Przysucha

Po raz pierwszy Przysucha wymieniona została w źródłach historycznych w 1415 r. W drugiej połowie XVII w. należała do Antoniego Czermińskiego z Czermna herbu Jelita, założyciela miasta, potem wskutek koneksji rodzinnych stała się własnością rodu Dembińskich i pozostała w ich rękach ponad 200 lat, od 1727 do 1945 r.
11 grudnia 1710 r. potwierdzono w Przysusze lokalizację rzemieślników niemieckich i zezwolono na organizację targów w soboty i niedziele oraz dano zgodę na zakładanie cechów. Właściciel Przysuchy Antoni Czermiński zamierzał wykorzystać miejscowe rudy żelaza i rozwinąć ośrodek przemysłu zbrojeniowego i hutniczego. W 1710 r. do pracy w zakładach sprowadził dwudziestu czterech wysoko wykwalifikowanych rzemieślników z Niemiec i osiedlił ich wraz z rodzinami na prawie magdeburskim. Puszkarze-specjaliści od wyrobu broni, kowale, ślusarze, ostrogarze i zegarmistrz zamieszkiwali okolice rynku zwanym „niemieckim” lub „Czerminem”- obecnie Plac kardynała St. Wyszyńskiego. Powstały tam kościół protestancki, szkółka i cmentarz. Z biegiem czasu ludność ta spolonizowała się. W 1723 r. nieopodal niemieckiej części powstało handlowe miasteczko żydowskie (obecnie ulice krakowska i Wiejska). W drugiej połowie XVIII w. wybudowano tam istniejącą do dziś synagogę, łaźnię, szkołę wyznaniową oraz domy modlitw. Wtedy też usytuowany został drugi rynek. W 1745 r. zostało założone katolickie miasteczko polskie i Polacy osiedlili się w okolicach trzeciego rynku, obecnie Placu 3 Maja. W 1745 r. Przysucha otrzymuje przywilej lokacyjny jednoczący trzy osady: niemiecką, żydowską i polską. Obecnie turyści zwiedzający miasto są zaskoczeni jego nietypowym układem urbanistycznym , bowiem jako miasto powstałe z połączenia 3 osad posiada aż 3 rynki.
W 1788 r. Przysucha miała 190 domów mieszkalnych.
W 1810 r. Przysuchę zamieszkiwało 1150 Żydów, 498 katolików i 107 protestantów.
W 1860 r. miasto zamieszkiwało 1966 Żydów, 542 Polaków i 12 Niemców.
Po powstaniu styczniowym w ramach represji za działania zbrojne prowadzone w okolicznych lasach Przysucha straciła prawa miejskie.

Zestawienie przynależności administracyjnej
• Po upadku państwa polskiego Przysucha i okolice należały do monarchii austriackiej, w prowincji Galicja Zachodnia, w cyrkule radomskim.
• W 1809 r. region przysuski wszedł w skład Księstwa Warszawskiego.
• W 1816 r. Przysucha należała do Królestwa Polskiego
• Po klęsce powstania styczniowego władze carskie utworzyły nowy ustrój administracyjny i w 1869 roku Przysucha, Odrzywół, Klwów, Gielniów i Skrzynno utraciły prawa miejskie, stając się osadami w powiecie opoczyńskim guberni radomskiej.

Mieszkańcy Przysuchy:

Michał Borkowski i Agnieszka Sikorska
Dzieci Michała Borkowskiego i Agnieszki Sikorskiej:
• Julianna ur. 1806 - zm. 01.07.1811, akt 33
• Michał Franciszek ur. 25.09.1818 r, akt 107, zm. 2.04.1819 r (żył 6 m) ,
• Marianna Katarzyna ur. 17.04.1820, akt 60. Mąż Józef Rupniewski, ślub 28.01.1839 r akt 4/1839. Córka Józefa Rupniewska, mąż córki Teofil Węgorzewski ślub 1876/12 23.01.1876 r.
• Józef- ur. około 1806/ 1809 r.. Zmarł 10.02.1846 r akt 4/1846 w wieku 40 lat. Żona Wiktoria Wójcicka, córka Mikołaja i Zofii Kwiecień, akt ślubu z 16.02.1830 r.
Dzieci Józefa i Wiktorii Wójcickiej:
1. Dorota Julianna ur. 05.02.1831, akt 17/1831
2. Zofia ur. 10.05.1833, akt 52/1833
3. Józefa ur., mąż wdowiec Michał Wiórkiewicz , akt 14/1858 r., data 08.11.1858
4. Prosper ur. 24.06.1837 r., akt 53/1837
5. Michał ur. 11.09.1838, akt 73/1838
6. Aleksandra ur. 24.02.1840, akt 14/1840
7. Aleksander ur. 06.07.1843, akt 57/1843

