Powstanie Styczniowe - uczestnicy

Niezwykle energiczna. We lwowskim komitecie pań stała na czele grupy zbierając datki i zajmującej się organizacją dzielnic. Została uwięziona 19 marca 1864

Z Manasterka, 22 lat, stanu wolnego, córka rządcy dóbr. W kwietniu 1864 sądzona przez lwowski sąd wojenny, pod zarzutem zbrodni zaburzenia spokojności publicznej (zapewne w związku z udziałem w działaniach powstańczych). Skazana na 14 dni więzienia.

Z Trembowli, 18 lat stanu wolnego, bez zatrudnienia. W sierpniu 1864 sądzony przez sąd wojenny w Tarnopolu, za zbrodnie zaburzenia spokojności publicznej (zapewne w związku z powstaniem). Skazany na 6 tygodni więzienia.

Dzierżawca wsi Kuszyny w powiatu wieluńskiego,guberni warszawskiej,szlachcic lat 40.Oskarżony o przynależność do organizacji powstańczej w dniu 24 sierpnia 1863 r skazany na pozbawienie wszystkich praw stanu i ciężkie roboty w twierdzach przez lat 10

Z Radomyśla, czeladnik ślusarski, stanu wolnego, 24 lata. W sierpniu 1864 sądzony przez sąd wojenny w Tarnowie, za zbrodnię zaburzenia spokojności publicznej (zapewne w związku działaniami powstańczymi), skazany na 4 miesiące więzienia.

Z Jezierny, 21 lat, stanu wolnego, praktykant leśnictwa. W sierpniu 1864 sądzony przez sąd wojenny w Tarnopolu, za zbrodnie zaburzenia spokojności publicznej (zapewne w związku z powstaniem). Skazany na 6 tygodni więzienia.

Z Brodów, l. 35, izraelita, stanu wolnego, handlarz. Sądzony przez Sąd Wojenny w Złoczowie za przestępstwo przeciw zarządzeniom publicznym. Skazany na 8 dni aresztu. Wcześniej kilkakrotnie karany przez sądy cywilne i wojskowe za kradzież).

z Litwy, emigrant, zmarł we wrześniu 1864 r. na żółtą febrę w St. Louis w Stanach Zjednoczonych Ameryki.

Syn Antoniego, szlachcic pow. Poniewieskiego. Skazany na mocy konfirmacji Wojennego Naczelnika m. Poniewieża. Rozstrzelany w m. Poniewieżu 29 września 1864 roku, za przebywanie w powstańczym oddziale, przyjęcie w nim przez siebie urzędu naczelnika plutonu, rabunek ludności, dostarczenie do oddziału żywności i pieniędzy, oraz zdradę tem samem rządu.

Ze Lwowa, 20 lat, stanu wolnego, czeladnik ślusarski. Sądzony przez Sąd Wojenny we Lwowie za zbrodnię udzielenia pomocy (zapewne w związku z wydarzeniami powstańczymi). W kwietniu 1864 skazany na 6 miesięcy więzienia.

urodził się w 1831 r. w Jarosławiu z ojca zajmującego stanowisko c. k. wyższego urzędnika. Po zakończeniu gimnazjum we Lwowie, siedemnastoletni młodzieniec uniesiony miłością dla swobody i ojczyzny pospieszył do walki na Węgry i odbył z legionem Wysockiego całą kampanię, a dostawszy się w niewolę, oddany do c. k. austriackiego wojska dosłużył się stopnia porucznika. Odbył kampanię włoską w 1859 r., a później przeniesiono go do buchalterii wojskowej we Lwowie. W 1863 r. brał czynny i gorliwy udział w organizacji narodowej i wskutek tego dłuższy czas przebył w więzieniu. W latach 1868 i 1869 wywierał żywy wpływ na publiczne sprawy kraju naszego pod egidą dr Smolki. Stanął później na czele stowarzyszenia gimnastycznego „Biały Orzeł”, które rokowało wiele nadziei, lecz w 1871 r. musiało sie rozwiązać. Zmarł 29 września 1885 r. we Lwowie.

Ze Lwowa, 18 lat, stanu wolnego, uczeń cukierniczy. W kwietniu 1864 sądzony przez lwowski sąd wojenny, pod zarzutem zbrodni zaburzenia spokojności publicznej. Skazany na 2 miesięcy więzienia.

