Pani
dr Agnieszka Kidzińska, historyk z UMCS w Lublinie http://www.umcs.lublin.pl/pracownicy.php?id=31294 opracowała Biogram Seweryna i Stanisława Syroczyńskich.
Pisała go na zamówienie Polskiego Słownika Biograficznego.
Ukazał się on w formie elektronicznej, niestety, redaktorzy bardzo go okroili, m.in. wyrzucili wszelkie informacje o Sewerynie.
Na moją prośbę przesłała mi rękopis oryginalnego, nieokrojonego biogramu i zgodziła się na jego publikacją w naszym Herbarzu, pod warunkiem zamieszczenia pod tekstem linku do strony PSB, z adnotacją,że został on tam opublikowany w okrojonej i zmienionej formie. To ze względu na istniejące przepisy antyplagiatowe,którym hołduje Słownik.
Autorka poleca też Archiwum Państwowe w Kijowie,gdzie znajdują się papiery Stanisława Syroczyńskiego.
Interesowała się do tej pory tylko tym jednym członkiem rodu Syroczyńskich, z racji jego krótkiej kariery politycznej w rosyjskiej Radzie Państwa.
Wiem też od niej,że nie może on jednak być moim przodkiem w linii prostej, gdyż zmarł bezpotomnie.Syroczyński Stanisław (1848-1912), przy nim ojciec Seweryn (1808-1863). Ziemianin, właściciel majątku Jurkowce (gubernia kijowska), filantrop, działacz polityczny związany z Narodową Demokracją, poseł do Rady Państwa. Urodził się w 1848 r. w Jurkowcach pod Kijowem na Ukrainie.
Syn Seweryna, z wykształcenia lekarza, z wyboru rolnika. Seweryn wywodził się ze szlachty mazowieckiej (ziemia łęczycka), osiadłej na Ukrainie prawdopodobnie w XVIII w., pieczętującej sie herbem Jelita III. Urodził się w 1808 r. Nie wiadomo, do jakich szkół uczęszczał, studia medyczne odbywał w Uniwersytecie Wileńskim, po 1831 przekształconym w Akademię Medyko-Chirurgiczną. Po krótkiej praktyce lekarskiej w Kijowie, gdzie zyskał uznanie jako zdolny akuszer, został lekarzem domowym hr. Jarosława Potockiego z Daszewa. Wydzierżawił od rodziny Potockich wsie Biłki i Jurkowce w powiecie lipowieckim guberni kijowskiej. W 1860 odkupił Jurkowce od Tekli Potockiej wdowy po Jarosławie, natomiast właścicielem Biłek został jego starszy brat Ambroży. To Seweryn jednak zajmował się prowadzeniem gospodarstwa w obu majątkach, a także wychowaniem syna swego brata, był także do 1857 tytularnym opiekunem małoletnich Bobrowskich. Na przełomie lat 50. i 60. XIX w. działał razem z Tadeuszem Bobrowskim w komitecie włościańskim w Lipowcu, przygotowując reformę uwłaszczeniową. Początkowo był gorącym zwolennikiem uwłaszczenia, potem jednak, pod wpływem Feliksa Szostakowskiego, zaczął się skłaniać ku reformie czynszowej. Przeciwny wprowadzeniu gminy powszechnej, miał się wyrazić: “Dziekuję bardzo za to, nie życzę wcale, by mnie na starość chłopi w skórę bili”. Dwukrotnie wybierany przez marszałków szlachty na przedstawiciela w kijowskim urzędzie gubernialnym do spraw włościańskich, odmawiał ze względu na stan zdrowia. Tadeusz Bobrowski napisał o nim: “Mniej był lubiony od brata
[Ambrożego], bo też i mniej ludziom udzielający się, i mniej od nich znany. Szorstki był w obejściu i dość kaustyczny, a umiał być dokuczliwym, jeśli kogo nie lubił, nie przekraczając niby granic zakreślonych przyzwoitością. Umysł trzeźwy i praktycznie obywatelski, ale lękliwy nieco w sprawach szerszego zakresu. Na pierwszym miejscu kładąc obowiązki rodzinne, oddany wychowaniu dzieci, którymi udało mu się do pewnego stopnia samemu pokierować, zdrowia dość słabego
[...]”. “
[...] w kwestiach społecznych i prawnych nie mógł być biegłym, a stał przeważnie na gruncie praktycznym, odznaczając się wielką trzeźwością i szczerością zdania, które właśnie dla ostatniej zalety swojej często było zmiennym.”
