Budsław (Будслаў) – parafia p.w. Wniebowzięcia NMP.
Wstęp
Budsław położony jest nad rzeką Serwecz dopływem Wilii, w granicach obecnego rejonu miadziolskiego (54°46' N, 27°26' E).
A. Klasztor i kościół bernardyński (do rozbiorów) - 1504-1793 r..
1504 – przybycie Bernardynów.
W roku 1504 z klasztoru w Wilnie wysłani zostali dwaj bracia bernardyni: o. Kasper i o. Józef Rucia, aby na ofiarowanym zakonowi fragmencie puszczy Motycko-Markowskiej [było to 6.000 morgów ] prowadzić nadzór przy gospodarce leśnej.
Pocz. XVI w. – klasztor Budski
Od złożonych tu drewnianych budynków [szop i bud] prawdopodobnie powstała nazwa miejscowości: „Buda”. W krótkim czasie erygowano tu również oratorium dla potrzeb bernardyńskich zakonników, domniemywać można, że później korzystała z tej kapliczki również okoliczna ludność.
Ok. 1530 – pierwsza świątynia
Dobrze funkcjonująca placówka „gospodarcza” powoli stawała się prawdziwym klasztorem w jakim mieszkało 4 zakonników, dla potrzeb miejscowej ludności zbudowano również świątynię. Klasztor od 1530 r. wchodził w skład Litewskiej Prowincji
1555-1560 – początek procesu o puszczę
W latach 1555-1589 bernardyni toczyli spory „o puszcze budzką z rodziną Sliźniów” ; jakie nie zakończyły się w trakcie trwania odrębności prowincji litewskiej i przejęte zostały później przez prowincje małopolską
1560-1589 – opuszczenie miejsca
W wyniku sporów z ariańskimi właścicielami okolicznych majątków i zagorzałości reformatorskiej protestantów bernardyni opuścili ten teren na ok. trzydzieści lat. Choć formalnie ten cały obszar puszczański od 1570 r. wchodzi w skład Prowincji Litewskiej a później przejęła go Prowincja Małopolska.
1588 – objawienia i początki sanktuarium.
W roku 1588 miało miejsce cudowne objawienie Matki Bożej, po którym nieobecni tu od blisko trzydziestu lat bernardyni osiedlili się na nowo, zatwierdzając formę obecności już jako klasztor, do którego powrócili w 1589 r. Zakonnicy przyciągali do siebie ludzi także radykalnym sposobem życia.
1590-1591 – nowa świątynia
Wraz z rozwojem kultu Matki Bożej potrzebą stało się powiększenie zaplecza kościelnego i wtedy też kosztem sędziego oszmiańskiego Stanisława Koreywy pobudowano drewniany kościół i klasztor. Poświęcenia kościoła dokonano w 1591 r. przez posługę ks. Bp. Cypriana ze Środy OP. W kościele umieszczono przywieziony z Wilna obraz NMP.
1613-1617 – sprowadzenie Obrazu, i sława cudów.
W roku 1613 podarowano [przez komendarza Dołhinowskiego ks. Izaaka Sołokaj – dla tego kościoła Cudowny Obraz jaki 15 lat wcześniej z Rzymu na Litwę przywiózł magnat Jan Pac.
W 1617 r. obraz ten zasłynął tu cudami, buło to przywrócenie wzroku 5 letniemu chłopcu, późniejszemu zakonnikowi karmelickiemu o. Jozafatowi Tyszkiewiczowi.
1633 – fundatorem o. FLORIAN Kolęcki OFM
Jako kustosz wileński, o. Florian Kolęcki OFM ofiarował majątek po swoim zmarłym ojcu na potrzeby budowanego w Budzie kościoła i klasztoru. Wśród pracujących tu zakonników wymienia się też o. Stanisława Borkowskiego OFM. Kamień węgielny położony został w dniu 28.08.1633 r., poświęcenia jego dokonał proboszcz parafii Soły ks. Gołębiowski (delegat bp. Wojny), w obecności wojewody połockiego Janusza Kiszki.
1637 – w Małopolskiej Prowincji
Prawdopodobnie już w 1640 r. zakończono pierwszy etap budowy kościoła. W tym czasie klasztor przyłączony był do Prowincji Małopolskiej.
1640 – dobrodziejem klasztoru Józef Korsak
W testamencie i dokumencie fundacyjnym dla karmelitów w Głebokim, Józef Korsak zaznaczył że „każdego roku należy przekazać część dochodów z Hnieździłowa oo. Bernardynom z Budy”.
1643-1650 – pierwsza murowana świątynia.
Pierwszy murowany kościół, jaki nosił tytuł Nawiedzenia NMP budowę trwającą 10 lat zakończono dopiero w 1643 r., jeszcze w tym roku w dniu 09.07 odbyło się poświecenie kościoła. Kilka lat później w 1649 r. ozdobił świątynie nowy ołtarz.
Wyględ świątyni i opis ważniejszych cudów przedstawiono w drukowanej publikacji, wydanej przez tutejszego zakonnika o. Eleutara w 1650 r. przez drukarnie Wilna.
cdn