Pozostali Borkowscy z Przysuchy:

I Franciszek Borkowski i Zofia
Dzieci:
• Stefan Borkowski ur. około 1773 r. zmarł w wieku 58 lat 26.01.1831 r (jako mąż Rozalii Kwiatkowskiej)
I żona Marianna Sikorska zmarła w wieku 35 lat 15.09.1824 r, akt 63.
II żona Rozalia Polak z d. Kwiatkowska, córka Józefa i Marianny) -ślub 17.11.1824 r.

Dzieci Stefana Borkowskiego i Marianny Sikorskiej:
1. Ludwik ur. 28.01.1812, akt 17/1812, zm. 19.10.1812 akt 80, żył 6m.
2. Jan Łukasz ur. 20.10.1816 akt 70, ślub z Anielą Rożycką 18.08.1896 r. akt 19/1896 Janów
3. Szczepan Jakub ur. 23.07.1817,
4. Jakub- zm.23.05.1822 w wieku 3 lat, akt 54
5. Karol zm. 05.04.1848 w wieku 40 lat.
I żona Karola- Jadwiga Malczewska, córka Sebastiana i Urszuli, ślub 01.02.1826 r.
Dzieci: Tekla Józefa ur. 16.09.1827 akt 85/1827 i Franciszek Jędrzej ur. 22.11.1830 akt 102/1830.
II żona Karola- Apolonia Tyrańska (wdowa), ślub 08.11.1831 r.
Dzieci:
Katarzyna ur. 14.11.1832 akt 78/1832
Franciszka ur. 23.09.1834 akt 97/1834
Apolonia ur. 04.01.1842 akt 5/1842. Wyszła za mąż za Marcelego Rupniewskiego 06.02.1865 akt 8/1865.
Piotr Paweł ur. 26.06.1844 akt 71/1844
Marianna ur. 20.06.1847 r. akt 37/1847

II Kazimierz Borkowski
Zm. 16.01.1829 r.
I żona Józefa ( może też Tekla) Krauze. Ślub 19.01.1812 r wieś Przysucha akt 8/1812.
Dzieci Kazimierza i Józefy Krauze:
1. Kacper Wojciech ur. 02.01.1813 akt 2/1813
2. Tomasz ur. 02.03.1816 akt 19/1816 zm. 702.1817 akt 6/1817
3. Wawrzyniec ur.08.08.1819 akt 114/1819
4. Jakub Filip ur.04.07.1821 akt92/1821
5. Emilia Agnieszka ur. 07.02.1824
6. Konstancja ur. 06.04.1826 akt 36/1826
8. Urszula ur.15.10.1827 r akt 92/1827

II żona Elżbieta Gawin Kotwicka
Dzieci Kazimierza i Elżbiety Gawin Kotwickiej:
1. Marcin - I żona Marianna Dulska- ślub 23.01.1827 akt 4/1827 par. Przysucha. Zmarła w wieku 36 lat 19.07.1831, akt 34/1831. Dzieci:
• Paweł Walenty ur.08.01.1828 r akt 5/1828. Żył lat 6. Zm.10.08.1833 akt 33/1833
• Katarzyna ur. 21.11.1829 akt 89/1829.Zmarła w wieku 3 lat, 01.08.1833 r akt 32/1833
• Wojciech ur. 05.04.1834 akt 45/1834. Zył 6 miesięcy. Zm. 16.09.1834 r. akt 39/1834