Powstaniec styczniowy, ur. w Andrzejewie ok. 1814r. Będąc policjantem miejskim w Ostrowi Mazowieckiej, zaangażował się w działalność patriotyczną. Uczestniczył w bitwach pod Stokiem i Nagoszewem. Na podstawie decyzji administracyjnej w październiku 1863 roku naczelnik wydziału wojskowego kolei warszawsko-petersbuskiej wysłał Gruchacza (w powstaniu żandarma wieszającego) do kałuskiej roty aresztanckiej. W styczniu 1864 roku naczelnik wydziału wojskowego kolei zażądał ponownego rozpatrzenia sprawy Piotra Gruchacza. W związku z tym został on 15 lutego 1864 roku wysłany z Kaługi do Królestwa Polskiego, gdzie był sądzony jako żandarm narodowy. Skazano go na 20 lat ciężkich robót w kopalniach; po zatwierdzeniu wyroku przez namiestnika Królestwa Polskiego został wysłany 12 marca 1865 roku do Rosji. Pojazdem pocztowym przybył 5 kwietnia 1865 roku do Tobolska, skąd został wysłany w dalszą drogę 10 maja. 28 sierpnia znalazł się w Tomsku. Wraz z grupą aresztantów został wyekspediowany 1 września i etapami dotarł 6 października do Krasnojarska. Dwa miesiące później (4 grudnia) rozpoczął podróż do Irkucka, gdzie przybył 2 lutego 1866 roku w grupie pieszych zesłańców, bez kajdan. Ostatecznie wysłany został 3 marca 1866 roku do okręgu nerczyńskiego w obwodzie zabajkalskim. Podróż pojazdem pocztowym trwała do 9 maja 1866 roku. Po przybyciu na miejsce odbywał karę ciężkich robót w kopalni w Akataju. Wraz z innymi zesłańcami odmawiał wychodzenia do pracy w dni świąteczne. W lipcu 1866 roku podpisał – wraz z innymi 64 zesłańcami – zażalenie na miejscowe władze do pułkownika korpusu żandarmów w Irkucku. Choć władze nie dopatrzyły się w tym działaniu cech buntu, to i tak ukarano całą grupę przedłużeniem okresu oczekiwania na zwolnienie. W roku 1867 odnotowano, że Gruchacz znajdował się w rejestrze zesłańców, których z uwagi na stan zdrowia i wiek należało umieścić w przytułku dla starców. Na mocy manifestu cara z 1869 roku sytuacja Gruchacza uległa zmianie. 10 lipca 1870 roku został przeniesiony do kategorii zesłanych na osiedlenie. Prawdopodobnie zmarł około roku 1889.

Z Trembowli, lat 20, rz-kat., stanu wolnego, uczeń gimnazjum. W sierpniu 1864 sądzony przez sąd wojenny w Złoczowie, za zbrodnie zaburzenia spokojności publicznej, skazany na 4 miesiące więzienia.

