Topolnicki Henryk Józef (1837-1917)

Topolnicki Henryk Józef h. Sas, ur. 11.1837. s Antoniego i Eleonory Winnickiej; chrz. 13.11.1837 Wołkow dekanat Brzeżański ryt. grecki, zm. 21.4.1917 Przemyśl; żona: Ludmiła Karolina „Pyszniak” Bielińska h. Junosza c. Romana Pyszniak; dzieci.: Edwin Leon (17.09.1876 Złoczów) zam. Jadwiga Fritze, Włodzimierz Alfred, Henryk Artur, Eugeniusz, Olga Antonina zam. Walery Grudnicki; poch. Przemyśl[16][46]. Mianowany przez cesarza radcą dworu.

Kalendarium

1837 - Ochrzczony w parafii swojego dziadka Jakuba Winnickiego - Wołkowie. [37]
1840 - ok. wcześnie osierocony przez matkę, która zmarła gdy miał kilka lat. [4][5][6].
1850 - Rozpoczął naukę w Gimnazjum w Brzeżanach [27] (zapewne ukończył w 1858)
1858 - W maju lub czerwcu ukończył (zapewne w tym roku) naukę
- - - Od 1 lipca rozpoczął pracę zawodową.[21]
1862 - Askultant sądowy we Lwowie [38]
1868 - 15.9.1868 ślub w Złoczowie z Ludmiłą Karoliną "Pyszniak" Bielińską (wiek on: 31, ona: 19) [25]
- - - W tym roku mianowany adiunktem sądu obwodowego w Łopatynie (notowania 1868, 1869, 1871, 1880) [25][29]
1867 - aktuariusz w: Zborów [38]
1869 - 7.7.1869 Złoczów rodzi się Henryk Artur[18][23]
1870 - 11.9.1870 Złoczów rodzi się Włodzimierz Alfred [18]
- - - Dalej adjunkt w Łopatynie [2]
1871 - 20.1.1871 wybrany do Rady Powiatowej w Brodach (adj. z Łopatyna), jako jeden z przedstawicieli własności wiejskiej [28]
1872 - 11.07.1872 Złoczów rodzi się Eugeniusz [18]
1873 - 7.11.1873 przeniesiony z Łopatyna do Sokala [38]
1874 - Sąd obwodowy w Sokalu[8][35]
1875 - Sąd w Złoczowie (1875[8], 1876[38], 1878, 1881)
1876 - 17.09.1876 Złoczów rodzi się Edwin Leon [18]
1880 - 13.11.1880 Złoczów rodzi się Olga [18]
1882 - 3 czerwca, nominowany na sędziego powiatowego VIII klasy w Chodorowie, z płacą 1600 i dodatkiem 240 [21][38]
1884 - Sędzia powiatowy w Chodorowie [2]
1886 - W 1886 w Chodorowie był na otwarciu kręgielni. Przy okazji została urządzona zbiórka dla pogorzałych nauczycieli gimnazjów w Stryju i Lesku od urzędników kolei czerniowieckiej i mieszkańców miasteczka. Henryk przekazał zebrane pieniądze potrzebującym.[10]
1889 - 7.6.1889 przyjechał do Lwowa i zatrzymał się w Hotelu Khuna[11]
1889 - 20.6.1890 przeniesiony z Chodorowa do Baligrodu [20]
1896 - 18.01.1896 sędzia powiatowy w Chodorowie[10]
1890 - Przeniesiony do Baligrodu[12] - ale zamienione na Lutowiska.[22][38]
1891 - 15.3.1891 i 9.4.1891 przyjechał do Lwowa zatrzymując się jak zwykle w hotelu Khuna
1891 - Przeniesiony do Lutowisk[13], 13.11. podróż do Lwowa [19]
1892 - W Lutowiskach zmarł jego syn, Włodzimierz Alfred - słuchacz praw [32]
- - 17.2.1892 Sędzia okręgowy, okręgu tarnopolskiego[38]
1893 - Sędzia powiatowy w Lutowiskach, mianowany komisarzem konkursowym masy upadłościowej hr. Hansa Bulowa w Polanie [30]
1894 - Zamianowany Radcą Sądu Krajowego [31]
1898 - Honorowy obywatel miasta Lutowiska (jako mieszkający tam)[7][14].
1898 - Radca sądu krajowego w Tarnopolu [38]
- - Adjunkt w Sądzie w Monasterzyskach[2]
1899 - Sąd w Monasterzyskach[17] i Haliczu[17] (30.10.1899 z Monasterzysk został przeniesiony do Halicza prawd. z powodu sprawy osobistej relacji, bądź z powodu zatargów[26][43]
- - Radca w Sądzie powiatowym w Lutowiskach[2]
1900 - Sąd w Haliczu, adjunkt[2][9]
- - komisarz konkursowy na majątek Chaima Schwarzmana i Herscha Marguliesa w Tarnopolu[3][45].
