Portal w rozbudowie, prosimy o wsparcie.
Uratujmy wspólnie polską tożsamość i pamięć o naszych przodkach.
Franciszek Nartowski
Franciszek Nartowski h. Trzaska. Ur. 20.6.1845 Żegocina k. Bochni, zm. 13.4.1935 Narajów. Rodzice: Stanisław Nartowski (z rodziny osiadłej w Gwoźdźcu k. Kołomyi, urzędnik poczty) i Maria Pitka.
Mając 1 rok jego rodzina doświadczyła pogromu w Rzezi Galicyjskiej. Narażeni na śmierć matka uciekała z małym Franciszkiem na saniach, który w czasie gwałtownej jazdy wysunął się z szuby. Gdy to zauważono woźnica wrócił się i odnalazł dziecko, lecz matka Marianna w tym czasie postradała zmysły i niedługo zmarła. Ojca sługa wywiózł na wozie ukrywszy go w kupie gnoju. Stanisław nie chciał zostawać w tym miejscu w spalonym dworze. Przeniósł się do Narajowa, gdzie ożenił powtórnie z Teklą Smażewską (1-v Niżankowską),
Franciszek uczył się w szkołach w Brzeżanach (1859), Stanisławowie i we Lwowie, gdzie działał w tajnych organizacjach. 28 stycznia 1863 jako 17-latek wyruszył do oddziału Edmunda Slaskiego. Z Czerwonej Karczmy, przez Przymichów, Hujcze dotarł do Dynisk, gdzie zawiązany został oddział. Tam przekroczono granicę. Wziął udział w zajęciu posterunku w wiosce Chodowańce, następnie w miasteczku Jaryszów (oba bez potyczki). Tam dołączył do oddziału Jana Czarneckiego z którym wyruszył pod Tomaszów, jednak z racji przeważających sił moskiewskich oddział nie wziął udziału w bitwie i został rozpuszczony do domów. Następnie planował dostać się do oddziału Jeziorańskiego, lecz został zaaresztowany w okolicach Kamionki Strumiłowej skąd uciekł i podążył do formującego się oddziału w Olejowie, mieszkając u państwa Woynarowskich. Służył jako szeregowy w oddziale Horodyńskiego. Walczył pod Radziwiłłowem, widział śmierć dowódcy. Po rozproszeniu błąkał się po lasach, lecz w końcu został schwytany, dostając się do niewoli.
Więzień cytadeli kijowskiej. Zasądzony tam został wysłany na Sybir z nakazem osiedlenia w gub. Jenisiejskiej. Piechotą przeszedł przez Tobolsk, Tomsk do Krasjonarska i w końcu wsi Weirchobrodowa. Pracował tu jako parobek i także otworzył sklepik. O jego powrót, jako poddanego austriackiego starał się m.in ks. Ruczka. Franciszek uzyskał upoważnienie do powrotu rozkazem z dnia 31.5.i.17.6.1865. Po powrocie doświadczył jednak przykrego aresztowania w Warszawie będąc posądzony o drobne przestępstwo. Dopiero po uwolnieniu powrócił do Galicji i dokończył edukację we Lwowie.