Działo się to pewnej pięknej nocy letniej w roku 1863. Księżyc i gwiazdy świeciły srebrzyście a powiewny zefir ochładzał powietrze. Po ciężkiej całodziennej pracy postanowiłem spędzić noc w ogrodzie na miękkiej trawie. Właśnie przygotowywałem posłanie, gdy nagle doszedł do moich uszu turkot przejeżdżającego pojazdu. Oglądałem się i zobaczyłem, że kolasa z podkamienieckiego pałacu, zaprzężona w czwórkę pięknych koni zajeżdża w kierunku mojego domku. Zrozumiałem, że przybywają do mnie, gdyż stało się coś i potrzebna jest moja pomoc. - Zdałem sobie jasno że nocy dzisiejszej w domu nie spędzę, i prawdopodobnie w ogóle nie odpocznę, gdyż z pewnością mam spełnić ważną misję, której wykonanie jest połączone z wielkiem niebezpieczeństwem. Zanim jeszcze miałem czas domyślić się, przyczyn niespodziewanych odwiedzin powóz przystanął przed moim domkiem a wychodzący z powozu przystąpił prosto do mnie, skinął ml ręką, abym się, oddalił i następnie naradzaliśmy się, na osobności, tak aby rozmowy naszej nie słyszał chrześcijański stangret, do którego hrabia nie miał zaufania. "Słuchaj Moszku" przemówił do mnie hrabia, wysłannik z naszego obozu, przebywający na granicy polsko rosyjskiej pobliżej Brodów przybył do mnie. Z wielkim wysiłkiem przekradł przez się przez granicę i oznajmił mi, że jeżeli powstańcy nie dostaną pieniędzy dla zakupienia zapasów żywności będą musieli się poddać, gdyż głód panuje w obozie. Przyniosłem ci woreczek z 500 dukatami. Ty Moszku musisz jeszcze dzisiejszej nocy przenieść pieniędzy przez granicę. Dobrze odpowiedziałem, i więcej nie mówiłem ani jednego słowa. Hrabia przystąpił do kolasy wyjął woreczek z pieniędzmi, dał mi je i wkrótce odszedł. Posiadałem przy sobie przepustkę, na mocy której miałem prawo przejść przez granicę, rosyjską poruszać na niej na przestrzeni 4 kilometrów, według długości i szerokości tej granicy. Wziąłem na drogę drabinę oraz dwie konewki napełnione wapnem. Pieniądze umieściłem w dwóch woreczkach a każdy woreczek ukryłem konewkach pod wapnem i wyruszyłem w drogi. Granicę przeszedłem szczęśliwie. Teraz łamałem sobie głowę, nad tem, w jaki sposób przedostać się, do obozu powstańców, znajdującego się w głębi terytorium rosyjskiego, na które to miejsce nie mogłem już udać się, z powodu braku upoważnienia. Nie zraziłem się tem jednak, lecz zdałem się, na wolę boską, wierząc głęboko, że Bóg Wszechmocny nie opuści mnie w niebezpieczeństwie. Jednak już po przejściu kilka kroków napotkałem na mniejszą patrol kozacką. - Żydzie, krzyknął jeden z nich kierując pikę ku moje piersi. Dokąd Idziesz? Tak sobie, panie wojaku, odpowiedziałem, spacerując sobie po polu. Noc jest ciepła a wietrzyk łagodny wieje. Błąkam sie bez celu. Jestem też zmęczony i trochę głodny. Chciałbym znaleźć żyda, który by mi czemś poczęstował. Tu żydow nie znajdziesz, odpowiedział kozak, gdyż to miejsce jest polem walki. Ruszaj stąd, jeżeli ci życie jest miłem. Widząc, że z kozakami nie poradzę, wróciłem się, a skoro jednak patrol zniknęła mi z oczu, zawróciłem powtórnie i skierowałem się w stronę, obozu powstańców. Nagle "trach". Koło, mnie eksplodowała bomba. Odwróciłem się i spostrzegłem, że bomba była wycelowana przeciwko mnie. Mianowicie jeden z kozaków, ukryty pod drzewem, widząc, że czegoś szukam, rzucił mnie bombą,. Chybił jednak i w ten sposób cudem niemal uszedłem niechybnej śmierci. Gdy zauważyłem, że jestem szpiegowany, przestraszyłem się i chciałem uciekać. Było już jednak za późno, gdyż właśnie nadciągnął oddział jeźdźców kozackich i wziął mnie do niewoli. Pociemniało mi oczach, gdyż sądziłem, że jestem zgubiony. Ale na chwili jednak nie przestałem myślić o tem, w jaki sposób wydostać się z niewoli i nieść pomoc powstańcom.

syn Jana, włościanin wsi Laskowicze, pow. Prużańskiego, ziemi Grodzieńskiej. Skazany na mocy konfirmacji Kobryńskiego Wojennego Naczelnika z 4 października 1863 roku. Powieszony w m. Kobrynku 5-go października 1863 r., za przebywanie w oddziale powstańczym i udział w bitwach przeciw wojskom z orężem w rękach, powieszenie 2-ch włościan, pogwałcenie włościańskiej dziewczyny i zapieranie się w zeznaniu tych przestępstw.

syn Demjana, szeregowiec Sumskiego pułku huzarów. Skazany na mocy konfirmacji Dowódcy Wojsk Wileńskiego Okręgu Wojennego, na za twierdzenie przez Audytorjat z 27 marca 1864 roku. Rozstrzelany w m. Kownie 3-go kwietnia 1864 r., za sprzeniewierzenie pieniędzy rządowych, ucieczkę ze służby, wstąpienie do szeregów powstańców i przebywanie przez dłuższy czas w oddziale.

"Grzegorzewski z Przasnyskiego, zm. w maju 1864 w Ekaterynburgu" 27 lat (w 1864 r ), szlachcic z płockiej gub., pow. przasnyski, wieś Krzynowłoga Wilka. Oskarżony o udział w powstaniu, sądzony przez Komisję Śledczą przy namiestniku. Pozbawiony praw stanu, zesłany na Syberię na osiedlenie. Wysłany 27 lutego 1864 r. AGAD, ZGP. 3/682 (3/230).

