Portal w trakcie przebudowywania.
Niektóre funkcje są tymczasowo wyłączone, inne mogą nie działać poprawnie.
Franciszek Nartowski
Franciszek Nartowski h. Trzaska. Ur. 20.6.1845 Żegocina k. Bochni, zm. 13.4.1935 Narajów. Rodzice: Stanisław Nartowski (z rodziny osiadłej w Gwoźdźcu k. Kołomyi, urzędnik poczty) i Maria Pitka.
Mając 1 rok jego rodzina doświadczyła pogromu w Rzezi Galicyjskiej. Narażeni na śmierć matka uciekała z małym Franciszkiem na saniach, który w czasie gwałtownej jazdy wysunął się z szuby. Gdy to zauważono woźnica wrócił się i odnalazł dziecko, lecz matka Marianna w tym czasie postradała zmysły i niedługo zmarła. Ojca sługa wywiózł na wozie ukrywszy go w kupie gnoju. Stanisław nie chciał zostawać w tym miejscu w spalonym dworze. Przeniósł się do Narajowa, gdzie ożenił powtórnie z Teklą Smażewską (1-v Niżankowską),
Franciszek uczył się w szkole w Brzeżanach, Stanisławowie i we Lwowie, gdzie działał w tajnych organizacjach. 28 stycznia 1863 jako 17-latek wyruszył do oddziału Edmunda Slaskiego. Z Czerwonej Karczmy, przez Przymichów, Hujcze dotarł do Dynisk, gdzie zawiązany został oddział. Tam przekroczono granicę. Wziął udział w zajęciu posterunku w wiosce Chodowańce, następnie w miasteczku Jaryszów (oba bez potyczki). Tam dołączył do oddziału Jana Czarneckiego z którym wyruszył pod Tomaszów, jednak z racji przeważających sił moskiewskich oddział nie wziął udziału w bitwie i został rozpuszczony do domów. Następnie planował dostać się do oddziału Jeziorańskiego, lecz został zaaresztowany w okolicach Kamionki Strumiłowej skąd uciekł i podążył do formującego się oddziału w Olejowie, mieszkając u państwa Woynarowskich. Służył jako szeregowy w oddziale Horodyńskiego. Walczył pod Radziwiłłowem, widział śmierć dowódcy. Po rozproszeniu błąkał się po lasach, lecz w końcu został schwytany, dostając się do niewoli.
Więzień cytadeli kijowskiej. Zasądzony tam został wysłany na Sybir z nakazem osiedlenia w gub. Jenisiejskiej. Piechotą przeszedł przez Tobolsk, Tomsk do Krasjonarska i w końcu wsi Weirchobrodowa. Pracował tu jako parobek i także otworzył sklepik. O jego powrót, jako poddanego austriackiego starał się m.in ks. Ruczka. Franciszek uzyskał upoważnienie do powrotu rozkazem z dnia 31.5.i.17.6.1865. Po powrocie doświadczył jednak przykrego aresztowania w Warszawie będąc posądzony o drobne przestępstwo. Dopiero po uwolnieniu powrócił do Galicji i dokończył edukację we Lwowie.
Po powstaniu poczmistrz w Narajowie, w końcu wójt i naczelnik gminy. Tu ożenił się w 1877 z Emilią Stanek. Stał na czele Towarzystwa Wzajemnej Pomocy Uczestników Powstania 1863/64 - delegatury w Narajowie. W 70. rocznicę powstania, awansowany był do stopnia porucznika i został odznaczony Krzyżem Niepodległości. Odznaczony także Złotym Krzyżem Zasługi. Został pochowany w Narajowie. Autor wspomnień "Z ław szkolnych na Sybir"
Z Emilią Stanek (ślub (30.01.1877 Narajów) miał 5 dzieci:
- Janina (ur. 1877, mąż: Józef Scholz)
- Stanisław Bernard (1879-1964)
- Januara Wanda (1880-1954, mąż Stanisław Biały, poseł i senator IIRP)
- Wacław (1886-1969)
- Antoni Bronisław (1891-1945)
Mając 1 rok jego rodzina doświadczyła pogromu w Rzezi Galicyjskiej. Narażeni na śmierć matka uciekała z małym Franciszkiem na saniach, który w czasie gwałtownej jazdy wysunął się z szuby. Gdy to zauważono woźnica wrócił się i odnalazł dziecko, lecz matka Marianna w tym czasie postradała zmysły i niedługo zmarła. Ojca sługa wywiózł na wozie ukrywszy go w kupie gnoju. Stanisław nie chciał zostawać w tym miejscu w spalonym dworze. Przeniósł się do Narajowa, gdzie ożenił powtórnie z Teklą Smażewską (1-v Niżankowską),
Franciszek uczył się w szkole w Brzeżanach, Stanisławowie i we Lwowie, gdzie działał w tajnych organizacjach. 28 stycznia 1863 jako 17-latek wyruszył do oddziału Edmunda Slaskiego. Z Czerwonej Karczmy, przez Przymichów, Hujcze dotarł do Dynisk, gdzie zawiązany został oddział. Tam przekroczono granicę. Wziął udział w zajęciu posterunku w wiosce Chodowańce, następnie w miasteczku Jaryszów (oba bez potyczki). Tam dołączył do oddziału Jana Czarneckiego z którym wyruszył pod Tomaszów, jednak z racji przeważających sił moskiewskich oddział nie wziął udziału w bitwie i został rozpuszczony do domów. Następnie planował dostać się do oddziału Jeziorańskiego, lecz został zaaresztowany w okolicach Kamionki Strumiłowej skąd uciekł i podążył do formującego się oddziału w Olejowie, mieszkając u państwa Woynarowskich. Służył jako szeregowy w oddziale Horodyńskiego. Walczył pod Radziwiłłowem, widział śmierć dowódcy. Po rozproszeniu błąkał się po lasach, lecz w końcu został schwytany, dostając się do niewoli.
