Głębokie, pow. dziśnieński

Głębokie, miasteczko w pow. dziśnieńskim, nad brzegiem jeziora tegoż nazwiska, przy pocztowym trakcie, łączącym Wilejkę z Dzianą, leży pod 55°8' szerok. geogr. i 45°22' dług. wschód., o 233 w. od Wilna, o 63 w. w kierunku połudn.-zachod. od Dzisny i składa się jakby z dwóch nierównej wielkości miasteczek, przedzielonych rzeczką, wpadają cą do jeziora. G, posiada: st. poczt, załatwiają cą wszelkie korespondeneye, kancelaryą urzędu (stanu) policyjnego, zarząd gm. włość, szkółkę wiejską, kilka młynów, gorzelnię, parę browarów i fabryk miodu, kilka izr. domów modlitwy, 2 cerkwie prawosł, z tych: murowana parafialna, a drewniana filialna; mur. paraf, kośc. katol. św. Trójcy i 4084 mieszkańców, z których 1942 mężczyzn i 2142 kobiety) (1879). Włość. gm. U-. dzieli się na 13 wiejskich okręgów, zawierających 95 wsi z 881 dm.i 892d mieszkańców. Taraf. prawosł., razem błahoczynje (dek.), posiada 3 filie, 2 kaplice na cmentarzach i 4348 parafian. Gr. błahoczynje i (dek, prawosł.) jest 10-te w wileńskiej gubernii i ma wogóie 13 paraf., 6 filij i tyleż kaplic na cmentarzach. Gr. paraf, katol. klassy 3, dek. dziśnieńskiego, liczy w swym obrębie 2 kat.kaplice: w Wincentowie i Dmitrowszczyznie (dawniej prócz tego filia w Oziercach i kaplica w Kopciówce) i 4316 wiernych.
Józef Korsak, wojewoda mścisławski fundował tu w roku' 1628 kościół katol, na którego miejscu w pózniejszym czasie staraniem miejscowych proboszczów została wymurowana dziś istniejąca fara. Ten sam Korsak fundował także w roku 1639 drugi mur. kość. katol. z obszernym klasztorem, w którym osadził karmelitów bosych, nadając im swoją połowę mka Gr. i inne ob szerne dobra (Łastowica), mające 800 dymów i przynoszące 100 tyś. zł. rocznego dochodu, wkładając na zakonników obowiązek utrzymania szkoły i bursy dla biednych uczniów. Karmelici wywiązali się ze swego obowiązku, utrzymując w klasztorze: elementarną szkółkę, konwikt szlachecki na 12 ubogich uczniów, bibliotekę z 3 tysięcy dzieł złożoną, zbiór rycin, kart geograficznych, gabinet fizyczny, aptekę, szpital i kilka gościnnych komnat dla zwiedzających to miejsce. Po kassacie zakonu w b. stuleciu kość. przerobiono na paraf, cerkiew wschodniego obrządku, mury klasztorne oddano prawosławnemu duchowieństwu, reszt ki — większość bowiem została rozkradziona— biblioteki i zbiorów naukowych odesłano do wileńskiego muzeum; dobra zaś przeszły do skarbu. Karmelitańska połowa GL, w ostatnich czasach oddana włościanom do wykupu, liczy obecnie 841 mieszkańców, t. j. 399 mężczyzn i 442 kobiety. K. 1866 miała 130 dm., 573 mk. Druga połowa Gk przeszła do Radziwiłłów w r. 1668 po Annie z Zenowiczów, żonie ks. Aibrychta5 kasztelana wileńskiego, ordy nata nieświeskiego, a po wygaśnięcia tej linii do ks. Witgenstejna, i liczy dziś 3243 mks t, j, 1543 męż. i 1700 kobiet. H. 1866 miała 403 dm., 2074 mk. 6 listopada 1661 roku wojska rzeczypospolitej pod dowództwem Czarneckie go i Pawła Sapiehy odniosły walne zwycięstwo nad Chowańskim, cofającym się stąd do Połocka ze znacznemi stratami. W okolicach G. dotąd pozostały ślady tej bitwy w okopach, z których wydobywano kościotrupy i halabardy. W 1812 r. główne siły armii francuskiej przeciągały tędy, dążąc do Rossyi; sam Napoleon mieszkał dni kilka w karmelitańskim klasztorze. (M. Baliński — Starożytna Polska t. III)
[SGKP]

Głębokie, nad jeziorem tejże nazwy, o 63 w. od Dzisny. Znaczne ognisko życia i ruchu handlowego na rozległą okolicę. Niegdyś własność Korsaków, z których Józef, wojewoda mścisławski, fundował tu w r. 1628 kościół, późniejszą farę, a w r. 1639 drugi kościół wraz z klasztorem karmelitów bosych, w r. 1832 zabrany na cerkiew. Dn. 6 listopada 1661 r. wojska polskie pod wodzą Czarnieckiego i Pawła Sapiehy odniosły tu walne zwycięstwo nad Moskalami, prowadzonymi przez Chowańskiego.

Bibliografia

Maliszewski E., Przewodnik po Guberni Wileńskiej 1919

[szukaj_foto]głębokie