(1842–1903) – (07.05.1842 Warszawa –25.10.1903 Stanisławów) – weteran Powstania Styczniowego zmarły w Stanisławowie [obecnie Ivano-Frankowsk na Ukrainie] "emerytowany starszy inżynier Wydziału Krajowego, porucznik wojsk polskich z r. 1863 , prezes i honorowy członek Sokoła w Borszczowie, przeżywszy 61 lat zmarł 25 stycznia w Stanisławowie. Śp. Stanisław Grzegorzewski urodz. w Warszawie kształcił się na politechnice belgijskiej w Liege, skąd na odgłos powstania styczniowego pospieszył w szeregi walczących. Brał udział w walce narodowej w korpusie Lagiewicza, w pułku żuawów Rochenbruna i pod Komorowskim w wyprawie na Poryck. W nagrodę za męstwo mianowany został porucznikiem. Po ukończeniu powstania przybył do Galicji i poświęcił się słuzbie autonomicznej jako inżynier Wydziału kraj. w Boryszczowie. Tu położył nie mało zasługi około rozbudzenia życia i budowy sokolego gniazda, którego był prezesem. Przeszedłszy na emeryturę osiadł w Stanisławowie. Zmarł nagle. Na pogrzeb przyjechała delegacja Sokoła boryszczowskiego, a prezes tegoż p. Eustachiewicz w rzewnych i podniosłych słowach pożegnał nad grobem zwłoki zasłużonego męża. Śp. Stan. Grzegorzewski pozostawił w druku wspomnienia o uczestnictwie w walce narodowej r 1863." "porucznik, po latach emigracji we Francji i Belgii osiadł w Borszczowie, gdzie był prezesem tamtejszego „Sokoła""[1] Porucznik wojsk polskich z r. 1863, emerytowany starszy inżynier Wydziału krajowego, prezes i honorowy członek "Sokoła" w Boryszczowie [1] zmarł 1903 roku w Stanisławowie, w wieku 61 lat [2] "Inżynier Wydziału Krajowego, mieszkał w Borszczowie, urodzony 7 marca 1842 roku w Warszawie, katolik żonaty bezdzietny, przed powstaniem studiował w Belgii, w powstaniu prosty żołnierz, sierżant, podporucznik, porucznik, walczył w oddziale Langiewicza, oddziale Komorowskiego." [3] Jest metryka ur. Stanisława Grzegorzewskiego w Warszawie 1842 r, ale nie 7 marca 1842 r a 7 maja 1842 r Warszawa [4], syn niezamężnej Franciszki Grzegorzewskiej, służącej lat 26, zamieszkałej w Warszawie przy ul. Żabiej nr 955 [3], ojciec nieznany [4] Pochowany na Cmentarzu Sapieżyńskim w Stanisławowie [1] Do sprawdzenia czy jego grób się zachował - po zniszczeniu cmentarza w 1980 r przez władze ZSSR i zamienienia go na park.

Drugie imię: Włodzimierz, urzędnik Towarzystwa Dobroczynnego, zamieszkały w Krakowie ul. Koletek 12. Urodzony 4 lipca 1844r. w Sierszy pow. Chrzanów, stanu wolnego, wyznania rzymskokatolickiego. Przed powstaniem „w szkołach”. W powstaniu „pod dyktatorem Langiewiczem jako podoficer przy strzelcach 2-go pułku”. Walczył pod dowództwem Kurowskiego, Langiewicza, Krukowieckiego i rotmistrza Junoszy. Brał udział w potyczkach pod Miechowem, Chrobrzem, Grochowiskami, Glanowem i w kilku innych mniejszych w okolicach miejscowości, których nazw nie pamiętał. Nie był ranny. „Dokumentów obecnie nie ma, może się tylko powołać na kilku obywateli w Krakowie zamieszkałych a w razie koniecznym nazwiska tychże może wymienić”. Znany był dr. Jodłowskiemu. Zobowiązał się do wpisowego 1 złotego reńskiego i składki rocznej w wysokości 3 złotych reńskich. Oświadczenie podpisał w Krakowie 15 marca 1888r. Na członka czynnego przyjęty 23 czerwca 1888r.

Z Mokry, stanu wolnego, lat 22, parobek, obciążony kradzieżą i przekroczeniem przez oszustwo, par. 178 i 461 c.k.k. W sierpniu 1864 sądzony przez sąd wojenny w Tarnowie, za zbrodnię zaburzenia spokojności publicznej (zapewne w związku działaniami powstańczymi), skazany na 5 miesięcy ciężkiego więzienia zaostrzonego 2 razowym postem w każdym tygodniu.

Z Niedźwiady. Wyrobnik, 24 lata, stanu wolnego. W kwietniu 1864 roku skazany przez sąd wojenny w Przemyślu na 15 dni więzienia za zbrodnię zaburzenia spokojności publicznej (zapewne za udział w powstaniu).

