Krystynopol - kościół oo. Bernardynów

Opowiadanie z książki z serii "Z kuferka prababci" - cz. V
Rok wydania 2020
Autorami są dzieci z Krytynopola na Ukrainie
Wydanie sfinansowane przez Fundację "Orlen"

Z kuferka prababci - o projekcie i spis wszystkich numerów.

Kościół oo. Bernardynów w Krystynopolu

Autor: Paweł Zając (15 lat) Szkoła Sobotnio-Niedzielna im. Jana Pawła II, przy TKPZL w Czerwonogradzie

Pierwszy drewniany kościół pod wezwaniem Św. Ducha oo. Bernardynów w Krystynopolu założył Feliks Kazimierz Potocki w 1695r. Pożar zniszczył świątynię, dlatego w roku 1701 Feliks rozpoczął budowę nowego murowanego kościoła, na pamiątkę żony Krystyny Lubomirskiej. Ale wkrótce przeszkodą stała jego śmierć. Do dalszej budowy przystąpił syn Feliksa - Józef Potocki, starosta biełzki.
Kościół zaprojektowany był w stylu barokowym. Główna fasada ozdobiona jest pilastrami, zwieńczona gzymsem i frontonem o zakrzywionym kształcie. Świątynia zbudowana jest w na planie krzyża.
W 1746 r. Franciszek Salezy Potocki, wnuk Feliksa według planów Franciszka Czajki rozpoczął budowę murowanego klasztoru. W 1767 r. otoczono murem ogród klasztorny. Dzięki Franciszkowi Potockiemu w kościele znajdowały się dwie relikwie: świętego Klemensa i druga przywieziona w 1752 r. z Rzymu, cząstka Krzyża Świętego. Otrzymał Potocki w 1723 r. od papieża Innocentego XIII całe ciało męczennika z pierwszych wieków chrześcijaństwa. W 1733r. relikwia została uroczyście wprowadzona do kościoła bernardyńskiego w Krystynopolu, dla której była pobudowana kaplica 1758 r. na prawo od głównego ołtarza. Teraz znajduje się w Przeworsku, przywieziona z krystynopolskiego klasztoru w 1951 r.
Stanisław Stroiński wykonał freski na ścianach kościoła, niestety nie zachowali się do naszych czasów. W kościele znajdowała się ikona Biczowanie Jezusa, przywieziona z Sośnicy w 1758 r., rzeźba św. Bernarda i św.Franciszka . Pod kościołem OO. Bernadynów w Krystynopolu nad Bugiem znajdowały się groby familijne fundatorów kościoła rodziny Potockich. Trumny zamknięte w murowane sarkofagi, o formach barokowych wyginanych z fantastycznymi nieudolnymi przyczółkami. Na ścianie naprzeciw okna krypty umieszczony był ołtarz fundacji hr. Katarzyny Potockiej. Ołtarz był wykonany według rysunku arch. Zygmunta Hendla z kamienia szydłowieckiego w pracowni Broniszewskiego. Brązowy krucyfiks i lichtarze, wykonała pracownia p. Kopaczyńskiego w Krakowie. Projektowana dekoracja ścian nie została wykonana. W kościele znajdowały się obrazy Niepokalanego Poczęcia NMP i Św. Antoniego malowane przez Kryspina, które były zniszczone ogniem.
W czasie budowy drogi z Mostów Wielkich do Krystynopola, w 1876 r. inżynierowie zapragnęli zwiedzić kryptę, w której były grobowce rodzinne Potockich i innych. Poniszczyli sarkofagi i porozbijali trumny.Tylko przez 14 lat hr. Adamowa Potocka uporządkowywała grobowce. Po pożarze w 1852 r. Stanisław Rodecki odnowił polichromię Stroińskiego. Elementy były na ścianach do 1990 roku, jednak po remoncie świątyni mistrzowie z Wołynia przemalowali ją. 16 grudnia 1909 odbyło się pod przewodnictwem profesora M. Sokołowskiego posiedzenie Komisji Historii Sztuki Ak. Um. Członek Dr. Czołowski ze Lwowa przedstawił prelegent fotografie obrazów z klasztoru OO. Bernardynów w Krystynopolu.
W 1943 r. ze wspomnień o. Jerzego Bieleckiego, proboszcza parafii Krystynopola, kiedy nadeszła pamiętna wigilia, klasztor cały wypełniony był ludźmi. Było niezwykle hucznie od śpiewów żeby zabić w sobie strach. ”Ojciec Gwardian Patrycy Janusz miał wygłosić kazanie, ja miałem celebrować mszę świętą. Kiedy czekałem w zakrystii ubrany już w ornat, do kościoła wkroczyły niespodziewanie szeregi uzbrojonych żołnierzy niemieckich. Jeden z oficerów wszedł do zakrystii pytając, czy oddział katolickich niemieckich żołnierzy może wziąć udział w pasterce. Za chwilę wszedł drugi oficer niemiecki i przedstawił się, ze jest organistą i chciałby zagrać w czasie mszy ulubiona niemiecką kolędę „Stille Nacht, heilige Nacht”. Zgodziliśmy się i na to. Dziwne uczucia przepełniły moje serce, gdy odprawiałem tę polsko - niemiecką pasterkę.” Ojciec Jerzy Bielecki w 1951 r. odprawił ostatnią mszę przed przesiedleniem. Potem kościół był zamknięty, tam znajdował się skład mebli.
W 1988 r. bardzo zniszczone i zrujnowane budynki kościoła i klasztoru władze państwowe przekazały cerkwi prawosławnej. Po remoncie zmienił się wygląd świątyni: do głównej kopuły dodano cztery mniejsze.

Bibliografia

https://pl.wikipedia.org/wiki/Cerkiew_%C5%9Bw._W%C5%82odzimierza_w_Czerwonogrodzie
Wikipedia, hasło: Kościół i klasztor Bernardynów pw. św. Barbary w Przeworsku
B. Sokalski “Sokalski powiat”
M. Buziewicz “Stąd nasz ród”
Ю.Гринів “Історія реліквії св.Климента Мученика”
https://krystynopol.info/istoriya-relik ... muchenyka/
1902, Architekt. 1902 nr. 5
1910, Architekt. 1902 z. 5
Aleksander Szumański, Krwawe świętowanie