- - W październiku miało miejsce wydarzenie, które rozniosło się echem w prasie.
Henryk Józef będąc adjunktem sądowym w Haliczu "uderzył, uniósłszy się zbytnio w swojem biurze, przy rozprawie pewnego włościanina /Hołowieckiego[43]/ w twarz. Ten oskarżył sędziego o obrazę czci, skutkiem czego wkroczyła też w sprawę i prokuratorja państwa tutejsza, która oskarżyła p. Topolnickiego o przekroczenie z par. 331 tj o czynną zniewagę w czasie urzędowania. Sędzia, radca p. Bertoni, po przeprowadzonej rozprawie, podczas której p. Topolnickiego zastępował adw. dr. Jurkiewicz, uwolnił obwinionego od oskarżenia a to na podstawie przeświadczenia, że p. Topolnicki działał pod wpływem stałego rozdrażnienia. Skutkiem odwołania się prokuratora od tego wyroku uwalniającego, odbyła się onegdaj rozprawa apelacyjna przed trybunałem, który zatwierdził wyrok pierwszej instancji." Po tej sprawie Henryk Józef przebywał w prywatnym zakładzie leczniczym we Lwowie[9]. Sprawa apelacyjna miała miejsce w Stanisławowie[39] Sprawę opisała też prasa niemieckojęzyczna.[40]
Niektóre gazety jednak uznały temat za gorszący, a jak się wydaje pismo "Humory" z 1.11.1900 właśnie z tego powodu zostało skonfiskowane (uznając niektóre treści za łamiące paragraf 300).[33] Organ partii socyalno-demokratycznej "Naprzód" wykorzystał sytuację do podsycenia nastrojów przedstawiając sytuację nawet pod tytułem "Sędzia który policzkuje chłopów", nie przykładając wagi ani do wzburzenia, ani do zapewne nieustannej prowokacji ze strony petenta, za to podkreślając ironicznie zatwierdzenie przez apelację uniewinnienia, jak też dając w cudzysłowie informację o leczeniu nerwów we Lwowie.[39] Tygodnik "Niwa Polska" sugerował, że wzburzenie nie było niczym sprowokowane, sugerując że odpowiedź na sytuację w postaci pobicia lub nawet morderstwa: "Jako dobre remedium na autoryzowaną u nas nerwowość polecam każdemu sękaty kij a choćby i kieszonkowy rewolwer."[41]
1901 - Ponowna sprawa o spoliczkowanie, tym razem naczelnika sądu powiatowego halickiego w którym pracował. W maju naczelnik Eiselt próbował wejść nieproszony do biura Topolnickiego, który go wyprosił. Gdy naczelnik wszedł drugimi drzwiami został spoliczkowany. Naczelnik od razu go zawiesił i spytał dlaczego tak postąpił, na co Topolnicki najsolenniej go zapewnił, że nie ma najmniejszej świadomości tego co zrobił.[43]
Sprawę 6 lipca w Stanisławowie prowadził radca Maksymowicz, oskarżał z-ca prokuratora Schneider. Obrońcą był dr W. Furkiewicz. Oskarżenie z par. 312 (znieważenie urzędnika w czasie urzędowania) zostało oddalone uwzględniając, że sędzia działa w chwilowym obłędzie i nie zdawał sobie sprawy z tego co robi. Sąd skargę odrzucił, motywując zdarzenie silnym rozdrażnieniem, które chwilowo zaburzało poczytalność sędziego. [34]
- 2 sierpnia w Stanisławowie rozprawa apelacyjna, przeciwko sędziemu Henrykowi. Sąd apelacyjny wyrok uniewinniający podtrzymał. [34][42]
1906 - Radca Sądu Krajowego w Tarnopolu[2]
- - 2.8.1906 Zakończył pracę w sądownictwie.[36].
- - W 1906 występuje na akcie ślubu córki Olgi
1906 - Występuje przy akcie ślubu syna Eugeniusza.
1917 - Umiera 21 kwietnia 1917 mieszkając w Przemyślu przy ul. Słowackiego 52. [44]
- - 23.4.1917 został pochowany na cmentarzu głównym w Przemyślu, w kwaterze 33, rząd 6 grób nr. 51 (grób nie zachował się)