Więzień cytadeli kijowskiej. Zasądzony tam został wysłany na Sybir z nakazem osiedlenia w gub. Jenisiejskiej. Piechotą przeszedł przez Tobolsk, Tomsk do Krasjonarska i w końcu wsi Weirchobrodowa. Pracował tu jako parobek i także otworzył sklepik. O jego powrót, jako poddanego austriackiego starał się m.in ks. Ruczka. Franciszek uzyskał upoważnienie do powrotu rozkazem z dnia 31.5.i.17.6.1865. Po powrocie doświadczył jednak przykrego aresztowania w Warszawie będąc posądzony o drobne przestępstwo. Dopiero po uwolnieniu powrócił do Galicji i dokończył edukację we Lwowie.
Po powstaniu poczmistrz w Narajowie, w końcu wójt i naczelnik gminy. Tu ożenił się w 1877 z Emilią Stanek. Stał na czele Towarzystwa Wzajemnej Pomocy Uczestników Powstania 1863/64 - delegatury w Narajowie. W 70. rocznicę powstania, awansowany był do stopnia porucznika i został odznaczony Krzyżem Niepodległości. Odznaczony także Złotym Krzyżem Zasługi. Został pochowany w Narajowie. Autor wspomnień "Z ław szkolnych na Sybir"
Z Emilią Stanek (ślub (30.01.1877 Narajów) miał 5 dzieci:
- Janina (ur. 1877, mąż: Józef Scholz)
- Stanisław Bernard (1879-1964)
- Januara Wanda (1880-1954, mąż Stanisław Biały, poseł i senator IIRP)
- Wacław (1886-1969)
- Antoni Bronisław (1891-1945)
Źródło
Opracowanie GP
Nadawca
Marcin Niewalda
Uwagi
[1] Kądzielski Stanisław, Z moich wspomnień z roku 1863, w: Dziennik Polski 12-18.5.1905
[2] Arch. Ks. Ludwika Ruczki, seria 3 korespondencja z urzędami
[3] Białynia-Chołodecki J., Pamiętnik powstania styczniowego...
[4] Gazeta Narodowa, nr 266, 29.12.1863
[5] Dzienniki personalne i Roczniki Oficerskie WP 1921-24
[6] Rękopisy Biblioteki Poturzyckiej Dzieduszyckich, Biblioteka Stefanyka f.45 cz 1
[7] CDIAL 195-1-79, Towarzystwo Weteranów, wnioski
[8] Nartowski Franciszek, Z ław szkolnych na Sybir, Czerniowce 1896 (oprac. J. Białynia Chołodecki) - pamiętnik
[9] Medyński Aleksander, Lwów opiekunem sybiraków, Lwów 1936
[10] Wiszniewski Stanisław, Brzeżańczycy przy odbudowie Państwa Polskiego od 1831 do 1920 r., Lwow 1838
[11] Jastrzębiec Zielonka Ludwik, Wspomnienia z Syberji od r. 1863-1869. Ser. 1, Obrazki z katorgi, Lwów 1896
[12] Polski Słownik Biograficzny t. 22 str. 552, oraz poprawki w t. 40
[13] Wiki, hasło: Stanisław Biały
[14] Sybirak, 1936 nr 3 (11)
[15] Materiały rodzinne potomków
[16] Olszewski Tadeusz, Nartowski Franciszek Ksawery (1845-1935), w: Żegociński Słownik Biograficzny
[17] Micińska Magdalena, Galicjanie - zesłańcy po powstaniu styczniowym.... Warszawa 2004
[18] Księga małżeństw Narajów 1877
[2] Arch. Ks. Ludwika Ruczki, seria 3 korespondencja z urzędami
[3] Białynia-Chołodecki J., Pamiętnik powstania styczniowego...
[4] Gazeta Narodowa, nr 266, 29.12.1863
[5] Dzienniki personalne i Roczniki Oficerskie WP 1921-24
[6] Rękopisy Biblioteki Poturzyckiej Dzieduszyckich, Biblioteka Stefanyka f.45 cz 1
[7] CDIAL 195-1-79, Towarzystwo Weteranów, wnioski
[8] Nartowski Franciszek, Z ław szkolnych na Sybir, Czerniowce 1896 (oprac. J. Białynia Chołodecki) - pamiętnik
[9] Medyński Aleksander, Lwów opiekunem sybiraków, Lwów 1936
[10] Wiszniewski Stanisław, Brzeżańczycy przy odbudowie Państwa Polskiego od 1831 do 1920 r., Lwow 1838
[11] Jastrzębiec Zielonka Ludwik, Wspomnienia z Syberji od r. 1863-1869. Ser. 1, Obrazki z katorgi, Lwów 1896
[12] Polski Słownik Biograficzny t. 22 str. 552, oraz poprawki w t. 40
[13] Wiki, hasło: Stanisław Biały
[14] Sybirak, 1936 nr 3 (11)
[15] Materiały rodzinne potomków
[16] Olszewski Tadeusz, Nartowski Franciszek Ksawery (1845-1935), w: Żegociński Słownik Biograficzny
[17] Micińska Magdalena, Galicjanie - zesłańcy po powstaniu styczniowym.... Warszawa 2004
[18] Księga małżeństw Narajów 1877
METRYCZKA REKORDU
Id
76017
Imię
Franciszek
Nazwisko
Nartowski
Zdjęcie
Artykuł
brak
Nadawca
Marcin Niewalda
Źródło
Opracowanie GP
Link do tego rekordu
Link wewnętrzny GP (BBCode)
Cytowanie naukowe