Matka to Amelia z Jan(a)kowskich, córka dzierżawcy ze starostwa chmielnickiego. Seweryn poznał Amelię przez jej brata Juliusza, który także studiował medycynę w Wilnie.
Stanisław był najmłodszy z siedmiorga rodzeństwa:
Tadeusza, który przejął po ojcu dzierżawę,
Leona, powstańca styczniowego, kierownika Katedry Górnictwa w Szkole Politechnicznej we Lwowie, później profesora Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie,
Marii (za Walerym Kopernickim, zasłużonym pedagogiem, nauczycielem gimanzjalnym z Niemirowa i Kijowa),
Julii (za Bronisławem Wierzbickim),
Józefy i
Agatona.
Wcześnie stracił rodziców: matka zmarła na gruźlicę, ojciec krótko po niej, oboje w 1863. Prawnym opiekunem małoletnich Syroczyńskich został Tadeusz Bobrowski. Trzy siostry Syroczyńskiego zmarły młodo na gruźlicę.
Edukował się początkowo w domu, od 1860 w gimnazjum w Niemirowie (od III klasy), potem w Kijowie, gdzie zdał maturę. Ukończył z tytułem kandydata studia leśne w Akademii Rolniczej Petrowsko-Razumowskiej w Moskwie. W latach 1872-1874 pracował w guberni tambowskiej jako leśniczy rządowy przy realizacji parcelacji państwowych obszarów leśnych na rzecz miejscowych włościan. W 1874 na wieść o chorobie brata Tadeusza powrócił do Jurkowiec i przejął ich prowadzenie. Tadeusz został zaś administratorem dóbr buszczańsko-sitkowieckich należących do Andrzeja hr. Potockiego. Syroczyński majątek oddłużył i doprowadził do rozkwitu. Był wieloletnim członkiem rady Towarzystwa Wzajemnego Kredytu w Humaniu. Często służył miejscowej społeczności swą wiedzą leśnika, uchodził za znawcę stosunków społeczno-gospodarczych. Angażował się w liczne akcje charytatywne na rzecz Polaków w guberni kijowskiej. Zygmunt Podhorski: “Był bardzo dobrym gospodarzem. Dom pp. Syroczyńskich promieniował polskością. Dzięki swemu rozumowi i prawemu charakterowi Syroczynski rychło zyskał mir i uznanie wśród współobywateli
[...].” Jako powinowaty rodziny Korzeniowskich oraz Bobrowskich był jednym z wykonawców testamentu Tadeusza Bobrowskiego oraz opiekunem jego dzieci i wychowańców.
W 1874 ożenił się ze Stanisławą z Podhorskich herbu Brodzic, najmłodszą córką Edmunda (-1889) marszałka szlachty powiatu Hajsyn i Bałta i Michaliny z Ulanickich/Hulanickich. Małżeństwo było bezdzietne.
22 lutego 1906 r. współtworzył Polskie Stronnictwo Narodowe na Rusi, z ramienia którego kandydował do Rady Stanu. Przewodniczył wyborom w okręgu Monasterzyska. Został wybrany głosami polskimi i rosyjskimi na posła 17 kwietnia 1906 r., jako reprezentant guberni kijowskiej. Podczas głosowania dostał 137 głosów, pokonując Andrieja hr. Bobrinskiego. Funkcję tę pełnił do końca kadencji, tj. do 1909 r. Jego wybór był wynikiem solidarnego głosowania polskich elektorów. Był posłem pracowitym i sumiennym, ale nie wyróżniał się. Nie kandydował ponownie ze względu na stan zdrowia. Dom Syroczyńskich był stałym miejscem zebrań politycznych posłów polskich do Dumy i Rady Państwa z guberni ukraińskich.
1909-1910 organizował wraz z żoną publiczną zbiórkę funduszy na budowę dodatkowego szpitala w Kijowie. Zebraną sumę 10 tys. rubli pani Syroczyńska przeznaczyła na powyższy cel już po śmierci męża. Powstało wówczas Stowarzyszenie przy Szpitalu Rzymsko-Katolickim, które do 1913 r zbudowało nowoczesny szpital przy ul. Widradnej. Koszty budowy zamknęły się sumą 222 tys. rubli, z czego ok.150 tys. pochodziło z majątku po Syroczyńskim. Na prośbę wdowy, lecznicy nadano imię Stanisława Syroczyńskiego, na pamiątkę jego inicjatywy.