Opisy bezpośrednie

"Rasowy szlagon, lecz bez ziemi, był sędzią, na ówczesne czasy dawnego autoramentu. Praktykowanym dawniej zwyczajem wyjeżdżał na tak zwane "roki sądowe" do różnych miejscowości, przeważnie latem. Siadał pod dębem, czy też lipą, zanurzał nogi w szafliku z zimną wodą, głowę owijał lnianym kompresem i tak sądził ludzkie sprawy" [1][16]. Zarówno on jak i żona byli ludźmi wysokiej kultury intelektualnej i muzycznej. W szczególności kształcili w tym kierunku syna Henryka Artura - późniejszego kompozytora i prawnika.[24]

"P. Topolnicki jest sędzią bardzo zdol­nym, jako człowiek jest sympatyczny, ale skutkiem zbytniego oddawania się muzyce jest nerwowy i przeczulony. Już będąc w Monasterzyskach miał kilka konfliktów z ludno­ścią miejscową i z tego powodu został przeniesiony do Halicza.[43]

Gdy odbywał roki sądowe to trzymał nogi w miednicy z ciepłym winem. Do Lutowisk /zapewne chodzi o Halicz/ został przeniesiony, podobno dlatego, że "miał się blisko" z pewną bogatą damą, której wpływowa rodzina tego nie chciała i spowodowała jego przeniesienie. Miał tam zatarg z Żydami, którzy po nieprzychylnych wyrokach oskarżyli go. Zatarg otarł się nawet o Wiedeń, lecz Henryk Józef został całkowicie oczyszczony z zarzutów.[26]

==> Genealogia Topolnickich

Bibliografia

[1]Topolnicki Tadeusz, Saga rodów Topolnickich, Fritzów, Jaroszewskich (mnps), Archiwum Marcin Niewaldy
[2] Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii 1870-1906
[3] Gazeta Lwowska - 13.1.1900
[4] Akt procesu Antoniego z teściem [Oss. 141-2-1089]
[5] Zeznanie świadka w procesie Antoniego z teściem [Oss. 141-2-1089]
[6] Zeznanie świadka 2 w procesie Antoniego z teściem [Oss. 141-2-1089]
[7] Nadanie honorowego obywatelstwa miasta Lutowiska Henrykowi Józefowi Topolnickiemu
[8] Allgemeine Österreichische Gerichtszeitung 20.11.1874
[9] Kurier Stanisławowski, 1900, nr 786, Kurier Lwowski 10.10.1900, Nowa Reforma 9.10.1900
[10] Kurjer Lwowski 22.05.1886
[11] Kurjer Lwowski 7.6.1889
[12] Kurjer Lwowski 22.6.1890
[13] Kurjer Lwowski 15.3.1891
[14] Viener Zeitung 20.11.1898
[15] Allgemeine Österreichische Gerichtszeitung 24.12.1898
[16] Informacje rodzinne
[17] Neue Freie Presse 3.10.1899
[18] Księga chrztów par. Złoczów, CDIAL 165-3-4667
[19] Gazeta Narodowa 13.11.1891
[20] Gazeta Narodowa 22.06.1890
[21] Etat zbiorowy urzędników i sług sadowych w okręgu Lwowskiego C. K. Wyższego Sądu Krajowego na rok 1887
[22] Gazeta Lwowska 4.7.1890
[23] par.Złoczów.rz-kat
[24] Muzyczna Tarnopolszczyzna (dok. int. ukr)
[25] Akt ślubu Henryka i Ludmiły CDIAL 618-2-2405
[26] Relacja ustna Jana Grudnickiego - wnuka Olgi Topolnickiej
[27] Stulecie Gimnazyum Brzeżańskiego 1806-1906
[28] Gazeta Narodowa 26.1.1871
[29] Gazeta Narodowa 21.8.1868
[30] Gazeta Lwowska 10.2.1893
[31] Czas 28.7.1894
[32] Nekrolog Gazeta Lwowska 30.3.1892
[33] Gazeta Lwowska 20.11.1900
[34] Nowa Reforma 6.8.1901
[35] Gazeta Lwowska 16.11.1874
[36] Dowód osobisty - (www.archivinformationssystem.at/detail.aspx?ID=4559728)
[37] Odpis aktu chrztu Henryka Józefa
[38] Teczka osobowa, Ministerstwo Sprawiedliwości, Wiedeń AT-OeStA/AVA Justiz JM Präsidium A 196.126
[39] Naprzód 10.10.1900
[40] Wochenblatt für Mährisch-Trübau und Zwittau sammt Umgebung 20.10.1900
[41] Niwa Polska 3.11.1900
[42] Naprzód 7.8.1901
[43] Naprzód 9.7.1901
[44] Księga zgonów par. gr-kat w Przemyślu, t. V, APPrzem
[45] Juristische Blätter 1900 nr 4
[46] Korespondencja z Zarządem Cmentarzy w Przemyślu, na podstawie Ksiąg Cmentarnych.