uszczerbienie

Zapras, abatment (niem. Schimpfwappen) - rodzaj celowej skazy na herbie, stosowana na ogół w heraldyce europejskiej jako rodzaj kary za poważne przewinienia. Prawo do nadawania uszczerbienia miał tylko panujący a uszczerbienie to można było zmyć jedynie jakąś wyjątkową zasługą.
Z reguły wymieniano 8-9 powodów uszczerbienia i wiązano z nimi odpowiednie kształty skaz - np. tchórzostw, zabicie jeńca, zdradę, kłamstwo, niesubordynację, rabunek, chełpliwość, pijaństwo, porzucenie chorągwi suwerena, przekazanie suwerenowi fałszywej wiadomości, cofnięcie rzuconego wyzwania.

W heraldyce polskiej uszczerbienie spotykamy najczęściej jako wersje herbów, które potem, w ramach zasady absolutnej równości szlacheckiej, stały się pełnoprawnymi herbami. Trudno powiedzieć czy powodem ich powstania są faktyczne niecne czyny czy też jest to raczej chęć wyróżnienia rodziny lub uprawomocnienie wersji herbowej, jednak spotykamy liczne legendy odnoszące się do ich powstania (szczególnie u Długosza i Niesieckiego). Wartość owych legend z reguły jest wątpliwa.

Szczególnym typem uszczerbienia w heraldyce polskiej są herby pochodzące, lub nawiązujące do godła Polski. W tym wypadku nie jest to niemal na pewno dyshonor, lecz wręcz przeciwnie raczej dodatkowa nobilitacja lub zaznaczenie obcego pochodzenia rodziny. Powstanie tych herbów wiąże się głównie z kontaktami polsko-węgierskimi w późnym średniowieczu (np. Amadej, Orla, a nawet być może Sas)

Herby uszczerbione w Herbarzu