W Kościele - Człowiek świecki upoważniony do wykonywania funkcji duchownych.
Na dworach - (łac. promus aulicus), klucznik, piwniczny - urzędnik gospodarski na dworze panującego, magnata - zarządca gospodarstwa domowego i spiżarni na dworach w dawnej Polsce
W Polsce od 1. poł. XVI w. urzędnik państwowy kontrolujący sposób wydatkowania pieniędzy z nadzwyczajnych podatków
W XVI-XVIII w. zarządzający skarbem w miastach Rzeczypospolitej
W Państwie Krzyżackim - zarządzający spichrzami zbożowymi i eksportem towarów przez Gdańsk i Królewiec.
Na Zaporożu - urzędnik celny należący do służby wojskowej. Szafarze byli ustanowieni u przewozów na Dnieprze, w Kudaku i Nikitynie, także na rzece Samarze i u przewozu bohogardowskiego na Bohu. Pobierali opłaty celne, utrzymywali komendy i budowle, oraz pilnowali porządku i słuszności na przewozach, co było bardzo ważnym przy wielkim w tych miejscach ruchu handlowym. Szafarz u przewozu nikityńskiego miał jeszcze obowiązek przyjmować gości i podejmować komisarzy zagranicznych, tam się zbierających dla godzenia sporów i skarg między Kozakami zaporoskimi i Krymem. [Gloger Z., Enc.Starop.]