Krystynpol - cerkiew oo. Bazylianów

Opowiadanie z książki z serii "Z kuferka prababci" - cz. V
Rok wydania 2020
Autorami są dzieci z Krystynopola na Ukrainie
Wydanie sfinansowane przez Fundację "Orlen"

Z kuferka prababci - o projekcie i spis wszystkich numerów.

Historia cerkwi Bazylianów

Autor: Krystyna Kwijeti (16 l), Szkoła Sobotnio-niedzielna im. Jana Pawła II, przy TKPZL w Czerwonogradzie
Kurator: Olena Brytan

W 1762 roku Franciszek Salezy Potocki, Wojewoda Kijowski, jeden z najzamożniejszych panów dawnej Polski, postanowił założyć dom dla OO. Bazylianów w Krystynopolu. Zwrócił się w tej sprawie do biskupa chełmsko-bełzkiego Maksymiliana Ryło o pozwolenie na założenie przez OO. Bazylianów parafii w mieście. Projekt założenia klasztoru został zatwierdzony przez Opata Bilińskiego z Paczajewa w lipcu 1763 roku, a już we wrześniu tego roku w Tartakowie Feliks Potocki podpisał umowę w której funduje klasztor dla OO. Bazylianów w Krystynopolu. W grudniu 1764 o. Teodor Gregorowicz jako przełożony bazyliańskiego klasztoru wraz z czterema mnichami przybył do Krystynopola. Ponieważ w tym mieście była już od dawna parafialna drewniana cerkiew w rękach świeckiego plebana, Potocki chciał krystynopolską ruską parafię oddać w opiekę OO. Bazylianów.
W końcu 1764r.do starej cerkwi zostali wprowadzeni bazylianie i tam nabożeństwa odprawiali. Zgodnie z obietnicą bazylianom, Franciszek Potocki przystąpił do budowy murowanego klasztoru z nową większą cerkwią pod wezwaniem św. Jerzego i Onufrego. Do wyposażenia krystynopolskiego monasteru przyczynił się także Josofat Wysocki, archimandryta Żółkiewski, zapisem 20 tys.zł. Dzięki igumenowi о. Korneliju Sroczyńskiemu, że miał sławę słynnego kaznodziei, płodnego pisarza budownictwo cerkwi było zakończone po śmierci Franciszka Salezego Potockego.
Uroczyste rozpoczęcie budowy cerkwi odbyło się 15 września 1771 roku, a klasztoru przez rok, 20 października. Architektem cerkwi był Jan Zelner.
Latem 1774 roku budowę cerkwi zakończono, a klasztoru jesienią 1775 roku. Ciekawostką w historii klasztoru jest przypadek związany z jego remontem w 1888 roku. Pod tą datą w klasztornym litopisie czytamy: „Przy remoncie klasztoru wyjęto ze ściany refektarza przebudowanego na kaplicę, grubą kwadratową dębową dobrze zachowaną belkę na której był wyrzeźbiony wielki trzyramienny krzyż z pochyłymi krzyżami i wzdłuż krzyża zdobiony cyrylicą napis: BOŻE BŁOGOSŁAW DOM TEN I ŻYJĄCYCH W TYM DOMU - OTWIERA SIĘ CHRAM TEN MIESIĄCA MAJA 26 ROKU BOŻEGO 1713". Skąd pochodzi ta belka skoro pierwsi Bazylianie zjawili się w Krystynopolu 25.12.1764 roku a refektarska sala, gdzie znaleziono belkę została wybudowana w skrzydle klasztoru za czasów ihumena Inolunta Krzyżanowskiego. Jednym dobrodziejem tego monasteru był marszałek dworu krystynopolskiego, Stanisław Kostka Sadowski, starosta Ropczycki.
Miał on rodzinny obraz Najśw. Panny Częstochowskiej, który otrzymał po ojcu i dziadku swoim. Oddał go razem z wotami (srebrnymi koronami, suknią) do cerkwi w Krystynopolu. Obraz ten sprowadzał wielu czcicieli. Anna Potocka była współfundatorką tego klasztoru i cerkwi ,która też szukała pomocy przed tym obrazem,codziennie słuchała dwóch mszy.W 1768r. był straszny pożar zniszczył koło cerkwi 26 domów i groził zniszczeniem cerkwi. Zebrali się zakonnicy i zaśpiewali przed tym obrazem pieśń do Najśw. Panny, płomienie zwróciły się w inną stronę i cerkiew ocalała.
W tym samym roku szerzyło morowe powietrze naokoło Krystynopola, 8 sierpnia obniesiono obraz w uroczystej procesji po mieście i za łaską Matki Bożej miasto było wolne od zarazy.Kronika monasteru Krystynopolskiego napisana Korneliem Sroczyńskim wspomina wiele innych łask doznanych od Najśw. Panny przed tym obrazem.
Kiedy w 1888 r. przybyły do Krystynopola młody bazylianie, zobaczyli, że ponownie trzeba robić remontowo-konserwatorskie pracy. Z pomocą Boga i dobrych ludzi cała cerkiew została pomalowana w 1892 roku. Skarbem cerkwi była malutka cząsteczka tego samego św. Krzyża, na którym umarł Jezus Chrystus. Ta cząsteczka św. Krzyża była oprawiona do dużego Krzyża, który wywarł roku1778 igumen klasztoru о. Krzyrzanowski za 355 zł. Wynosił się ten Krzyż bardzo rzadko, zaledwie dwa razy na rok.
W cerkwi jeszcze były:
1) relikwie św. Bazylego
2) relikwie św. Jozafata Kuncewicza, którego zamordowali za katolicką wiarę w Witebsku 1623r.
3) relikwie św. Jerzego, opiekuna cerkwi krystynopolskiej
4) relikwie św. Onufrego, drugiego opiekuna tej cerkwi.
W klasztorze znajdowała się także duża biblioteka, którą założył Franciszek Salezy Potocki, przekazując 500 złotych na zakup książek. Podstawą biblioteki były rękopisy z klasztorów Wolswina i Gorodyszcze. Perłą biblioteki był Krystynopolsky Apostoł z XII wieku. W 1946 klasztor i cerkiew zostały zamknięte. W czerwcu 1947 r.cudowna ikona została przewieziona do cerkwi Zaśnięcia NMP OO. Bazylianów w Warszawie. Po remoncie 1978 budynki przeznaczono na muzeum ateizmu. W listopadzie 1989 r. cerkiew i pomieszczenia klasztoru zostały zwrócone bazylianom, a w 1994 r. Krystynopolski obraz został uroczyście zwrócony do cerkwi Czerwonogradu.
1 czerwca 2019 r. stowarzyszenie malarzy obrazów w imieniu metropolity kijowskiego Św. Cypriana ze Lwowa, malują wewnątrz cerkwi Św. Jerzego.

Bibliografia

Buziewicz “Stąd nasz ród”;
"Intencya miesiączka” Piotr Kutyba 1900r. Kraków
https://kronika3.wixsite.com/krystynopo ... an-kristin