Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.
Troki Stare, pow. trocki
12.12.2009 02:34
Troki Stare, wieś o 4 w. od Trok Nowych. Wspomniane już w XII w. Siedziba książąt litewskich. Giedymin miał tu zbudować zamek i przenieść na czas pewien stolicę książęcą z Kiernowa, zanim ostatecznie zamieszkał w Wilnie. Syn jego, Kiejstut, po zbudowaniu zamku w Nowych Trokach, tam przeniósł swą siedzibę. Dawny zamek w Trokach Starych ks. Witold oddał w r, 1405 benedyktynom z Tyńca, którzy przebywali tu aż do kasaty w r. 1832. Kościół obecny przerobiony ze skrzydła dawnego klasztoru.
[E.Maliszewski Przewodnik po Gubernii Wileńskiej]
Troki Star,e fol w, skarbowy i wś włość, pow, trocki, w 1 okr, pol., gm. Troki, okr. wiejski Troki Stare, o 4 w, na płd.-wschód od Trok, ma 20 dm., 164 mk, (w 1865 r. 67 dusz rewiz. włość, 2 jednodworoów i 20 żołnierzy urlopowanych). Posiada kościół par, kat. W skład okr. wiejskiego wchodzę wsi: T. Stare, Serafintszki, S. Nowe, Worniki, Wornikiele; zaśc. Wornikiele Nowe, w ogóle 144 dusz rewiz. b. włość skarb., 11 osadn. w,-ruskich,
Kościół, par., p. w. Zwiastowania N, M. P., z muru wzniósł w 1405 r.j w. ks. Witold. Po zniszczeniu pierwotnego kościoła, benedyktyni wznieśli około 1780 r, obecny z drzewa. Parafia katol., dekanatu trockiego, ma 4821 wiernych. Kaplice: w Połukniacb, Skorbucianach i Wace, dawniej także w Ołonie i Świątnikach.
Jest to dawna osada, niegdyś zamek stołeczny w. ks, litewskich. Podług Narbuta („Dzieje narodu lit11, 1.1, 232) T. 8. już w XI w. były centrem głównem dzielnicy ks. litewskich, idących od Dorszpunga, zwały się Ghurgani i były słynne rozległem! świątyniami i gmachami (?). Pewniejszą wzmiankę o istnieniu T, podaje dziejopis norwagski Snorro-Sturlesoii, który zwiedzając krainy nadbałtyckie przy końcu XII w., wspomina miasto Tyrki (Troki), Velni (Wilno) i Misiri (Hereos), gdzie znalazł przebywających osadników skandynawskich. Miejsce to jednak przez długi czas ni® miało żadnego znaczenia i dopiero na początku XIV w. spotykamy o niem pierwszą wzmiankę w dziejach, W1321 r, (Stryjkowski, „Kromka*, rozd. IV, str, 369) Giedymin miał tu zbudować zamek, otoczony przekopem i wałami, i przenieść stolicę książęcą z Kiernowa, Nie długo tu jednak przebywał, w następnym już bowiem roku przeniósł stolicę do Wilna. Po śmierci Giedymina miejsce to stało się stolicą Kiejstuta, w. ks. trockiego i źmujdzkiego. Zamiast drewnianej warowni ojca swego, wymurował on zamek obronny, w którym przebywał prawdopodobnie aż do wymurowania nowego zamku na wyspie jez. Trockiego około 1380 r. Syn jego Witold, mając wygodniejszy i okazalszy zamek aa siały swój pobyt, siedzibę przodków swych w T. Starych obrócił na klasztor benedyktynów, których sprowadził w 1405 r. z Tyńca. Wymurował przy zamku kościół p. w. Zwiastowania N. P. M. i Iw, Benedykta i mianował pierwszym opatem trockim benedyktyna tynieckiego Łukasza. Odtąd historya T. Starych jest historya opactwa benedyktynów, bo