Z Podgórza, 30 lat, rz-kat. stanu wolnego, wyrobnica. W sierpniu 1864 sądzona przez sąd wojenny w Krakowie, za przestępstwo przeciw zarządzeniom publicznym (zapewne w związku z powstaniem). Skazana na 14 dni aresztu w sztokhauzie, zaostrzonego 2-razowym postem o chlebie i wodzie.

syn Justyna, jednodworzec gub. Mińskiej, powiatu Nowogródzkiego. Na mocy konfirmacji Dowódcy Wojsk Wileńskiego Okręgu Wojennego, na zatwierdzenie przez Audytorjat z 27 marca 1864 roku. Powieszony w m. Jeziorach, pow. Grodzieńskiego 30 grudnia 1863 roku, za powieszenie włościanina m. Jezior, torturowanie włościanina wsi Oduny Franciszka Komorowskiego i dowództwo oddzielonym w tym celu osobnym powstańczym oddziałem.

Z Hlibowa, 18 lat, stanu wolnego, parobek. W 1864 sądzony przez Sąd Wojenny w Tarnopolu za przekroczenie obwieszczenia z 28 i 29 lutego 1864, zapewne w związku z działaniami powstańczymi. Prócz utraty borni skazany na 1 dzień aresztu w sztokhauzie.

Z Rożnowa. Służący, stanu wolnego, 22 lata. W kwietniu 1864 roku skazany przez sąd wojenny w Tarnowie na 14 dni więzienia za zbrodnię zaburzenia spokojności publicznej (zapewne w związku z powstaniem).

