W polu czerwonym gryf srebrny, klejnot – poługryf z trąbą złotą, znany w tej formie od 1366. Wcześniej ród używał różnych choć zbliżonych form godła, znanych np. ze znaków dwóch Marków, i Klemensa (wszyscy trzej to wojewodowie krakowscy w latach 1225-44).
Najstarsze notowanie 1366 - pieczęć Pełki - sędziego sandomierskiego. W źródłach pisanych od 1401.
Za protoplastę Gryfitów uznaje się Jaksę (Klemensa) z Miechowa, ur. ok. 1110 zm. 27.2.1176 , utożsamianego z Jaksą z Kopanicy. Jaksa w 1162 odbył wyprawę do Jerozolimy, założył następnie klasztor bożogrobców w Miechowie. W 1145 ożenił się z Agapią Dunin c. Piotra Włostowica Dunina ze Skrzynna i Marii (córki Olega Michała Rurykowicza). W wianie za żonę dostał liczne ziemie w krakowskiem. Być może jego wnukiem był Teodor (Czomber, Cedro, Chader, Czader) ur. ok. 1177, zm. ok. 1238. 1222-3 kasztelan kruszwicki, 1231 wojewoda krakowski. stronnik Henryka Brodatego. Do XI.1231 palatyn w imieniu Władysława III. Od 1234 prowadzi akcję osadniczą na Podhalu, m.in. zakłada Nowy Targ. Również Gryfitą jest Klemens III Jaksa z Ruszczy zm. 1256, syn. Sulisława, który wraz z Bolesławem Wstydliwym walczył z Konradem Mazowieckim, 1232 pomógł w ucieczce Grzymisławie i Bolesławowi Wstyd. z Sieciechowa, gdzie był więziony przez Konrada. wojewoda opolski, kasztelan oświęcimski (jego rodzina, lub krewni, od okolicznych Branic przyjęli nazwisko Braniccy), założył klasztor w Staniątkach, kasztelan krakowski. Jego żoną była Recława c. Zbrosława kaszt. opolskiego.
(Na temat identyfikacji Jaksy z Michowa i Jaksy z Kopanicy w publikacjach m.in. Katalog biskupów krakowskich, Jan Długosz, S. Nakielski w Miechovia sive Promptuarum antiquitatum, J. Bieniak "Polska elita polityczna XIIw., K. Mosingiewicz "Jeszcze o zagadce Jaksy", J. Rajman "Dominus comes princeps. Studia o Jaksach w XII wieku, R. Kiersnowski "Jaksa i jego monety", • Marek L. Wojcik, Rod Gryfitow do konca XIII wieku, M. Cetwiński, Rycerstwo Śląskie do końca XIII wieku
Gryf spotykany jest już w dawnych zapiskach „Klejnotach” Długosza, „Stemmata Polonica”, herbarzu Złotego Runa, „Codex Bergshammar” i herbarzyku Marka Ambrożego.