znaczenie polityczne przeniosło się zupełnie do I, Nowych, Witold przywilejem wydanym w dzień św. Walentego 1415 r. na zamku nowotrockim nadał klasztorowi: dziesięciny ze wszelkich płodów majętności książęcej w T. Starych, plac z dwoma ogrodami, jednym przy drodze oddzielającej tenże ogród od zamku, drugim położonym około cmentarza, oraz niwę pod dworem; dalej wioskę nad rz. Waką, którą dzierżyli niegdyś bracia rodzeni Smigajłło i Mosgajłło; wolność robienia jazów na rz. Wace; wś Obrowo z całym dochodem i łowami, i w końcu jez. Korweko, przez które płynie rzeka i na niej są jazy. Dokument ten, z pieczęcią, zachowywał się w archiwum tynieckiem, jak świadczy Szczygielski (Series et notitia Trooeasium Abba-tum ordinis 8. Benedieti, Kraków, 1668). Opactwo trockie, podług warunku ftmdacyi, zostało ściśle połączone z tynieckiem, którego opat, spoinie z kapitułą, wybiera z pośród zgromadzenia swego kandydata do tej godności w Trokach, przedstawiając go tylko do zatwierdzenia biskupowi wileńskiemu, W r. 1416 biskup wileński Piotr konfirraował na opata trockiego Alberta Żegotę. Za jedenastego opata Bernarda -Wieliczki Zygmuntw 1517 r. potwierdził fundacye Witolda i powiększył ją nadaniem dziesięciny z dóbr królewskich Iłgi i dwóch ziem pustych. Następca tego opata Feliks Stażewski wyjednał u Zygmunta Augusta w 1658 r. potwierdzenie przywilejów klasztoru* W 1577 r. kościół starotrocki został konsekrowany przez Cypryana, dominikanina, biskupa raetoneńskiego, Sutfragana i kanonika wileńskiego Szesnasty opat Tomasz Pawłowski, objąwszy opactwo w 1507 i zajął się ozdobieniem kościoła i klasztoru Rozjaśnił on kościół przez wybicie okien we wschodniej i zachodniej ścianach, wzniósł nowy ołtarz wielki, chór i przy sionek, ułożył posadzkę, świątynię ozdobił malowaniem i opatrzył aparatami, założył bibliotekę, W 1625 r«, podczas powszechnie panującego powietrza, zmarł opat Jan Chełstowski, zajmujący się gorliwie przygotowaniem na śmierć i grzebaniem zarażonych.^ Za opata Dydzińskiego, po upadku dawniejszej świątyni, wzniesiono obecny kościół drewniany, za wałami zamku, które niewiadomo z jakiej przyczyny, kazał zniszczyć.
[SGKP]
[E.Maliszewski Przewodnik po Gubernii Wileńskiej]
Troki Star,e fol w, skarbowy i wś włość, pow, trocki, w 1 okr, pol., gm. Troki, okr. wiejski Troki Stare, o 4 w, na płd.-wschód od Trok, ma 20 dm., 164 mk, (w 1865 r. 67 dusz rewiz. włość, 2 jednodworoów i 20 żołnierzy urlopowanych). Posiada kościół par, kat. W skład okr. wiejskiego wchodzę wsi: T. Stare, Serafintszki, S. Nowe, Worniki, Wornikiele; zaśc. Wornikiele Nowe, w ogóle 144 dusz rewiz. b. włość skarb., 11 osadn. w,-ruskich,
Kościół, par., p. w. Zwiastowania N, M. P., z muru wzniósł w 1405 r.j w. ks. Witold. Po zniszczeniu pierwotnego kościoła, benedyktyni wznieśli około 1780 r, obecny z drzewa. Parafia katol., dekanatu trockiego, ma 4821 wiernych. Kaplice: w Połukniacb, Skorbucianach i Wace, dawniej także w Ołonie i Świątnikach.