Zam. Michelsonowa. Członkini oddziału powstańczej żandarmerii narodowej w powiatach pułtuskim, przasnyskim i makowskim. W okresie powstania mieszkała ona i działała z dala od ziemi wieluńskiej. Nie ulega jednak wątpliwości, że była rodowitą wielunianką urodzoną w żydowskiej rodzinie Hajmanów (Heimannów). Karolina była córką Aszera (1785–1861), faktora i handlarza z Wielunia, i Małki (zm. 1869) małżonków Hajmanów. Jako 18-letnia panna została zaręczona z Michałem Michelsohnem vel Kohnem, stałym mieszkańcem miasta Działdowa, synem Natana i Frajndli małżonków Michelsonów vel Konów. 20 III 1851 r. w Wieluniu mając 19 lat wyszła za mąż za 25-letniego Michała Michelsona. Karolina Michelson urodziła w Wieluniu trzy córki: Kasyldę (ur. 8 II 1852 r.), Ernestynę (ur. 15 II 1854 r.) i Rozalię (ur. 25 XI 1856 r.). W późniejszym czasie rodzina Michelsonów przeniosła się na Mazowsze w okolice miasta Przasnysza, gdzie Michał wydzierżawił szynk przy hucie szkła Amalin (pow. Przasnysz). Tam Karolina urodziła dwoje młodszych dzieci. W okresie powstania styczniowego małżonkowie prowadzili wspomniany szynk i byli zaangażowani w działalność patriotyczną. Nocowali u nich spiskowcy, którzy przekraczali granicę pruską. Karolina należała do żandarmów narodowych (tzw. sztyletników), wykonujących wyroki na zdrajcach. Po powstaniu Michelsonowie, zapewne zagrożeni aresztowaniem, opuścili okolice Przasnysza i zjawili się w Tomaszowie Rawskim (Mazowieckim). Tu Michał podjął pracę nauczycielską w szkole żydowskiej (w tzw. chederze). W 1865 r. władze carskie odkrywszy miejsce pobytu Michelsonów, aresztowały zarówno Michała, jak i Karolinę. Oddano ich pod Sąd Wojenny Polowy. Michałowi Michelsonowi zasądzono stosunkowo łagodny wyrok. Został on poddany nadzorowi policyjnemu „za udział w buncie”. Otrzymał ponadto zakaz opuszczania miasta Tomaszowa. Oskarżenie wiązało się z udzieleniem noclegu Piotrowi Ojrzyńskiemu, który przybył do szynku wraz z innymi „buntownikami”: Zaleskim i Cholińskim. Ojrzyński podczas pobytu posługiwał się paszportem, wydanym przez władze pruskie, wystawionym na inne nazwisko. Ponieważ Michelson gościł wcześniej Ojrzyńskiego i jego matkę, główny zarzut dotyczył niepoinformowania władz carskich o pobycie domniemanego powstańca (Ojrzyńskiego), używającego fałszywego dokumentu tożsamości. Zarzuty stawiane Karolinie były znacznie poważniejsze. Tymczasowa Komisja Śledcza zarzuciła jej [1] utrzymywanie „przestępczych” stosunków z powstańcami, [2] otrzymywanie od nich rozkazów, [3] zachęcanie do zabójstwa Żyda Lejzera Ożarowa, powieszonego przez powstańczych żandarmów w Przasnyszu. Dnia 30 I/11 II 1865 r. została oddana pod Sąd Wojenny Polowy. Wyrokiem Audytoriatu Polowego z 31 XII 1865/12 I 1866 r. została zesłana na osiedlenie na terenie bliższej Syberii bez utraty praw stanu. 3/15 I 1866 r. namiestnik Królestwa Polskiego konfirmował wyrok Audytoriatu. 13/25 I 1866 r. wysłana w drogę do Zachodniej Syberii. Władze carskie wyznaczyły wieluniance gubernię tobolską jako miejsce osiedlenia. Jej syberyjskie losy są zawiłe i nadzwyczaj ciekawe. Wyrok Audytoriatu określał długotrwałość zesłania (7 lat). Udało się jednak odnaleźć w źródłach pisanych lub archiwalnych informacje, że Karolina Michelson przebywała na zesłaniu co najmniej 12 lat. Wiadomo, że przebywała przez kilka lat (może 7 lat) w Tobolsku (od roku 1866 aż do 1872 lub 1878). W czasie pobytu w Tobolsku co najmniej trzykrotnie składała prośby o ułaskawienie i zezwolenie o powrót do Królestwa Polskiego. W marcu 1869 r. K. Michelson zwróciła się do Głównego Naczelnika III Oddziału z prośbą o łaskę i zgodę na powrót do kraju. Prośbę uzasadniała tym, że jest chora z tęsknoty, gdyż w kraju pozostawiła męża i pięcioro dzieci. Jednak Namiestnik Królestwa Polskiego z uwagi na wagę popełnionych przez nią przestępstw nie przyznał jej ułaskawienia i zgody na powrót. Prawdopodobnie wyszło na jaw, że Karolina stała na czele oddziału żandarmów „sztyletników” i że popełnione przez nią „przestępstwa” mogły być poważniejsze. Pod koniec 1870 lub na początku 1871 r. ponowiła swoją prośbę. Szuwałow odpowiadając na podanie zesłanej stwierdził, że władze carskie mogą przychylić się jedynie po wyrażeniu zgody przez Namiestnika Królestwa Polskiego, a ten wciąż wyraża negatywną opinię (pismo z dnia 10 II 1871 r.). Kolejną prośbę Karolina Michelson złożyła 27 VIII 1872 r., ale i ta została odrzucona. Dalsze losy zesłanej wielunianki nie są jasne. Wiadomo, że w 1878 r. znalazła się na zesłaniu w guberni jekaterynosławskiej (wschodnia Ukraina). Prawdopodobnie po upływie 12 lat władze carskie nie pozwoliły jej na powrót do Królestwa Polskiego, ale zgodziły się na przeniesienie z Syberii (z guberni tobolskiej) na wschodnią Ukrainę (do guberni jekaterynosławskiej). 5/17 VIII 1878 r. K. Michelson uzyskała zgodę władz na sześciomiesięczny wyjazd do Warszawy i do guberni kaliskiej na spotkanie z dziećmi i na uregulowanie spraw majątkowych. Jest to ostatnia wiadomość o wieluniance, do jakiej udało mi się dotrzeć. Z dokumentacji źródłowej wynika, że K. Michelson zobaczyła się z mężem i dziećmi dopiero po 12 latach zesłania (w 1878 r.). Najstarsze córki miały wtedy odpowiednio 26, 24 i 22 lata. Możemy sobie jedynie wyobrażać, jak wyglądało spotkanie sybiraczki z rodziną po latach. Nie wiemy, czy i kiedy powróciła na zesłanie do guberni jekaterynosławskiej ani kiedy, gdzie i jak zmarła

Z Pragi. Praktykant budownictwa, stanu wolnego, 18 laat. W kwietniu 1864 roku skazany przez sąd wojenny w Tarnowie na 3 tygodnie więzienia za zbrodnię zaburzenia spokojności publicznej (zapewne w związku z powstaniem).