Po powstaniu poczmistrz w Narajowie, w końcu wójt i naczelnik gminy. Tu ożenił się w 1877 z Emilią Stanek. Stał na czele Towarzystwa Wzajemnej Pomocy Uczestników Powstania 1863/64 - delegatury w Narajowie. W 70. rocznicę powstania, awansowany był do stopnia porucznika i został odznaczony Krzyżem Niepodległości. Odznaczony także Złotym Krzyżem Zasługi. Został pochowany w Narajowie. Autor wspomnień "Z ław szkolnych na Sybir"
Z Emilią Stanek (ślub (30.01.1877 Narajów) miał 5 dzieci:
- Janina (ur. 1877, mąż: Józef Scholz)
- Stanisław Bernard (1879-1964)
- Januara Wanda (1880-1954, mąż Stanisław Biały, poseł i senator IIRP)
- Wacław (1886-1969)
- Antoni Bronisław (1891-1945)
Mając 1 rok jego rodzina doświadczyła pogromu w Rzezi Galicyjskiej. Narażeni na śmierć matka uciekała z małym Franciszkiem na saniach, który w czasie gwałtownej jazdy wysunął się z szuby. Gdy to zauważono woźnica wrócił się i odnalazł dziecko, lecz matka Marianna w tym czasie postradała zmysły i niedługo zmarła. Ojca sługa wywiózł na wozie ukrywszy go w kupie gnoju. Stanisław nie chciał zostawać w tym miejscu w spalonym dworze. Przeniósł się do Narajowa, gdzie ożenił powtórnie z Teklą Smażewską (1-v Niżankowską),
Franciszek uczył się w szkołach w Brzeżanach (1859), Stanisławowie i we Lwowie, gdzie działał w tajnych organizacjach. 28 stycznia 1863 jako 17-latek wyruszył do oddziału Edmunda Slaskiego. Z Czerwonej Karczmy, przez Przymichów, Hujcze dotarł do Dynisk, gdzie zawiązany został oddział. Tam przekroczono granicę. Wziął udział w zajęciu posterunku w wiosce Chodowańce, następnie w miasteczku Jaryszów (oba bez potyczki). Tam dołączył do oddziału Jana Czarneckiego z którym wyruszył pod Tomaszów, jednak z racji przeważających sił moskiewskich oddział nie wziął udziału w bitwie i został rozpuszczony do domów. Następnie planował dostać się do oddziału Jeziorańskiego, lecz został zaaresztowany w okolicach Kamionki Strumiłowej skąd uciekł i podążył do formującego się oddziału w Olejowie, mieszkając u państwa Woynarowskich. Służył jako szeregowy w oddziale Horodyńskiego. Walczył pod Radziwiłłowem, widział śmierć dowódcy. Po rozproszeniu błąkał się po lasach, lecz w końcu został schwytany, dostając się do niewoli.
Więzień cytadeli kijowskiej. Zasądzony tam został wysłany na Sybir z nakazem osiedlenia w gub. Jenisiejskiej. Piechotą przeszedł przez Tobolsk, Tomsk do Krasjonarska i w końcu wsi Weirchobrodowa. Pracował tu jako parobek i także otworzył sklepik. O jego powrót, jako poddanego austriackiego starał się m.in ks. Ruczka. Franciszek uzyskał upoważnienie do powrotu rozkazem z dnia 31.5.i.17.6.1865. Po powrocie doświadczył jednak przykrego aresztowania w Warszawie będąc posądzony o drobne przestępstwo. Dopiero po uwolnieniu powrócił do Galicji i dokończył edukację we Lwowie.
Po powstaniu poczmistrz w Narajowie, w końcu wójt i naczelnik gminy. Tu ożenił się w 1877 z Emilią Stanek. Stał na czele Towarzystwa Wzajemnej Pomocy Uczestników Powstania 1863/64 - delegatury w Narajowie. W 70. rocznicę powstania, awansowany był do stopnia porucznika i został odznaczony Krzyżem Niepodległości. Odznaczony także Złotym Krzyżem Zasługi. Został pochowany w Narajowie. Autor wspomnień "Z ław szkolnych na Sybir"
Z Emilią Stanek (ślub (30.01.1877 Narajów) miał 5 dzieci:
- Janina (ur. 1877, mąż: Józef Scholz)
- Stanisław Bernard (1879-1964)
- Januara Wanda (1880-1954, mąż Stanisław Biały, poseł i senator IIRP)
- Wacław (1886-1969)
- Antoni Bronisław (1891-1945)
Źródło
Opracowanie GP
Nadawca
Marcin Niewalda
Uwagi
[1] Kądzielski Stanisław, Z moich wspomnień z roku 1863, w: Dziennik Polski 12-18.5.1905
[2] Arch. Ks. Ludwika Ruczki, seria 3 korespondencja z urzędami
[3] Białynia-Chołodecki J., Pamiętnik powstania styczniowego...
