Portal w rozbudowie, prosimy o wsparcie.
Uratujmy wspólnie polską tożsamość i pamięć o naszych przodkach.
Zbiórka przez Pomagam.pl

Antoni Berezowski

Zdjęcie powstańca styczniowego Antoni Berezowski
Berezowski na wygnaniu (po prawej) Grzegorz Antoni Berezowski. Ur. 9.5.1847 Awratyń, zm. 22.12.1916 Bourail, Nowa Kaledonia. Pochodził ze rodziny szlacheckiej niezatwierdzonej przez Heroldię zaborczą.
Ojciec: Józef (ur. ok. 1823, syn Mikołaja, wcześnie nauczyciel fortepianu i stroiciel, mieszkający w Żytomierzu, dawniej posiadający część wsi Awratyń (Jawrocin), oskarżony bezpodstawnie przez media zaborcze o gwałt na córce). Matka: Kamila Hryniewicz (nie Rygniewicz, c. Józefy, właścicielki wsi Kutyszcze w pow. nowogrodzkim na Wołyniu, zm. 1852).

Kształcił się prywatnie w domu babki. W 1862 ojciec przeprowadził się, zaś Antoni został na Podolu, pragnąc oddać się stanu duchownemu.
W 1863 wstąpił do oddziału powstańczego służąc w pułku jazdy wołyńskiej płk Edmunda Różyckiego. Do powstania przybył w własnoręcznie wykutą lancą na uroczysko Pustocha pod Lubarem gdzie 9 maja doszło do bitwy. Charakteryzował się energią, zapałem i niekłamanym patriotyzmem. Służył w 2 szwadronie kawalerii dowodzonym przez Hieronima Ruszczewskiego, w drugim plutonie. 16.5.1863 brał udział w bitwie pod Miropolem. Po długim rajdzie najpierw na Podole a potem do powiatu starokonstantynowskiego brał udział w bitwie pod Łaszkami 25.5.1863 i następnego dnia pod Małą Salichą. Następnie pułk udał się nad granicę gdzie miał się połączyć z kolejnymi oddziałami. Niestety nie udało się to aż do marca 1864 w związku z czym pułk został rozformowany a powstańcy własnym sumptem udali się na emigrację.
Po wyjeździe Berezowski przez Wiedeń trafił do Leodium w Belgii, gdzie przyuczał się do zawodu rusznikarza. Niestety rosyjska ambasady naciskała na wydalenie Polaków, przez co został zmuszony do przeniesienia do Paryża. Pracował tam w zakładach maszyn parowych Gouin jako mechanik-składacz. W tym czasie wstąpił do szkoły Jouffret, lecz nie mógł się tam utrzymać z powodu słabych zarobków. Wiódł życie zamknięte, bez rozrywek, z zamiłowaniem i mocnymi emocjami czytał jedynie prasę z terenów Polski, z Petersburga a także książki historyczne i filozoficzne.

zamach na cara
W 1865 pracował jako ślusarz w zakładach Kolei Północnej. O pracę tam wystarał mu się jego dowódca Ruszczewski, również tam pracujący.
1.6.1867 na Avenue du Longchamps w Lasku Bulońskim w w Paryżu dokonał nieudanego zamachu na cesarza Aleksandra II. Zmodyfikowana przez niego amunicja eksplodowała raniąc go, a on sam został pochwycony.
na wygnaniu W wyniku procesu, gdzie wziął całą winę na siebie został skazany na dożywotnie roboty na Nowej Kaledonii. Nie udała mu się ucieczka w trakcie transportu. W tym czasie ojciec jego szukał w Galicji. Został jednak zaaresztowany za nielegalne przekroczenie granicy a po 1867 słuch o nim zaginął.
Berezowski w Bourail Na Nowej Kaledonii z początku mieszkał w zakładach prac przymusowych w Ille du Nou. W 1882 wyrok dożywocia skrócono do 20 lat. W 1884 otrzymał działkę 5 hektarów w Bourail, lecz dalej pozostawał w areszcie domowym. W 1899 zwolniono go całkowicie. Pomimo licznych prób czynionych przez przyjaciół nie udało mu się uzyskać całkowitego ułaskawienia. W listach do utrzymujących z nim kontakt rodaków (szczególnie od ppłk Ruszczewskiego, Seweryna Elżanowskiego i Józefa Gałęzowskiego) prosił jedynie o polskie książki oraz mikroskop „aby móc obserwować świat, ukryty w liściu lub w kropli wody, bo na tej skalistej wyspie nie ma nic godnego uwagi". Do końca życia mieszkał w miasteczku Bourail. Karny, pogodzony z losem, przywykł do życia wygnańca. Coraz trudniej składał myśli. Nie zajmował się jednak polityką. W wywiadach widać było osobę głęboko wierzącą, patriotę, która dokonała aktu walki z tyranem i z - jak sam mówił - gdyby mógł, zrobiłby to ponownie. Zmarł w szpitalu w Ille du Nou. Cmentarz na których chowano zmarłe tam osoby nie zachował się.

Muzeum Miał brata Stanisława (powstańca i zesłańca), siostrę Karolinę (w 1865 u ciotki Rybczyńskiej w Kutyszczach, zam. Kusocińska), Cezarego (zajmującego się końmi w Żytomierzu u francuskiego oberżysty Minellego).

W Bourauil w muzeum znajduje się dzisiaj poświęcona jemu tablica.

Kilka dni po zamachu Cyprian Kamil Norwid napisał wiersz:
Gdyby ducha - prąd lub czar kuglarstwa,
Pędzel obracał w grot, sztukę w czyn zamieniał kolejką,
Berezowski byłby politycznym - Matejką,
A Matejko Berezowskim - malarstwa!
Źródło
Opracowanie GP
Nadawca
Uwagi
[1] Czas 5.7.1867
[2] Księga chrztów par. Lubar 1847 DAŻO 178-3-19, p. 299
[3] Księga zgonów par. Lubar 1836
[4] Wiki - (błędy merytoryczne)
[5] Muzeum Bourail, Nowa Kaledonia
[6] Collin, Pjilippe, Un bagnard oublié : Antoine Bérézowski (1847-1916)
[7] Chlebowski Piotr, To jest najgłupsza, najhaniebniejsza historia pod słońcem, w: Studia Norwidiana, 20155 nr 33
[8] Złotorzycka M., Antoni Berezowski i jego zamach na Aleksandra II, w: "Niepodległość", 1934 t. IX, z. 1
[9] Złotorzycka M., Antoni Berezowski – na galerach w Nowej Kaledonii., w: "Niepodległość", 1934 , t: XI, z. 1
[10] Czas, 20.7.1867
[11] Dziennik Warszawski 12.6.1867 oraz 3.7.1867 (liczne manipulacje zaborcze)
[12] Kraszewski Józef Ignacy, Rachunki z 1867
[13] Spis spowiadających się w par. Żytomierz rok 1864 DAŻO 178-51-90 p. 40
[14] Berezowski a la "Nouvelle", w: La Vie illustrée 1902, nr 179
[15] Listy Antoniego Berezowskiego do Leona Gambetty (rkps), criminocorpus.org
[16] Dziennik Warszawski 25.7.1867
[17] Kurjer Codzienny 3.6.1867
[18] Szermentowski Eugeniusz, Kraj tęsknoty, Warszawa 1956
METRYCZKA REKORDU
Id
78336
Imię
Antoni
Nazwisko
Berezowski
Zdjęcie
Artykuł
brak
Nadawca
Źródło
Opracowanie GP
Link do tego rekordu
Link wewnętrzny GP (BBCode)
Cytowanie naukowe