ur. w r. 1842 w Heidepiltz, na Śląsku austryackim, po przeniesieniu się rodziców na Wołyń, uczęszczał tamże do V. kl. gimn. w Czarnym Ostrowie, poczem wstąpił na kurs praktyczny weterynaryi w Chryslowie koło Białogródki, w powiecie zasławskim. Gdy wybuchło powstanie, w gronie towarzyszy w zastępie z 19 ludzi złożonym wyruszył do oddziału Edmunda Różyckiego, który podówczas przebywał w Zwiahlu, w Żytomierskiem. Po przybyciu do tej miejscowości dowiedzieli się nasi powstańcy, że Różycki wyruszył już dalej, zaczerpnęli jednak wiadomości, że w pobliżu w lasach sławuckich formuje się oddział pod dowództwem Ciechońskiego. Ze służby w tym oddziale podaje Hartmann kilka szczegółów, które przykre budzić muszą refleksye. I tak gdy po przybyciu do oddziału stał na widecie, usłyszał gwizd nagły poza linią obozową, pozostawił na patroli dwóch towarzyszy a sam pospieszył w las i tu w znaczniejszym oddaleniu od widety obaczył swego dowódcę, jak w stanie zupełnie nietrzeźwym powracał z adjutantem Griinem ze Sławuty do obozu. Zbliżywszy się do nich zauważył, że dowódca leży pod drzewem a adjutant zataczając się trzyma konie. Gdy nasz powstaniec nie otrzymał hasła od adjutanta, począł czynić mu wymówki, że daje sygnały poza obozem, wobec czego adjutant oświadczył, że nie mogli trafić do obozu a gdy Hartman mimo tego wskazywał, że tak się nie postępuje, adjutant zmierzył się ku niemu z rewolwerem, nagłego jednak zamysłu nie mógł w czyn wprowadzić, Hartmann bowiem odebrał mu rewolwer i zaprowadził obydwóch do obozu. Nazajutrz o świcie Ciechoński złożył dowództwo w ręce oddziału żytomierskiego. Z oddali dochodziły odgłosy strzałów, niebawem też patrol z widety zapowiedział zbliżanie większego oddziału rosyjskiego. Dowódca zastępu powstańczego zarządził rozstawienie sił wobec zbliżającego się ataku nieprzyjacielskiego, kawaleryę pod Klukowskim rozsypał po lesie a zastępy piesze ustawił w tyralierkę naokoło obozu. W lesie pod Minkowcami nastąpiła bitwa z Moskalami, pozostającymi pod dowództwem kapitana Korzeniowskiego, następującego z siłą jednego batalionu piechoty i sotnią kozaków. Strzelcy, wśród których znajdował się Hartmann, trzymali się długo, moskale wdarli się do obozu, powstańcy poszli w rozsypkę, kawalerya w czas odjechała. Ciechoński znikł, część jego oddziału dostała się w ręce nieprzyjacielskie, Hartmann błąkał się przez kilka dni z młodszym towarzyszem Świerczyńskim, wreszcie natknęli na chłopów, którzy obu związawszy zawieźli do Zasławia. Aby po drodze nie paść ofiarą ich zbrodniczych instynktów, dali im 50 rubli za odstawienie do władzy w Zasławiu. Partyami wraz z innymi zostali następnie odstawieni do Kijowa, gdzie ich osadzono w więzieniu podziemnem twierdzy w nr. III. »Kopanierów«. Tu złożono rychło sąd wojenny, któremu przewodniczył Aninkow, generał gubernator kijowski i przed tym sądem stanął Hartmann. Podczas rozprawy pytano go, dlaczego brał udział w powstaniu jako miateżnik, kiedy był austryackim poddanym. Skazany został na 5 lat katorgi z pozbawieniem wszystkich praw. W tydzień później w listopadzie wysłany został wraz z partyą, z 30 powstańców złożoną, etapnym porządkiem pieszo do Kazania. W osadzie tatarskiej, w Małmyżu, w wiackiej guberni, zatrzymały się obie partye, jedna złoczyńców i zbrodniarzy rozmaitego typu, idąca zawsze przodem i polityczni, którzy otrzymywali po 15 kop. dziennie. Ponieważ nie było na etapie miejsca, pierwszą partyę osadzono na etapie, politycznych na dworze w szałasach. Kiedy — było to z wiosną 1864 r. ruszono w dalszy pochód, przeszli zbrodniarze naprzód, poczem poczęto wywoływać politycznych. Był między nimi młody chłopak, niejaki Jaworski, który palił fajkę, co w taki humor wprawiło konwojującego oficera, że uderzył go po twarzy. Starosta partyi, Szostak stanął energicznie w obronie Jaworskiego, oświadczył, że bić nie wolno, wówczas oficer odpowiedział, że i jego pobije. Partya politycznych w obronie swego starosty zajęła wobec kapitana bardzo groźne stanowisko i żądała, aby bezwłocznie przybyła komisya z Kazania. Komisya rzeczywiście przybyła na drugi dzień, zabrała owego oficera a partya szybkim marszem ruszyła w dalszą drogę do Tobolska i Tomska, gdzie wskutek nieporozumień ze smotrytelem wybuchł powtórny bunt, podczas którego padło kilku powstańców. Podczas podróży statkiem do Tomska, barka wioząca na statek kapitana, dwóch lekarzy i dwóch politycznych wywróciła się, lekarze i kapitan wyratowali się a dwaj polityczni, między nimi niejaki Kaliński utonęli. Z Tomska etapnym porządkiem ruszyli polityczni do Derczyńska, gdzie stanęli w listopadzie 1864 r. Z Nerczyńska odstawiono 60-ciu, wśród nich i Hartmanna do , gdzie pracowali w kopalni srebra okuci w kajdanach — mieszkali wspólnie w kazamatach. W Ałgaczy sprawował Hartman czynności starosty politycznego a po pewnym czasie odstawiony został do Aleksandrowska, gdzie już nie chodzili do robót. Wskutek amnestyi z wiosną 1865 r., stosującej wobec skazanych na katorgę poniżej lat 10 osiedlenie, skazany poprzednio na pięć lat, objęty został tem zarządzeniem i udał się na osiedlenie do wsi Rozwożdżajewa, w Angarskiej obłaści, położonej w Irkuckiej guberni. Podczas pobytu w katordze i drogi na Sybir nauczył się Hartmann złotnictwa i rusznikarstwa a na posieleniu wspólnie z czterema innymi towarzyszami zorganizował muzykę, która w okolicy często za wynagrodzeniem grywała. Po półrocznym pobycie w owej miejscowości przeniósł się Hartmann do Kumerejki, gdzie założył warstat ślusarski i rusznikarski. Po dwuletnim tamże pobycie gdy nastąpiła powtórna amnestya, spowodowana wnioskiem ks. Ruczki w parlamencie austryackim, powraca Hartmann przez Niżny Nowogród, Petersburg do Warszawy a po załatwieniu pewnych formalności w konsulacie austryackim do Krakowa, gdzie zgłasza się w Komitecie, który dał mu odezwę do obywateli ziemskich, by dali mu jaką posadę, lecz Hartmann udał się do Zarządu dóbr hr. Potockiego w Łańcucie, gdzie jako prywatny oficyalista po 43-letniej pracy przeszedł w stan spoczynku. Osiadł w Borkach Wielkich pod Tarnopolem.