[4] Gazeta Narodowa, nr 266, 29.12.1863
[5] Dzienniki personalne i Roczniki Oficerskie WP 1921-24
[6] Rękopisy Biblioteki Poturzyckiej Dzieduszyckich, Biblioteka Stefanyka f.45 cz 1
[7] CDIAL 195-1-79, Towarzystwo Weteranów, wnioski
[8] Nartowski Franciszek, Z ław szkolnych na Sybir, Czerniowce 1896 (oprac. J. Białynia Chołodecki) - pamiętnik
[9] Medyński Aleksander, Lwów opiekunem sybiraków, Lwów 1936
[10] Wiszniewski Stanisław, Brzeżańczycy przy odbudowie Państwa Polskiego od 1831 do 1920 r., Lwow 1838
[11] Jastrzębiec Zielonka Ludwik, Wspomnienia z Syberji od r. 1863-1869. Ser. 1, Obrazki z katorgi, Lwów 1896
[12] Polski Słownik Biograficzny t. 22 str. 552, oraz poprawki w t. 40
[13] Wiki, hasło: Stanisław Biały
[14] Sybirak, 1936 nr 3 (11)
[15] Materiały rodzinne potomków
[16] Olszewski Tadeusz, Nartowski Franciszek Ksawery (1845-1935), w: Żegociński Słownik Biograficzny
[17] Micińska Magdalena, Galicjanie - zesłańcy po powstaniu styczniowym.... Warszawa 2004
[18] Księga małżeństw Narajów 1877
[19] 100-lecie Gimnazjum Brzeżańskiego 1806-1906
[2] Arch. Ks. Ludwika Ruczki, seria 3 korespondencja z urzędami
[3] Białynia-Chołodecki J., Pamiętnik powstania styczniowego...
[4] Gazeta Narodowa, nr 266, 29.12.1863
[5] Dzienniki personalne i Roczniki Oficerskie WP 1921-24
[6] Rękopisy Biblioteki Poturzyckiej Dzieduszyckich, Biblioteka Stefanyka f.45 cz 1
[7] CDIAL 195-1-79, Towarzystwo Weteranów, wnioski
[8] Nartowski Franciszek, Z ław szkolnych na Sybir, Czerniowce 1896 (oprac. J. Białynia Chołodecki) - pamiętnik
[9] Medyński Aleksander, Lwów opiekunem sybiraków, Lwów 1936
[10] Wiszniewski Stanisław, Brzeżańczycy przy odbudowie Państwa Polskiego od 1831 do 1920 r., Lwow 1838
[11] Jastrzębiec Zielonka Ludwik, Wspomnienia z Syberji od r. 1863-1869. Ser. 1, Obrazki z katorgi, Lwów 1896
[12] Polski Słownik Biograficzny t. 22 str. 552, oraz poprawki w t. 40
[13] Wiki, hasło: Stanisław Biały
[14] Sybirak, 1936 nr 3 (11)
[15] Materiały rodzinne potomków
[16] Olszewski Tadeusz, Nartowski Franciszek Ksawery (1845-1935), w: Żegociński Słownik Biograficzny
[17] Micińska Magdalena, Galicjanie - zesłańcy po powstaniu styczniowym.... Warszawa 2004
[18] Księga małżeństw Narajów 1877
[19] 100-lecie Gimnazjum Brzeżańskiego 1806-1906
METRYCZKA REKORDU
Id
76017
Imię
Franciszek
Nazwisko
Nartowski
Zdjęcie
Artykuł
brak
Nadawca
Marcin Niewalda
Źródło
Opracowanie GP
Link do tego rekordu
Link wewnętrzny GP (BBCode)
Cytowanie naukowe