski
Piotr Rozbicki
Jan Dmowski
Jakub Dmowski
Krzysztof Nasiłowski
Walenty Dmowski
Kosak?
Franciszek Dmowski
Wojciechowa Dmowska
Dmochy Rogale:
Wojciech Dmowski
Jan Dmowski
Stefan Dmowski
Andrzej Dmowski
Maciej Dmowski
Stanisław Dmowski
Bartosz Dmowski
Maciej Dmowski
Jan Dmowski
Jan Dmowski (II)
Szymon Dmowski
Wawrzyniec Dmowski
Dominik Dmowski
Adam Dmowski
Bartosz Dmowski
Tomasz Dmowski
Piotr Dmowski
Warzyniec Dmowski
Dmochy Rozumy:
Sebastian Rozbicki
Piotr Dmowski
Adam Rozbicki
Wojciech Dmowski
Bartosz Doliński
Michał Sikorski
Stanisław Dmowski
Grzegorz Dmowski
Jakubowa Dmowska
Adam Boniecki "Herbarz Polski" (fragmenty):
Dmowscy herbu Pobóg
Stanisław Dmowski, syn Zygmunta i Andrzej Dmowski, syn Stanisława, dziedziczą na Rętkach w 1585 r.
Wojciech Dmowski syn Łukasza nabył w 1729 r. część wsi Dmochy Rogale od Anny Dmowskiej. Syn jego Mikołaj Dmowski ur. 1741 r. (metryka w Rozbicach)
Tomasz i Wojciech Dmowscy synowie Wawrzyńca, właściciele w 1729 r. części Dmochów.
Marcin Dmowski syn Tomasza nabył w 1756 r. część Dmochów od Rozalii Remiszewskiej, a z żony Salomei syn jego Wawrzyniec Dmowski ur. 1751 r. (metryka w Rozbicach)
Kaziemierz Dmowski syn Józefa nabył w 1784 r. część Dmochów od Nasiłowskiej. Grzegorz Dmowski syn Andrzeja sprzedał w 1782 r. część Dmoch Antoniemu Dmowskiemu.
Ignacy Dmowski, syn Grzegorza ur. 1771 r. (metryka w Rozbicach).
Marianna Dmowska, córka Jakuba Dmowskiego herbu denis (???) za Danielem Wężem.
Stanisław Dmowski, syn Andrzeja nabył w 1750 r. część wsi Reczki, od Jaruzelskich. Syn jego Wawrzyniec Stefan Dmowski ur. 1728 r. (metryka w Mokobodach) ożeniony z Apolonią Krasnodębską, pozostawił synów: Aleksandra Stanisława ur. 1763 r., Andrzeja ur. 1765 r. i Władysława Piotra ur. 1767 r.
Jan Dmowski syn Wawrzyńca, ustąpił część Osin Dolnych w 1746 r. synowi Jackowi, który z żony Pertoneli miał syna Pawła ur. 1748 r. (metryka w Mokobodach).
Franciszek i Szymon Dmowscy, synowie Grzegorza kupili w 1759 r. część dóbr Przywózki, a Franciszek Dmowski tegoż roku nabył także część wsi Jareuzale i Dmochy Reczki od Antoniego Węża, a w 1795 r. część Przywózk od bratanka Piotra Dmowskiego syna Szymona. Aleksander Dmowski syn Andrzeja nabył w 1770 r. część Przywózk od jakuba Błońskiego, a syn jego Dominik Dmowski dokupił jeszcze cząstkę w 1791 r.
Wylegitymowali się ze szlachectwa w Królestwie: Ludwik i Franciszek Dmowscy synowie Macieja w 1853 r., Henryk Dmowski syn Franciszka w 1858 r.; Stanisław, Franciszek i jan Dmowscy synowie Józefa i Barbary Księżopolskiej w 1860 r., a Julian i Wacław Dmowscy synowie Walentego i Józefy Lenarskiej w 1862 r. (przy tych ostatnich Zbigniew Wąsowski autor Monografii parafii Rozbity Kamień na Podlasiu podaje uwagę, że są to bracia Romana Dmowskiego!)
Fragmenty z książki „Sokołów Podlaski. Dzieje miasta i okolic” pod red. G. Ryżewskiego, Sokołów Podlaski 2006, z rozdziału „Osadnictwo lewobrzeżnej części ziemi drohickiej w XV i na pocz. XVI w. – okolice Sokołowa, Węgrowa i Mord. T. Jaszczołt:
„…Dmochy były podzielone w XVI w. na cztery działy: Mingosy, Rogale, Rętki i Rozmumy. Podział ten zaczął kształtowac się niewątpliwie już w 2 poł. XV w. W źródłach spotykamy Jakuba Mingosa występującego w l. 1473-1474. Od jego przydomku pochodzi nazwa pierwszego działu. Rogale powstały na części zasiedlonej przez szlachtę tego herbu. W 1480 r. występowała pani Rogalina, natomiast w 1482 r. była notowana częśc Rogalińska w Dmochach. Mężem owej Rogaliny był Stanisław z Dmoch o przydomku Wałach, zwany również Rogala, poświadczony w l. 1465-1492. W 1532 r. w Dmochach Rogalach występował Marcin syn Wałacha. Rętki pochodzą od Rętka z Dmoch (Ranthk) wymienionego w 1455 r… Dmowscy z Dmochów byli różnych herbów. W Rogalach siedzieli rodowcy herbu Rogala. W 1464 r. starosta drohicki nałożył vadium pomiędzy Osińskich herbu Cholewa i Dmowskich herbu Nałęcz. Byli więc Dmowscy i tego herbu. Natomiast wątpliwym jest herb Pobóg, którego używali dziedzice Dmochów, ale tylko w ziemi nurskiej. Co ciekawe nie pisali się oni Dmowskimi, lecz Dmochowskimi. Herb Pobóg niektórzy Dmowscy przyjęli zapewne po lekturze herbarzy w XVIII i XIX w. W 1528 r. Dmowscy stawili do popisu 5 koni, a zapisani osobno Rętkowie – jednego…”
Rodzina Bolesława Dmowskiego, ok. 1919 r., która dała początek gałęzi współcześnie zamieszkałej w Kosowie Lackim. Od lewej, Władysław Dmowski, Janina Dmowska, córka Bolesława (później z męża Rucińska), siedzi Apolonia z Kosieradzkich Dmowska, żona Bolesława, na rękach Kazimiera Dmowska, córka Bolesława, Bolesław Dmowski, mąż Apolonii, Aleksander Dmowski, syn Bolesława i Zofia Kosieradzka, siostra Apolonii żony Bolesława.
http://www.zsokolowa.com/index.php?opti ... &Itemid=46