dyrektor Zakładu Wzajemnego w Rymanowie w majętności hr. Jana Potockiego, zamieszkały w Rymanowie Zdroju, powiecie sanockim. Urodził się 11 maja 1845 roku w Heidenpiltsch (Bílčice) na Morawach, wyznania rzymskokatolickiego. W oświadczeniu o przystąpieniu do Towarzystwa Wzajemnej Pomocy Uczestników Powstania Polskiego 1863/64 r. podał, iż jest żonaty i ma troje dzieci (dwie córki, jeden syn – uczeń V. klasy gimnazjalnej). Przed powstaniem pracował jako adiunkt rachunkowy w dobrach hr. Alfreda Potockiego w Antoninach na Wołyniu. W powstaniu walczył jako podoficer w 2.Pułku Jazdy Ruskiej pod dowództwem generała Edmunda Różyckiego w I. Szwadronie 4.plutonie. Brał udział w bitwie pod Łaszkami na Litwie i pod Salichą, gdzie został awansowany na placu boju za męstwo. Na dowód swojego udziału w powstaniu mógł przedstawić dokument - stan służby w powstaniu 1863-64, opatrzony pieczęciami i podpisami: dowódcy pułku jazdy wołyńskiej, szefa sztabu tejże podpułkownika H. Ruszczewskiego i Naczelnego Wodza Ziem Ruskich generała Edmunda Różyckiego. Zobowiązał się do wpłacenia wpisowego w wysokości 1 złotego reńskiego i od 1 stycznia 1895 roku składki rocznej w wysokości 3 złotych reńskich. Deklarację podpisał w Rymanowie Zdroju 24 czerwca 1894 roku. Na zobowiązaniu dopisał: „Upraszam najuprzejmiej o łaskawe zwrócenie świadectwa”, co też uczyniono odsyłając je pocztą, jak świadczy odręczna notatka z 10 lipca 1894 roku.

Z Kałusza, 19 lat, stanu wolnego, słuchacz praw. W kwietniu 1864 sądzony przez lwowski sąd wojenny, pod zarzutem zbrodni zaburzenia spokojności publicznej (zapewne w związku z udziałem w działaniach powstańczych). Zwolniony z braku dowodów.