Jest to dawna osada, niegdyś zamek stołeczny w. ks, litewskich. Podług Narbuta („Dzieje narodu lit11, 1.1, 232) T. 8. już w XI w. były centrem głównem dzielnicy ks. litewskich, idących od Dorszpunga, zwały się Ghurgani i były słynne rozległem! świątyniami i gmachami (?). Pewniejszą wzmiankę o istnieniu T, podaje dziejopis norwagski Snorro-Sturlesoii, który zwiedzając krainy nadbałtyckie przy końcu XII w., wspomina miasto Tyrki (Troki), Velni (Wilno) i Misiri (Hereos), gdzie znalazł przebywających osadników skandynawskich. Miejsce to jednak przez długi czas ni® miało żadnego znaczenia i dopiero na początku XIV w. spotykamy o niem pierwszą wzmiankę w dziejach, W1321 r, (Stryjkowski, „Kromka*, rozd. IV, str, 369) Giedymin miał tu zbudować zamek, otoczony przekopem i wałami, i przenieść stolicę książęcą z Kiernowa, Nie długo tu jednak przebywał, w następnym już bowiem roku przeniósł stolicę do Wilna. Po śmierci Giedymina miejsce to stało się stolicą Kiejstuta, w. ks. trockiego i źmujdzkiego. Zamiast drewnianej warowni ojca swego, wymurował on zamek obronny, w którym przebywał prawdopodobnie aż do wymurowania nowego zamku na wyspie jez. Trockiego około 1380 r. Syn jego Witold, mając wygodniejszy i okazalszy zamek aa siały swój pobyt, siedzibę przodków swych w T. Starych obrócił na klasztor benedyktynów, których sprowadził w 1405 r. z Tyńca. Wymurował przy zamku kościół p. w. Zwiastowania N. P. M. i Iw, Benedykta i mianował pierwszym opatem trockim benedyktyna tynieckiego Łukasza. Odtąd historya T. Starych jest historya opactwa benedyktynów, bo znaczenie polityczne przeniosło się zupełnie do I, Nowych, Witold przywilejem wydanym w dzień św. Walentego 1415 r. na zamku nowotrockim nadał klasztorowi: dziesięciny ze wszelkich płodów majętności książęcej w T. Starych, plac z dwoma ogrodami, jednym przy drodze oddzielającej tenże ogród od zamku, drugim położonym około cmentarza, oraz niwę pod dworem; dalej wioskę nad rz. Waką, którą dzierżyli niegdyś bracia rodzeni Smigajłło i Mosgajłło; wolność robienia jazów na rz. Wace; wś Obrowo z całym dochodem i łowami, i w końcu jez. Korweko, przez które płynie rzeka i na niej są jazy. Dokument ten, z pieczęcią, zachowywał się w archiwum tynieckiem, jak świadczy Szczygielski (Series et notitia Trooeasium Abba-tum ordinis 8. Benedieti, Kraków, 1668). Opactwo trockie, podług warunku ftmdacyi, zostało ściśle połączone z tynieckiem, którego opat, spoinie z kapitułą, wybiera z pośród zgromadzenia swego kandydata do tej godności w Trokach, przedstawiając go tylko do zatwierdzenia biskupowi wileńskiemu, W r. 1416 biskup wileński Piotr konfirraował na opata trockiego Alberta Żegotę. Za jedenastego opata Bernarda -Wieliczki Zygmuntw 1517 r. potwierdził fundacye Witolda i powiększył ją nadaniem dziesięciny z dóbr królewskich Iłgi i dwóch ziem pustych. Następca tego opata Feliks Stażewski wyjednał u Zygmunta Augusta w 1658 r. potwierdzenie przywilejów klasztoru* W 1577 r. kościół starotrocki został konsekrowany przez Cypryana, dominikanina, biskupa raetoneńskiego, Sutfragana i kanonika wileńskiego Szesnasty opat Tomasz Pawłowski, objąwszy opactwo w 1507 i zajął się ozdobieniem kościoła i klasztoru Rozjaśnił on kościół przez wybicie okien we wschodniej i zachodniej ścianach, wzniósł nowy ołtarz wielki, chór i przy sionek, ułożył posadzkę, świątynię ozdobił malowaniem i opatrzył aparatami, założył bibliotekę, W 1625 r«, podczas powszechnie panującego powietrza, zmarł opat Jan Chełstowski, zajmujący się gorliwie przygotowaniem na śmierć i grzebaniem zarażonych.^ Za opata Dydzińskiego, po upadku dawniejszej świątyni, wzniesiono obecny kościół drewniany, za wałami zamku, które niewiadomo z jakiej przyczyny, kazał zniszczyć.
[SGKP]