W 1911 r. zachorował na gruźlicę i wyjechał do Nicei dla ratowania zdrowia. Choroba miała bardzo ostry przebieg, dlatego zdecydował się na powrót. Zmarł w Kijowie 20 kwietnia 1912 r. Msza żałobna odprawiona została w kościele pw. św. Aleksandra. Pochowano go na cemntarzu rzymskokatolickim w Kijowie 22 kwietnia. Uczestnicy pogrzebu, na prośbę żony, nie składali kwiatów, lecz wpłacali datki na budowę szpitala.
Syroczyński pozostawił testament, w którym znaczną część majątku przeznaczył na cele publiczne: wspomniany wyżej szpital (150 tys. rb.), szkołę rzemieślniczą (30 tys. rb.), polskie instytucje kultury w Galicji Wschodniej (15 tys. rb.)
W 1912 r. Stanisława Syroczyńska wypełniła kolejną wolę męża. Za pośrednictwem swego powinowatego Stanisława Śliwińskiego zakupiła za 12 tys. rubli parcelę (4 tys. łokci kw.) w dzielnicy Wieniawa w Lublinie celem budowy szkoły rzemieślniczej (obecnie ul. Stanisława Leszczyńskiego). Szkoła pod nazwą Warsztaty Rzemieślnicze im. Stanisława Syroczyńskiego rozpoczęła oficjalnie działalność w 1914 r., faktycznie w 1915, gdyż krótko funkcjonował w niej szpital dla rannych żołnierzy. Po upaństwowieniu w 1950 szkoła zmieniła nazwę i patrona. Powróciła do imienia Syroczyńskiego w 1994 r.
Bibliografia:
1. Ikonografia: Śp. Stanisław Syroczyński
[fot.], “Kłosy Ukraińskie” nr 1, 1914; T. Bobrowski, op.cit., fot. zbiorowa członków komitetu włościanskiego, a na niej Seweryn Syroczyński.
2. Słowniki: C. Brzoza, K. Stepan, Posłowie polscy w parlamencie rosyjskim 1906-1917. Słownik biograficzny, Warszawa 2001; Z. Podhorski, Stanisław Syroczyński (1849-1912), “Pamiętnik Kijowski”, T.2:1963, s.109-110.
3.Internet: http://www.polmed.org/kongres2003/stres ... toria.htm; http://www.zsen.lublin.pl/index.php?ID=historia; http://www.zss.lublin.pl/html/szkola.html; http://www.podgourski.net/content/1738.html.
4. Opracowania: I. Rykwa, J. Biernat, Z dziejów Zespołu Szkół Samochodowych im. Stanisława Syroczyńskiego w Lublinie. Wspomnienia jubileuszowe 1914-2004, Lublin 2004
5. Źródła narracyjne: Conrad wśród swoich. Listy, dokumenty, wspomnienia, oprac. Z Najder, Warszawa 1996; T. Bobrowski, Pamiętnik mojego życia, oprac. S. Kieniewicz, Warszawa 1979, t.1-2; A. Iwański sen., Pamiętniki 1832-1876, A. Iwański jun., Wspomnienia 1881-1939, oprac. W. Zawadzki, Warszawa 1968; W. Lasocki, Wspomnienia mojego życia, przyg. M. Janik i F. Kopera, t.1: W kraju, Kraków 1933; H. Korwin-Milewski, Siedemdziesiąt lat wspomnień (1855-1925), Poznań 1930.
6. Prasa: Nowa Rada Państwa, “Kraj” nr 16, 1906; Sojusz ziemiaństwa a wybór Stanisława Syroczynskiego do Rady Państwa, “Kraj” nr 17, 1906; Syroczyński Tadeusz, administrator dóbr buszczańsko-sitkowieckich Andrzeja hr. Potockiego, namiestnika Galicji, “Kraj” nr 53, 1908; Szpital dla rzymskich katolików, ofiara Stanisława Syroczyńskiego, “Kraj” nr 10, 1909; Kronika wyborów do Rady Państwa, “Dziennik Kijowski” nr 62 i 64, 1906; “Kurier Litewski” nr 90, 1906.
http://www.psb.pan.krakow.pl/prev_issues/prev_issue.htm
Bibliografia
Syroczyński Stanisław (1848-1912), przy nim ojciec Seweryn (1808-1863), [W:] PSB, ss.4, w druku.